چگونه «پزشک‌نماها» را بشناسیم؟

بحران پزشک‌نماها؛ بحرانی که با سکه شدن بازار جراحی‌های زیبایی بیشتر رخ نشان داده و بسیاری فارغ از داشتن یا نداشتن تخصص در این حوزه، وارد آن شده و به هر نحوی پولی به جیب می‌زنند؛ چالشی که کارشناسان حوزه سلامت معتقدند که قابل نظارت و پیشگیری است، اما با این شرط که همه دستگاه‌های نظارتی و متولیان سلامت با هدف مقابله با این پدیده دست در دست هم داده و مجازات‌های این سودجویان از سلامت مردم را جدی‌تر و بازدارنده کنند.

دکتر شیرین شجاعی_ مدیر کل نظارت، ارزشیابی و اعتباربخشی سازمان نظام پزشکی در گفتگو با ایسنا، در زمینه پحث پزشک‌نما‌ها و همچنین درباره بحث تبلیغات پزشکی و قوانین مربوط به این حوزه، گفت: باید توجه کرد که کلیه اعضای سازمان نظام پزشکی برای انجام تبلیغات باید از سازمان نظام پزشکی مجوز تبلیغات دریافت کنند؛ بنابراین اعضای جامعه پزشکی اگر بخواهند در رسانه‌ها اعم از صدا و سیما، فضای مجازی، پخش تراکت، ارسال پیامک و ... تبلیغ کنند، باید با مجوز سازمان نظام پزشکی باشد.

کلمات ممنوعه برای تبلیغات پزشکی

وی با بیان اینکه مجوز تبلیغات سازمان نظام پزشکی کاملا قانون‌مند است و سال‌هاست که بر روی مباحث آن کار شده است، گفت: اینکه درج چه کلمه‌ای مجاز و درج چه کلمه‌ای غیرمجاز است و نحوه درج تبلیغات مشخص شده است. به عنوان مثال موضوع رایجی که دائما مشکل ایجاد می‌کند، این است که بسیاری از همکاران پزشک در تبلیغات‌شان از کلمانی مانند "پرداخت قسطی"، "تخفیف"، "درمان ۱۰۰ درصدی" و ... استفاده کرده یا به وفور کلمه "زیبایی" را استفاده می‌کنند. در حالی که بسیاری از این موارد طبق قانون تبلیغات مجاز، نباید وارد تبلیغات پزشکی شود. در عین حال عکس‌های مستهجن نباید در هیچ تبلیغ پزشکی بیاید. حتی عکس صورت فرد هم نباید در تبلیغات پزشکی باشد. اینکه چشم فردی را می‌پوشانند و بقیه صورت را منتشر می‌کنند نیز درست نیست و همه این موارد قوانین دارد.

شجاعی با بیان اینکه متاسفانه یکسری همکاران‌مان از قوانین تبلیغات پزشکی بی‌اطلاع هستند، گفت: از طرفی یکسری از افراد هم توجهی به دریافت مجوز تبلیغات پزشکی ندارند. در عین حال برخی هم پزشک‌نما هستند.

نحوه تشخیص پزشکان از غیرپزشکان

وی ضمن توصیه به مردم برای اطمینان از پزشک بودن فردی که به عنوان پزشک به او مراجعه می‌کنند، گفت: مردم می‌توانند در جست‌وجوگر اینترنت بنویسند "جست‌وجوی اعضای نظام پزشکی". وقتی این عبارت را بنویسید، سایت نظام پزشکی باز می‌شود یا می‌توانید به آدرس https://membersearch.irimc.org/ مراجعه کنید؛ بنابراین در سامانه جست‌وجوی پزشک سازمان نظام پزشکی، نام پزشک مورد نظر را درج کنید. اگر پزشک معتبر و از اعضای سازمان نظام پزشکی باشد، تمام مشخصات او برای مردم ارائه می‌شود. در این صورت مردم می‌توانند پزشکان معتبر را از پزشک‌نما‌ها متمایز کنند.

