در تعریف حیوان خانگی می‌خوانیم به آن دسته از حیواناتی که برای یک شرکت یا سرگرمی فرد نگهداری می‌شوند و هدف از نگهداری آنها کار‌کشیدن یا استفاده‌های آزمایشگاهی نیست، حیوان خانگی می‌گویند. در‌این‌میان گاهی هم هدف از نگهداری حیوانات، سرگرمی نیست و سرپرستی آنها مثلا در گروه حیوانات رها‌شده و بی‌سرپرست، به منظور کمک به بهداشت و سلامت خود حیوان و با هدف نوع‌دوستی انجام می‌شود.
هم‌زیستی انسان و حیوان موضوع جدیدی نیست و از دیرباز برخی حیوانات مثل سگ و گربه، انواع دام‌ها و پرندگان و... در کنار انسان‌ها زندگی کرده‌اند. با پیشرفت جوامع بشری رابطه میان انسان و حیوان هم دچار تغییرات و تحولات بسیار و بیش از پیش ضابطه‌مند و منطبق بر چارچوب شده است.
به گزارش شرق، در این مطلب سعی می‌کنیم یک بار دیگر مفهوم حیوان خانگی و ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های قانونی مرتبط با آن را بررسی کنیم.
در تعریف حیوان خانگی می‌خوانیم به آن دسته از حیواناتی که برای یک شرکت یا سرگرمی فرد نگهداری می‌شوند و هدف از نگهداری آنها کار‌کشیدن یا استفاده‌های آزمایشگاهی نیست، حیوان خانگی می‌گویند. در‌این‌میان گاهی هم هدف از نگهداری حیوانات، سرگرمی نیست و سرپرستی آنها مثلا در گروه حیوانات رها‌شده و بی‌سرپرست، به منظور کمک به بهداشت و سلامت خود حیوان و با هدف نوع‌دوستی انجام می‌شود.
حیوانات خانگی برای صاحبان خود فوایدی هم دارند. برخی از آنها در موضوع نگهبانی کمک می‌کنند و برخی دیگر در بهبود مسائل روحی و روانی صاحب خود نقش دارند. به طور مثال برخی از پزشکان حیوان‌درمانی را در میان روش‌های درمانی خود از‌جمله برای سالمندان توصیه می‌کنند.
حیواناتی که از هوش سرشار و ظاهر جذاب برخوردار هستند و به‌راحتی ارتباط برقرار می‌کنند، در دسته محبوب‌ترین حیوانات خانگی می‌گنجند.
سگ‌ها و گربه‌ها محبوب‌ترین حیوانات خانگی هستند؛ اما خرگوش، موش خرما، خوک، جوندگانی مثل جربیل، همستر، چین‌چیلا، موش کوچک، موش بزرگ، خوکچه هندی، انواع پرندگان و خزندگان، ماهی‌ها و دوزیستانی مثل طوطی‌ها، سهره، فنچ و برخی دیگر از گنجشک‌سانان، لاک‌پشت‌ها، کروکودیل‌ها، مارمولک‌ها و مارها، انواع ماهی‌ها و حلزون‌های آب شور و شیرین، قورباغه، سمندر، رتیل، خرچنگ، تا اسب و گاو در برخی مناطق و حتی حیوانات خانگی دیجیتالی مثل «تاماگوچی» در دسته حیوانات خانگی جا می‌گیرند.
خیر! نگهداری از شیر، ببر و دیگر حیوانات که جزئی از حیات وحش به حساب می‌آیند، شرایط زیستی خاص دارند، نیازمند فضا‌های وسیع برای زندگی عادی خود هستند و... در خانه مجاز نیست؛ اما برخی این کار را اغلب به صورت غیرقانونی انجام می‌دهند؛ به‌این‌دلیل که قوانین تجارت و خرید‌و‌فروش این حیوانات در کشور‌ها متفاوت است. در کشوری مثل تایلند بر‌خلاف این ادعا، شهروندان اجازه دارند حیوانی مثل شیر را به صورت قانونی و به‌عنوان حیوان خانگی نگهداری کنند.
برای این پرسش در موتور‌های جست‌وجوی اینترنتی تقریبا جوابی پیدا نمی‌شود، به جز نام ایران که نگهداری از حیوانات خانگی را خاصه به شکل سگ و گربه ممنوع کرده است. در برخی کشور‌های اسلامی مثل مالدیو نگهداری از سگ‌ها ممنوع است؛ اما این قانون در همه کشور‌هایی با این خصوصیت جاری نیست.
در چه کشور‌هایی سگ‌گردانی ممنوع است؟ در کنار نام تهران پایتخت ایران که سگ‌گردانی در خیابان‌های آن ممنوع اعلام شده است، نام شهر «ویکزین» چین هم دیده می‌شود. این شهر در جنوب غربی چین و در استان یونان قرار دارد. مسئولان شهر ویکزین، سگ‌گردانی را به طور موقت ممنوع کرده‌اند.
علت این اقدام گاز‌گرفتن کودکان از طریق سگ‌هایی است که آموزش ندیده‌اند؛ اما همراه صاحبان‌شان بیرون آمده‌اند و و ایجاد دردسر کرده‌اند. این سگ‌ها اغلب بدون قلاده عبور و مرور کرده‌اند. ممنوعیت سگ‌گردانی شامل سه مرحله است. در مرحله اول اگر بی‌قانونی صورت بگیرد و سگ‌گردانی انجام شود، به صاحب هشدار داده می‌شود.
