رئیس دانشگاه علامه طباطبایی گفت: انتظار داریم با کمک دستگاه‌های اجرائی خیلی از مشکلات جامعه را برطرف کنیم، پاسخ خیلی از مشکلات اجتماعی در حوزه علوم انسانی است، یعنی خیلی از مشکلاتی که امروز در جامعه است واقعا پاسخش در علوم انسانی است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی گفت: پیگیر این هستیم که علوم انسانی را پیاده‌سازی کنیم، ما دنبال این هستیم که وزارت کشور به ما بگوید که این شهر فلان مشکل اجتماعی را دارد، دانشگاه علامه آن مشکل را تحویل بگیرد و یک سال بعد مشکل را برطرف کرده و شهر را تحویل بدهد.
در ادامه گفتگوی «فارس» با عبدالله معتمدی رئیس دانشگاه علامه طباطبائی را می‌خوانید:
این روزها مهم‌ترین دغدغه دانشگاه‌ها مباحث مالی است، از بودجه دانشگاه علامه شروع کنیم.
در سال ۱۴۰۰ تخصیص اعتبار دانشگاه علامه طباطبائی در بین دانشگاه‌های کشور بی‌سابقه بود، تخصیص ۱۱۰ درصدی داشتیم که براساس آن توانستیم بخشی از مشکلات مالی دانشگاه را برطرف کنیم.
در سال گذشته تمام اعتبارات مربوط به دانشگاه برتر را به طور کامل دریافت کردیم، به رغم همه این پرداخت‌ها که تقریبا بی‌سابقه بوده است، دانشگاه علامه طباطبائی با حدود ۶۰ میلیارد تومان بدهی وارد سال تحصیلی جدید شد.
این بدهی‌ها مربوط به چه مواردی است؟
حق التدریس اساتید و پژوهش، بخشی هم مربوط به پیمانکارانی است که از قبل مانده که البته بدهی‌های سنگینی است و به راحتی نمی‌توانیم از پس آن بر بیاییم. امیدوارم شرایطی پیش بیاید که دولت بتواند برای پرداخت این بدهی‌ها به دانشگاه کمک کند.
با برگزاری حضوری کلاس‌های درس هم به احتمال زیاد میزان این بدهی‌ها افزایش می‌یابد. مثلا برای تغذیه دانشجویی باید تدبیری درنظر گرفته شود، قیمت تمام شده غذای دانشجویی با آنچه که پرداخت می‌شود تفاوت زیادی دارد.
در تابستان با تعمیر خوابگاه‌های دانشجویی سعی کردیم آمادگی لازم برای حضور دانشجویان در اول مهر را داشته باشیم ولی اعتبارات پاسخگوی نیازها نیست. اعتبار دانشگاه در بخش تملک نیز اعتبار خوبی نیست.
با توجه به اینکه نیمی از پذیرفته شدگان کنکور امسال انتخاب رشته نکردند، دانشگاه علامه طباطبائی هم گرفتار صندلی خالی شد؟
در دانشگاه علامه طباطبائی ظرفیت خالی نداریم، تمام ظرفیت‌ها پر شده و مشکلی برای ظرفیت خالیی نیست اما رشته‌هایی هستند که انتظار داشتیم ظرفیت بیشتری جذب شود اما دانشجو نیامد.
این مشکل در چند درصد رشته‌ها ایجاد شد؟
شاید حدود ۱۰ درصد رشته‌ها اما ظرفیت ۹۰ درصد مابقی رشته‌ها پر شده است.
عده‌ای از اساتید دانشگاه‌ها معتقدند که کرونا سبب افت تحصیلی دانشجویان شده و کیفیت علمی آنها را کاهش داده است.
به هرحال در شرایط آموزش مجازی کیفیت آموزش حضوری به دست نمی‌آید، ما بیش از ۲ سال درگیر آموزش مجازی بودیم و این نحوه آموزش گریز ناپذیر بود.
