فصل بیست‌ودوم که هیچ؛ VAR به لیگ بیست‌وسوم می‌رسد؟

سیستمی که قرار بود با آمدنش به فوتبال ایران به داد مشکلات داوری فوتبال‌مان برسد، حالا شانسی برای استفاده از آن حتی در فصل بیست‌ودوم وجود ندارد.

طبق وعده‌های داده شده در دو سه سال گذشته، قرار بر این بود که در فصل بیست‌ویکم چشمان‌مان به جمال VAR روشن شود، اما با وجود پایان این فصل نه تنها خبری از راه‌اندازی و به‌کارگیری این سیستم نشد، بلکه نشانه‌ای مثبت از پیشرفت در این زمینه دیده نمی‌شود. راه‌اندازی این تشکیلات که به کمک داور ویدئویی معروف است، مستلزم فراهم کردن زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری گوناگون و البته برگزاری کلاس‌های آموزشی زیر نظر فیفاست تا بعد از صدور تأیید‌های مختلف بتوان از آن به‌صورت رسمی استفاده کرد.

این سیستم در دیدار ایران - کره جنوبی در مسابقات مقدماتی جام جهانی که به میزبانی کشور‌مان برگزار می‌شد، به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی شد، ولی در نهایت مشخص شد که این طرح آزمایشی قرار نیست به این زودی زود در فوتبال ایران به شکل رسمی و قطعی تبدیل شود. در حالی که وعده‌ها برای استفاده هر چه زودتر از VAR به یکی از شعار‌های ثابت نامزد‌های انتخابی فدراسیون فوتبال تبدیل شده بود بعد از حضور عزیزی خادم در فدراسیون فوتبال تلاش‌هایی برای پیوند فوتبال ایران با این سیستم مدرن و حالا حیاتی رقم خورد که البته بی‌نتیجه ماند.

شاید خبر راه‌اندازی این سیستم در تاجیکستان کافی باشد تا متوجه شویم چقدر در این پروژه عقب‌ماندگی داریم. البته بعد از تغییرات در فدراسیون فوتبال، حالا چندماهی است که فوتبال ایران در بلاتکلیفی قرار دارد و شرایط به نحوی است که نمی‌توان در این دوران انتظار اجرای پروژه‌ای عظیم مثل VAR را در ایران داشت. آنهم در حالی که هنوز خیلی ورزشگاه‌های ایران با مشکلات اولیه‌ای مثل بلیت‌فروشی اینترنتی، گیت‌های الکترونیکی، دوربین‌های مداربسته و ... مواجه هستند. برای راه‌اندازی VAR به تجهیزات تخصصی که باید مورد تأیید فیفا باشد نیاز داریم که در این حوزه به دلیل مسئله تحریم‌ها با مشکل واردات روبه‌رو هستیم. علاوه بر این ورزشگاه‌های ما به زیرساخت‌های مختلفی از قبیل دوربین‌های متعدد، اتاق بازبینی و ... نیاز دارند که فوتبال ایران حداقل در این مقطع از این امکانات خیلی دور است.

از سویی دیگر بحث کلاس‌های تخصصی VAR برای داوران است که مستقیماً توسط فیفا برگزار می‌شود، ولی این دور‌ه‌ها هنوز آنطور که به ارائه مدرک معتبر ختم شود، در ایران برگزار نشده است. عدم صدور مدرک تخصصی VAR برای داوران ایرانی حتی باعث شده آن‌ها در مسابقات بین‌المللی مثل مسابقات لیگ قهرمانان آسیا و مسابقات مقدماتی امید‌های آسیا نتوانند حضور پیدا کنند و غایب باشند. این یعنی عدم حضور VAR به غیر از ایجاد مشکلات داخلی، در بُعد بین‌المللی نیز برای فوتبال ما مسئله‌ساز می‌شود.

به غیر از ضرری که جامعه داوری از عدم وجود VAR می‌کند، تیم‌ها نیز در لیگ‌های داخلی ایران از این قاعده مستثنی نیستند. در فصل گذشته لیگ برتر مثل ادوار قبلی شاهد اشتباهات عجیب داوری در مسابقات لیگ برتر و اعتراض پیاپی و شدید مربیان، بازیکنان و مدیران تیم‌ها بودیم. این شرایط در نیم‌فصل دوم و هفته‌های پایانی لیگ به اوج خودش رسیده بود و کمتر روزی را شاهد بودیم که باشگاه‌ها علیه داوری بیانیه صادر نکنند. در میان همه این اختلافات، اشتباهات و دشمنی‌ها، مسئله‌ای که، اما همه اهالی فوتبال در آن همدل و هم‌نظر هستند، لزوم استفاده از VAR برای کاهش تنش‌ها و اجرای بهتر عدالت در مسابقات است.

طبق گزارشی که تسنیم بعد از لیگ بیست‌ویکم از اشتباهات داوری فوتبال ایران در این فصل منتشر کرد، نبود VAR مستقیماً روی ۱۲۴ بازی تأثیرگذار بوده است. (لینک گزارش) آمار عجیبی که نشان می‌دهد اشتباهات تأثیرگذار توسط داوران در بیش از نیمی از مسابقات لیگ برتر رخ داده است. حال تصور کنید که اگر سیستم کمک داور ویدئویی در فصل گذشته فعال بود، شکل و شمایل تیم‌ها در پایان فصل و جایگاه آن‌ها در جدول رده‌بندی با توجه به اشتباهات صورت گرفته چقدر تغییر می‌کرد؟

در حالی که فوتبال ایران به شدت جای خالی VAR را در خود احساس می‌کند، با شرایطی که وجود دارد، نمی‌توان امید زیادی به راه‌اندازی زودهنگام این سیستم در فوتبال ایران داشت. کما اینکه خداداد افشاریان رئیس کمیته داوران نیز اخیراً اعلام کرده که به کار‌گیری از VAR بعید است به فصل بیست‌ودوم برسد. همانطور که در بالا اشاره شد ما از برنامه‌های راه‌اندازی VAR به شدت عقب هستیم و پیشرفتی که در این حوزه صورت گرفته، تقریباً هیچ است. برگزاری کلاس‌های آموزشی بسیار زمان‌بر هستند و پروسه‌ای طولانی را سپری می‌کنند تا به مرحله صدور مدرک برسند.

از سویی دیگر میزان مشکلات سخت‌افزاری فوتبال ایران در این حوزه به حدی است که خلاف وعده‌های جدید نمی‌توان امید زیادی به رسیدن سیستم پیشرفته و دقیقی مثل VAR به فصل آتی لیگ برتر داشت. عدم حضور کمک داور ویدئویی در فصل بعد، یعنی سپری کردن یک دوره دیگر با اعتراض، اتهام و بیانیه، یعنی برای هر سوتی که زده می‌شود، مربیان فریاد خواهند کشید و داوران استرس خواهند داشت. VAR با این فرمان در فصل بیست‌ودوم نخواهد بود، ولی در فصل بیست‌وسوم چطور؟ مطمئناً بعد از انتخابات ۸ شهریور ریاست فدراسیون فوتبال VAR به‌عنوان یکی از اقدامات اولیه و ضروری در دستور کار قرار می‌گیرد، اما با این حال باید امیدوار باشیم که دو فصل دیگر شاهد این اتفاق خوب هستیم یا اینکه قرار است باز هم عقب‌ماندگی‌های قبلی تکرار و مشکلات روی هم تلنبار شوند، چیزی که منجر به تکرار نگارش چنین گزارشی در پایان فصل بیست‌ودوم می‌شود!