بوم! «خودکشی» فضاپیمای ناسا

یک فضاپیمای ناسا روز دوشنبه درعملیاتی تمرینی با سرعت بسیار زیادی به یک سیارک برخورد کرد. این عملیات در شرایط کاملا واقعی و با هدف آمادگی برای روزی که اجرام آسمانی در حال برخورد با زمین باشند انجام شد.

به گزارش یورونیوز، در این برخورد فضایی، فضاپیمای دارت با سرعت ۲۲۵۰۰ کیلومتر بر ساعت به سیارکی با فاصله ۱۱.۳ میلیون کیلومتری از زمین اصابت کرد. دانشمندان انتظار داشتند این برخورد باعث ایجاد یک حفره در سیارک شده، سنگ و خاک بسیاری را در فضا پراکنده کند و از همه مهم‌تر مدار حرکتی سیارک را منحرف سازد.

النا آدامز مرکز کنترل ماموریت ناسا در حالی که بالا و پایین می‌پرید و دست‌هایش را در هوا تکان می‌داد گفت: «ما با سیارک برخورد کردیم.»

تلسکوپ‌هایی در سراسر دنیا و فضا برای ثبت صحنه به سوی نقطه برخورد نشانه گرفته شده بودند. اگرچه برخورد فورا قابل مشاهده بود، اما برای مشخص شدن میزان انحراف سیارک حدودا دو ماه زمان لازم است. در لحظه برخورد سیگنال‌های دارت ناگهان قطع شدند.

این عملیات ۳۲۵ میلیون دلاری، نخستین تلاش برای تغییر مکان یک سیارک یا هر جرم آسمانی طبیعی دیگری است.

آدامز در کنفرانس خبری و در میان تشویق حضار گفت: «نخستین آزمایش دفاعی میان سیاره‌ای ما موفقیت آمیز بود. فکر می‌کنم اهالی کره زمین حالا می‌توانند بهتر بخوابند. من که قطعا می‌توانم.»

بیل نلسون، مدیر ناسا، پیش‌تر در توئیتی اعلام کرده بود: «نه، این صحنه‌ای از یک فیلم نیست. پیش از این چنین صحنه‌هایی را در فیلم‌های همچون آرماگدون دیده‌اید. اما مخاطرات زندگی واقعی زیاد است.»

هدف عملیات روز دوشنبه سیارکی ۱۶۰ متری به نام دیمورفوس بود. این سیارک قمر سیارکی با اندازه پنج برابر بزرگتر به نام دیدیموس است که مواد تشکیل دهنده دیمورفوس را در فضا پراکنده می‌کند. دیدوموس در زبان یونانی به معنای دوقلو است.

این زوج سیارکی سال‌هاست بی آن‌که خطری برای زمین داشته باشند به دور خورشید می‌چرخند. همین موضوع آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای آزمایش نجات زمین بدل کرد.

فضاپیمای دارت که به اندازه یک یخچال متوسط است در ماه نوامبر به فضا پرتاب شد. این فضاپیما که توسط آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز ساخته شد، با استفاده از فناوری راهبری نوینی که در همین آزمایشگاه توسعه یافته است، هدایت شد. وظیفه مدیریت این عملیات نیز بر عهده آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز بوده است. دارت (DART) مخفف عبارت آزمایش تغییر مسیر سیارک دوگانه ( Double Asteroid Redirection Test) است.

دوربینی که روی دارت سوار شده، قسمتی کلیدی از سیستم راهبری آن بود. این دوربین یک ساعت پیش از برخورد، سیارک دیمورفوس را به صورت واضح نشان داد.

در تصاویری که آدامز و دیگر همکارانش در مرکز کنترل واقع در لورل مریلند لحظه به لحظه با هیجانی فزاینده دریافت می‌کردند، دیمورفوس بزرگ و بزرگ‌تر می‌شد. در عرض چند دقیقه، دیمورفوس که تنها تصویر قابل مشاهده آن‌ها بود، شبیه یک لیموی خاکستری غول‌آسا با تخته سنگ‌ها و قلوه‌سنگ‌هایی بر سطحش دیده می‌شد. پس از قطع امواج رادیویی از فضاپیما، آخرین تصویر مخابره شده، ثابت ماند.