در آموزش حضوری، دانشجویان با اساتید ارتباط مستقیم برقرار می‌کنند و برخلاف آموزش مجازی، آموزش‌ها فقط تئوری نیست و مباحث عملی درس‌ها هم مطرح و دانشجوها بیشتر با مباحث آشنا می‌شوند. این مباحث در حالی است که در روزهای اول آموزش مجازی اساتید و دانشجوها مهارتی در این زمینه نداشتند. در سال دوم تبحر اساتید و دانشجوها در این فضا بیشتر شد.
یکی از مشکلات آموزش مجازی نحوه ارزشیابی آزمون‌ها و آموخته‌های دانشجوها بود، در این بخش ساز و کار مطمئنی وجود نداشت.
گاهی ممکن است دانشجویی درباره مسئله‌ای سوالاتی داشته باشد که جای تمام این سوالات در کلاس درس و زمان محدود آن نیست، این سوالات باید پس از کلاس پرسیده شود که این امکان در فضای مجازی وجود نداشت و چه بسا بسیاری از سوالات دانشجوها بی‌پاسخ می‌ماند.
دانشگاه علامه برای حل مشکلات آموزشی دانشجوها در فضای مجازی چه برنامه‌ای درنظر گرفته بود؟
سعی شد امکانی مهیا شود تا دانشجوها درس‌هایی را که خوب متوجه نشده‌اند را بتوانند حذف کنند و همچنین محیطی ایجاد شد تا دانشجوها بتوانند سوالات خود را از اساتید خارج از فضای کلاس‌های درسی بپرسند.
بسیار مطرح می‌شود که دانشگاه‌ها از لحاظ مالی مشکل دارند، دانشگاه‌های ایران بسیار وابسته به اعتبارات دولتی هستند و نمی‌توانند ارتباط خوبی با صنعت برقرار کنند، شما دلیل‌عدم خودکفایی دانشگاه‌ها را چه می‌دانید؟
بخشی از مشکلات به قوانین برمی‌گردد. مثلا در سال‌های گذشته دانشگاه‌ها حق سپرده‌گذاری در بانک‌ها را نداشتند. البته از امسال این اجازه را دارند. شهریه دانشجویان نوبت دوم نسبت به هزینه‌هایی که می‌شود بسیار ناچیز است، قیمت پرداختی از سوی دانشجویان نوبت دوم بسیار کم‌تر از آن چیزی است که هزینه می‌شود، دانشجوی نوبت دوم حدود ۴۰ درصد از هزینه‌ها را پرداخت می‌کند و مابقی هزینه‌ها را دانشگاه باید بپردازد. بخش دیگر به ضعیف بودن بنیه اقتصادی دانشگاه‌ها برمی‌گردد.
تاکید بر این است که دانشگاه‌ها بنگاه‌داری نکنند و از علم خودشان درآمد داشته باشند نه از فروش املاک یا سپرده‌گذاری بانکی. چرا دانشگاه‌ها از علم خودشان نمی‌توانند درآمد داشته باشند؟
تولید علم اصلی‌ترین کاری است که دانشگاه‌ها انجام می‌دهند، اما باید به سهم دانشگاه‌ها از پروژه‌های علمی که با صنعت منعقد می‌شود هم توجه داشت، سهم دانشگاه از پروژه‌هایی که اساتید با صنعت می‌بندند بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است، این میزان آنقدری نیست که بتواند به اعتبار دانشگاه کمک کند، اکثر مبلغ این سهم مختص اساتید است نه دانشگاه.
در کشورهای دیگر جریان متفاوت است، آنها بخش خصوصی قوی دارند، ضمن اینکه کنش‌های دانشگاه‌ها صرفا این نیست که پژوهش کنند، افزایش مهارت تخصصی مردم و ارایه آموزش‌های تخصصی برای تربیت نیرو در بخش‌های مختلف هم از وظایف دانشگاه‌هاست.
