بورس اوراق‌بهادار تهران نخستین روز معاملاتی هفته را در حالی شروع کرد که معامله گران در یک بی خبری تمام‌عیار نسبت به وضعیت برنامه جامع اقدام‌مشترک قرار داشتند، درحالی‌که یک هفته گذشته سهامداران با توجه به سیگنال‌هایی پیرامون سیاست خارجه غالبا به سمت خرید گروه‌های ریالی سوق پیدا کرده بودند، اما فضای معاملاتی تالار شیشه‌ای در روز شنبه ملتهب آغاز شد به‌گونه‌ای که تمام نماگر‌های اصلی پا در مسیر نزول گذاشتند. شاخص کل بیش از ۱۲هزارو ۵۰۰واحد ریزش پیدا کرد و به سطح یک‌میلیون و ۴۳۸ واحدی بازگشت.
به‌رغم افت ۸۷/ ۰درصدی دماسنج بازار، شاخص کل هم وزن نیز ۴۲/ ۰درصد ریزش پیدا کرد. بر اساس آمار تغییر مالکیت صنایع بورسی در ۲۹ مرداد، رقمی بالغ بر ۲۳۹میلیارد‌تومان پول حقیقی از گردونه معاملات سهام خارج شد، به‌عبارتی بیشترین مقدار خروج پول حقیقی از ۱۱ مرداد‌ماه تاکنون به ثبت رسید. به‌نظر می‌رسد سرمایه گذاران مجددا به لاک احتیاط فرو رفته اند و در انتظار سیگنال‌های قوی تری در راستای تزریق دوباره منابع مالی خود به بخش مولد هستند. ارزش معاملات خرد بورس تهران (سهام و حق‌تقدم) نیز رقم ۲۰۴۷میلیارد‌تومان را در این روز به خود اختصاص داد؛ رقمی که به‌رغم افت نماگر‌های بورسی می‌تواند تحرک مطلوب معامله گران را در این برهه به نمایش بگذارد.
به باور برخی از کارشناسان بازار سرمایه ۳ضلع بی خبری از وضعیت آتی برجام، وضعیت نامساعد بازار‌های جهانی و واکنش معامله گران به اتهامات مالی شرکت فولاد مبارکه (با در نظر گرفتن احتمال سرایت رانت به سایر شرکت ها) از جمله مواردی هستند که منجر به عقب نشینی شاخص‌های سهامی شدند. از سویی چرایی تغییر تاکتیک سرمایه گذاران در برهه فعلی و واکنش بازار‌های موازی به انعکاس رویداد‌های اخیر موضوعاتی هستند که مورد‌توجه فعالان بازار سرمایه قرار دارند.
یکی از رویداد‌های اخیر بازار سرمایه گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای‌اسلامی پیرامون تخلفات گسترده یک شرکت بزرگ بورسی (فولاد مبارکه) بود که بنا بر گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس بیش از ۹۱هزار‌میلیارد‌تومان تخلفات مالی این شرکت بزرگ مشخص شده است. رانت، فساد مالی، سود نامشروع و غیرقانونی برای عده‌ای خاص، ورود ضرر و زیان به سهامداران عمده و خرد، گسترش فساد و فراهم‌کردن بستر فرار مالیاتی برای دلالان، پولشویی و بسیار موارد غیرقانونی دیگر مورد تاکید این گزارش قرار گرفته است.
یکی دیگر از نکات حائزاهمیت در این گزارش انتصابات سفارش‌شده‌های سیاسی این شرکت بزرگ و سایر شرکت‌های تابعه است که اتفاقا نام برخی از وزرای دولت قبل نیز در این‌خصوص به چشم می‌خورد. گویا موضوع دخالت و ورود سیاستگذاران فقط به قیمت‌گذاری دستوری ختم نمی‌شود و به سایر حوزه‌ها از جمله انتصابات مدیران در شرکت‌های مختلف نیز سرایت پیدا کرده است. به باور برخی از فعالان بورس تهران روز گذشته شاخص‌های سهامی تحت‌تاثیر اخبار این‌چنینی هم قرار داشتند و واکنش منفی از خود نشان دادند، به‌طوری‌که سهام شرکت‌های دلاری و ریالی همگی رو به نزول گذاشتند. به‌نظر می‌رسد سایر سرمایه گذاران نیز تا شفاف‌شدن شرایط با احتیاط بیش تری در فضای معاملاتی بورس گام‌بردارند.
از سویی گمانه زنی‌هایی پیرامون ورود شبکه فساد و رانت به سایر صنایع و شرکت‌ها نیز به گوش می‌رسد. این شرکت بزرگ که اتفاقا از آن به‌عنوان یکی از شفاف‌ترین شرکت‌های بازار سرمایه یاد می‌شد، حال با توجه به وضعیت جدید در انتظار اظهارنظر قطعی قوه قضائیه است.