در مرحله دوم و در صورت تکرار برای صاحب سگ جریمه مالی در پی خواهد داشت. تکرار سوم منجر به کشتن حیوان خواهد شد. از نوامبر ۲۰۲۰ تا امروز در برخی کشور‌ها و شهر‌ها سگ‌گردانی به صورت ساعتی و منطقه‌ای انجام می‌شود؛ اما ممنوعیت سراسری و همیشگی ندارد. «ونشان» در چین از‌جمله شهر‌هایی است که سگ‌گردانی طبق ضوابط زمانی انجام می‌شود.
در دوره‌ای دولت حماس در فلسطین هم سگ‌گردانی را برای محافظت از زنان و کودکان در سواحل و فروشگاه‌ها نیز ممنوع کرده و از صاحبان سگ خواسته بود این حیوانات را برای پیاده‌روی لازم به حومه شهر‌ها و در مناطق کم‌جمعیت ببرند. از بعد از اجرای برنامه اصلاحات اجتماعی-فرهنگی، سگ‌گردانی در عربستان ممنوع نیست.
مکه و مدینه شرایط خودشان را دارند؛ اما در دیگر شهر‌های عربستان، سگ‌گردانی ممنوع نیست. سگ‌ها در برخی مناطق اجازه ورود به فروشگاه‌ها و مراکز خرید و کافه‌ها را هم دارند. حتی کافه‌ای خاص صاحبان حیوانات خانگی مثل سگ و گربه در شهر خُبَر (ساحلی) افتتاح شده است که صاحبان همراه حیوانات‌شان واردش می‌شوند؛ با این همه پارکی برای سگ‌گردانی در شهر‌های این کشور در نظر گرفته نشده است و صاحبان سگ بهتر است حیوانات‌شان را به حومه شهر‌ها و مناطق خلوت ببرند برای پیاده‌روی. به هر حال عربستان کشوری مسلما‌ن‌نشین است که با قوانین اسلام اداره می‌شود. هرچند قوانین اصلاح شده؛ اما هنوز حس بد برخی شهروندان نسبت به سگ و گربه وجود دارد.
همه حیوانات اعم از خانگی و غیرخانگی حقوقی دارند که مستقل از فایده آنها برای انسان باید محترم شمرده شود. مهم‌ترین شاخصه این حقوق، اجتناب از رنج و آزار و احترام به آزادی و رفاه آنها است. حقوق حیوانات در مناطق و کشور‌های مختلف متفاوت است و از به رسمیت شناختن حقوق زیستی آنها شامل می‌شود تا عدم به رسمیت شناختن آنها و حتی وضع قوانین ظالمانه و خشن که آنها را آزار می‌دهد.
از نوامبر سال ۲۰۱۹، ۳۲ کشور حقوق حیوانات را در مجامع بین‌المللی به رسمیت شناخته‌اند. این حقوق در پنج بخش تهیه شده است که با عنوان‌هایی نظیر «شناخت احساسات حیوانی»، «شناخت رنج حیوانات»، «شناخت قوانین ظالمانه مطابق با استاندارد‌های سازمان جهانی بهداشت حیوانات»، «وضع قوانین علیه حیوان‌آزاری» و «حمایت از حیوانات در سازمان ملل» شناخته می‌شود. کشور‌هایی مثل اتریش، استرالیا، بلژیک، بلغارستان، شیلی، کرواسی، قبرس، چک، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایرلند، ایتالیا، لیتوانی، لتونی، لوکزامبورگ، مالت، نیوزیلند، هلند، لهستان، پرتغال، رومانی، اسپانیا، اسلواکی، اسلوونی، سوئد، سوئیس و انگلیس حق و حقوق حیوانات را به رسمیت می‌شناسند و به اهمیت آن واقف هستند و مسئولیت‌های انسانی را در قبال آن می‌پذیرند. برخی کشور‌ها مثل آمریکا به صورت جزئی این حقوق را به رسمیت شناخته‌اند. قوانین ایالتی متفاوتی برای حیوانات در آمریکا برقرار است. کشور‌هایی هم مثل ایران، جمهوری آذربایجان، بلاروس، کامبوج، چین، کنگو، اریتره، ماداگاسکار، مغولستان، موزامبیک و ویتنام در مجامع جهانی این حقوق را به رسمیت نمی‌شناسند و هیچ‌کدام از این پنج بخش را به رسمیت نمی‌شناسند.
سگ‌گردانی عملی است به منظور تمرین برای برقراری ارتباط میان سگ و جامعه و همچنین آموزش رفتار‌های کنترلی. سگ‌گردانی باید همراه با قلاده و احتیاط‌های لازم انجام شود. به طور کلی هر سگ از نیم ساعت تا دو ساعت به پیاده‌روی روزانه نیاز دارد.
این مدت‌زمان گاهی به صورت دو ساعت کامل به پیاده‌روی سگ اختصاص پیدا می‌کند و گاهی هم صاحب سگ این دو ساعت را در طول یک روز تقسیم می‌کند. سگ‌گردانی آن‌قدر اهمیت دارد که در جوامع پیشرفته حتی شغلی به این نام وجود دارد.
سگ‌گردان وظیفه دارد سگ را طبق برنامه روزانه‌اش راه ببرد. در مسیر مشخصی این وظیفه را انجام دهد. زباله‌ها و مدفوع سگ را جمع و رفتار حیوان را کنترل کند. حیوان را در مواقع اضطرار به دامپزشک برساند و هر‌گونه مشکل را به صاحب سگ گزارش دهد.