برای دانشگاه‌ها هدفی درنظر گرفته شده است، اینطور نیست که دانشگاه فقط به درآمد براساس هزینه و فایده توجه کند، دانشگاه نقش‌های حاکمیتی دارد و باید سطح علمی و فرهنگی کشور را افزایش دهد. به همین دلیل از کمک‌های دولتی هم بهرمند می‌شود چرا که دانشگاه وظایف حاکمیتی هم دارد.
ساختار جامعه ما با ساختار جوامع دیگر متفاوت است، کنش ما با کنش آنها متفاوت است و نمی‌توان جوامع را با هم مقایسه کرد.
برنامه دانشگاه علامه طباطبائی برای آموزش اساتید چیست؟
برای آغاز سال تحصیلی چند برنامه داشتیم، نشستی با اساتید جوانی که در ۵ سال اخیر جذب شده بودند برگزار شد و در این نشست نقش آنها در ارتباط با دانش پروری، نقش اجتماعی که می‌توانند داشته باشند، نقش تربیتی وآموزشی – پژوهشی و مخصوصا نقشی که برای برنامه راهبردی دانشگاه مد نظر بوده در این جلسه بحث و برسی شد.
همچنین موضوع تحول در علوم انسانی که محور فعالیت دانشگاه علامه طباطبائی است نیز در این نشست مورد بحث قرار گرفت.
دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه رشته‌های علوم انسانی است، برای بومی‌سازی رشته‌های علوم انسانی این دانشگاه چه تدابیری دارد؟
۵۰ درصد دانشجویان کشور در رشته‌های مرتبط با گروه علوم انسانی تحصیل می‌کنند، این آمار دانشجویی در گروه علوم انسانی یعنی ۵۰ درصد از انرژی وزارت علوم باید در این زمینه هزینه شود.
ما در کشور علوم انسانی متناسب با شرایط اجتماعی کشورمان نداریم، آموزه‌های علوم انسانی فعلی ما تحت تاثیر رشته‌های غربی است، همان رشته‌ها عیناً در دانشگاه‌های ما اجرایی می‌شود، اشکالی هم ندارد بالاخره دانش است و ما باید از این دانش استفاده کنیم اما باید به مرور این دانش را با توجه به اقتضائات اجتماع خودمان بومی‌سازی کنیم.
دانشگاه علامه طباطبائی آمادگی دارد که در حوزه مسائل اجتماعی نقش آفرین باشد تا الان شاید اینجوری بوده که بعضی از دانشگاه‌های ما می‌رفتند در قالب یک پروژه تحقیقاتی پروژه را انجام می‌دادند تبدیل می‌شد به کتابی و به مجموعه‌ای ارائه می‌شد اما فراتر از این ما دنبال این هستیم که علوم انسانی را پیاده‌سازی کنیم، ما دنبال این هستیم که وزارت کشور به ما بگوید که این شهر فلان مشکل اجتماعی را دارد دانشگاه علامه طباطبائی آن مشکل را تحویل بگیرد آن شهر را و یک سال بعد مشکل را برطرف کرده و شهر را تحویل بدهد، این اقدامات عملی نشان می‌دهد که ما از دانشی که داریم، می‌توانیم کمک بگیریم و آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهیم یا برطرف کینم.
انتظار داریم با کمک دستگاه‌های اجرائی خیلی از مشکلات جامعه را برطرف کنیم، پاسخ خیلی از مشکلات اجتماعی در حوزه علوم انسانی است، یعنی خیلی از مشکلاتی که امروز در جامعه است واقعا پاسخش در علوم انسانی است، بعضی‌ها جنسش از علوم انسانی است، بعضی جنسش از علوم انسانی نیست اما پاسخش در علوم انسانی هست، مشکل ترافیک ممکن است از طریق بزرگراه ساختن و غیره به آن بپردازیم بهتر باشد اما بخشی از آن مربوط به علوم انسانی است.
باید یک اعتماد متقابل بین مسئولان کشور و دانشگاهیان به وجود بیاید، هم دانشگاهیان باید سطح توانمندیشان را بالا ببرند برای اینکه بتوانند موثر عمل کنند و هم مسئولان اعتماد بیشتری به دانشگاه‌ها داشته باشند.