پس از برخورد، دانشمندان در اتاق کنترل، همدیگر را به آغوش کشیدند و به هم تبریک گفتند. ماموریت آن‌ها به اتمام رسیده بود و گروه به همین مناسبت جشن گرفت. آن‌ها کمی هم به خاطر از دست دادن فضاپیما ناراحت بودند.

تام استالتر، دانشمند ناسا می‌گوید: «معمولا از دست دادن سیگنال یک فضاپیما موضوعی بسیار بد است. اما در این مورد، نتیجه ایده‌آل بود.»

کارولین ارنست، دانشمند دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید احتمالا بقایای فضاپیما یا در شکاف ایجاد شده در سیارک باقی ماندند یا به فضا پرتاب شدند. دانشمندان تاکید داشتند که این عملیات باعث منهدم شدن سیارک نمی‌شود. زیرا وزن ۵۷۰ کیلوگرمی فضاپیما در مقایسه با سیارک حدود ۵ میلیارد کیلوگرمی ناچیز است. اما انتظار می‌رود که این برخورد طول مدار ۱۱ ساعت و ۵۵ دقیقه‌ای چرخش این سیارک حول دیدیموس را کاهش دهد.

دانشمندان می‌گویند این برخورد باید ۱۰ دقیقه از طول این مدار بکاهد. ممکن است این کاهش ۱ درصدی ناچیز به نظر برسد اما در گذر سال‌ها مقدار آن قابل توجه خواهد بود.

لوری گلیز از ناسا می‌گوید: «اکنون زمانی است که علم آغاز می‌شود و ما میزان تاثیرگذاری خود را مشاهده می‌کنیم.»

دانشمندان ترجیح می‌دهند در مواجهه با سیارک‌ها یا شهاب سنگ‌هایی که زمین را تهدید می‌کنند، اگر زمان کافی در اختیار داشته باشند، به جای منفجر کردنشان، آن‌ها را از مسیر منحرف کنند. زیرا انفجار، آن‌ها را به تکه‌های کوچک‌تر بدل می‌کند که ممکن است روی زمین بریزند. این انحراف‌ها احتمالا نیازمند سنگ‌های فضایی بزرگ یا ترکیبی از ضربه گیرها و دستگاه‌های تولید نیروی جاذبه در جهت معین است. این دستگاه‌ها که هنوز اختراع نشده‌اند، از جاذبه خود برای انتقال سیارک‌ها به مدار‌های امن استفاده می‌کنند.

کاترین کالوین، مشاور ارشد ناسا، با اشاره به انقراض دسته جمعی دایناسورها در ۶۶ میلیون سال پیش که گمان می رود ناشی از برخورد یک سیارک بزرگ با زمین بوده است، گفت: «دایناسورها برنامه فضایی نداشتند که بدانند چه چیزی در راه زمین است، اما ما داریم.»

ناسا اعلام کرد کمتر از نیمی از ۲۵۰۰۰ اجرام آسمانی با اندازه بیش از ۱۴۰ متر که در فاصله‌ای تهدید آمیز نسبت به زمین قرار دارند و همچنین کمتر از ۱ درصد میلیون‌ها سیارک مشابه که قادر به ایجاد صدمات گسترده در برخورد با زمین هستند، شناخته شده‌اند.

اد لو، فضا نورد پیشکسوت و مدیر بنیاد بی۶۱۲ که به محافظت از زمین در برابر برخورد سیارک‌ها اختصاص دارد، می‌گویدکه رصدخانه ورا رابین که توسط بنیاد ملی علوم و وزارت انرژی ایالات متحده در شیلی در حال تکمیل است، انقلابی در زمینه کشف سیارک‌ها خواهد بود. وی افزود: «اینجا مساله ما یافتن و تعقیب سیارک‌ها است. این موضوع برای نجات زمین حیاتی است.»