در روز شنبه صنایع دلاری و برجامی در صدر فهرست فروش از سوی سرمایه گذاران خرد قرارگرفتند. متقاضیانی که در یک هفته گذشته منابع مالی خود را به سمت شرکت‌های ریالی کانالیزه کرده بودند، حال با توجه به عدم‌رویداد جدید در بعد بین المللی پیرامون معاهده بزرگ با قدرت‌های جهانی شناسایی سود را در دستور کار معاملاتی خود قرار داده اند. هر چند شناسایی سود پس از چند روز متوالی افزایش بازدهی در صنایع بورسی امری طبیعی تلقی می‌شود، اما التهاب بازار به‌طور مستقیم نشات‌گرفته از برجام نیست.
رویداد‌هایی نظیر ترس از سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو چشم انداز بلندمدت کامودیتی‌ها را ریزشی به تصویر می‌کشد. در یک هفته گذشته قیمت جهانی کالا‌های پایه نظیر مس، سرب، روی، طلا، آلومینیوم، نقره، نیکل و... همگی منفی بود. این موضوع در کنار بهبود عملکرد صنایع برجامی عامل مهمی در راستای فرار نقدینگی و حرکت به سمت گروه‌هایی نظیر خودرو، بانک و مخابرات در هفته گذشته محسوب می‌شد، اما حال شرایط تغییر کرده است و در نخستین روز کاری خروج پول از صنایع مذکور نیز به چشم می‌خورد. صنایعی که تا چندی پیش در صدر فهرست خرید از سوی معامله گران خرد قرار داشتند، حال با تغییر تاکتیک سرمایه گذاران در رتبه‌های نخست فروش از سوی این قشر قرار گرفته اند.
دیروز در صنعت خودرو و ساخت قطعات که به‌تازگی سه خودرو دیگنیتی، فیدلیتی ۵نفره و فیدلیتی ۷نفره در بورس‌کالای ایران مورد عرضه قرار گرفت و چشم انداز مطلوبی را برای سرمایه گذاران این صنعت نیز ترسیم کرد، در مجموع ۱/ ۵۶میلیارد‌تومان خروج پول حقیقی را به‌ثبت رساند. هر چند طی چند مدت اخیر حصول توافق در محاسبات سرمایه گذاران وزن بیشتری نسبت به شکست مذاکرات برخوردار بود و از طرفی حذف دلالان از چرخه قیمت‌گذاری محصولات در بازار آزاد خودرو؛ دیگر عامل اثر گذار در افزایش سودآوری این صنعت در بلندمدت محسوب می‌شد، اما دیروز معامله گران بیشترین خروج پول را از این گروه داشتند.
در ادامه صنایعی از جمله اطلاعات و ارتباطات در رقمی بالغ بر ۶۷/ ۳۲، بانک‌ها ۴۱/ ۲۶ و محصولات شیمیایی ۱۷/ ۲۲میلیارد‌تومان در رتبه‌های دوم تا چهارم خروج پول حقیقی جای گرفتند. کالایی‌محور‌های بورس تهران نیز با توجه به عملکرد ضعیف کامودیتی‌ها در بازار‌های جهانی طی یک هفته گذشته، روز شنبه نیز در ادامه فهرست خروج پول از سوی سرمایه گذاران خرد قرار داشتند. در یک هفته گذشته به‌رغم افت بازار‌های جهانی، شناسایی سود از سوی سرمایه گذاران در راستای تزریق منابع مالی به صنایع برجامی نیز باعث تشدید روند نزولی این قبیل صنایع شده است. افزون بر این، صنعت حمل و نقل با ۴۶/ ۱۵میلیارد‌تومان و زراعت با ۲۶/ ۲میلیارد‌تومان ورود پول حقیقی دو گروهی بودند که مورد اقبال سرمایه گذاران خرد قرارگرفتند. سایر گروه‌ها نیز کمتر از یک‌درصد ورود نقدینگی را تجربه کردند.
در نخستین روز معاملاتی هفته‌جاری در بازار موازی نیز با نوسانات مقطعی همراه بودیم، به‌طوری که عرضه کنندگان و متقاضیان خرید اسکناس آمریکایی در جدال جدی قرار داشتند. در مقاطعی از روز گذشته نرخ دلار وارد کانال ۲۸هزار‌تومانی شد؛ اما در نهایت معاملات در ارقامی بیش از ۲۹هزار‌تومان به پایان رسید. کاهش فاصله دلار آزاد با دلار نیمایی موضوع دیگری است که با کم رنگ‌شدن سایه ریسک‌ها می‌تواند در محاسبات سرمایه گذاران وزن بگیرد. سکه نیز در ادامه افت‌های چند وقت اخیر به رقمی بالغ بر ۱۳میلیون و یک‌صد هزار‌تومان ریزش پیدا کرد. سکه از ابتدای مرداد‌ماه تاکنون در شیب نزول قرار گرفته و حال به ارقام بازگشایی‌شده در ابتدای سال۱۴۰۱ بازگشته است.