رونمایی از سامانه صدور مجوز برای پزشکان

شجاعی با بیان اینکه در عین حال اخیرا سامانه مجوز تبلیغات پزشکان، به سیستم جست‌وجوی اعضای سازمان نظام پزشکی متصل شده است، گفت: نام این سامانه "سیتا" است که مخفف سامانه یکپارچه تبلیغات امور پزشکی است و یکسال به صورت پایلوت اجرا شد و ۱۹ مهر ماه ۱۴۰۱ از آن رونمایی شد. این سامانه به سامانه جست‌وجوی پزشک متصل شده و مردم با جست‌وجوی پزشک مورد نظرشان می‌توانند مشاهده کنند که این پزشک آیا مجوز تبلیغات دارد یا خیر؛ بنابراین با رونمایی از سامانه سیتا، مجوز تبلیغات در اختیار عموم مردم قرار گرفته و مردم به صورت آنلاین می‌توانند از مجوز تبلیغات پزشک مطمئن شوند. به عنوان مثال یک فردی ممکن است پزشک باشد، اما درباره یک جراحی زیبایی یک تبلیغ اغواگرانه انجام دهد. با وجود این سامانه مردم می‌توانند مطمئن شوند که آیا تبلیغ پزشک درست است یا خیر و مهمتر از آن مردم به راحتی می‌توانند مداخله‌گران غیر مجاز در حوزه پزشکی را شناسایی کنند.

چگونه غیرپزشکان را شناسایی کنیم؟

وی ادامه داد: حتی مردم در صورت شناسایی یک فرد غیرپزشک، می‌توانند وارد بخش گزارش تخلفات سازمان نظام پزشکی شده و گزارش دهند که یک فرد غیر پزشک، در فلان آدرس تبلیغات پزشکی انجام می‌دهد و در صورت تمایل شماره تماس خود را هم در سامانه سازمان درج کنند و ما هم این گزارش‌ها را پیگیری می‌کنیم. باید توجه کرد که نظارت از سوی سازمان نظام پزشکی وجود دارد، اما آنقدر کشور پهناور و این حوزه گسترده است که گاهی ممکن است تخلفی هم در حوزه نظارتی کشف نشود که در این زمینه گزارش‌های مردمی راهگشاست. زیرا تخلف در حیطه پزشکی، سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.

پزشکان چگونه مجوز تبلیغات دریافت کنند؟

شجاعی در ادامه گفت: در عین حال همکاران پزشک می‌توانند با مراجعه به سامانه صدور پروانه آنلاین به آدرس https://parvaneh.irimc.org/ توضیحات دستورالعمل تبلیغات در حوزه پزشکی را مطالعه کنند. کلمات ممنوعه در تبلیغات پزشکی، ادعا‌های ممنوعه در امور پزشکی، تبلیغات مجاز مربوط به هر یک از گروه‌های پزشکی و ... در این دستورالعمل تدوین شده است. هر یک از اعضای سازمان نظام پزشکی با ورود به میزکار شخصی خود در این سامانه می‌توانند تبلیغات مجاز در حیطه خودش را مشاهده کرده و با طی مراحلی در همین سامانه، درخواست صدور مجوز تبلیغات را ارائه دهند. اعتبار این مجوز‌ها هم بر اساس نوع تبلیغ متفاوت است. برخی از آن‌ها اعتبار سه ماهه و برخی اعتبار یکساله دارند.

مجازات‌های متخلفین در حوزه پزشکی

وی با بیان اینکه حدود ۲۱۰ نظام پزشکی در سطح کشور وجود دارد، گفت: همه شعب نظام پزشکی دادستانی انتظامی نظام پزشکی، دادیاری و هیات بدوی دارند که در هر شهری نظارت بر عهده این بخش‌هاست؛ به طوری که زمانیکه تخلفی رخ می‌دهد، آن را بررسی کرده و مجازات‌های متناسب را صادر می‌کنند. ما سیستم‌های بازدارنده داریم. مجازات‌هایی برای پیشگیری از تخلف در نظام پزشکی وجود دارد. مجازات‌ها بر اساس تکرار شوندگی و متناسب با جرم بوده و از تذکر شفاهی شروع می‌شود، تا تذکر کتبی با درج در پرونده و بعد درج در نشریات محل طبابت و سپس محرومیت از طبابت از سه ماه تا یکسال در محل طبابت، تا کل کشور و پس از آن محرومیت از طبابت یکسال تا پنج سال در کل کشور و در پایان هم محرومیت دائمی از طبابت در کل کشور خواهد بود.

شجاعی ادامه داد: حال اگر فرد متخلفی در حوزه پزشکی شناسایی شود که تبلیغات غیرمجاز انجام می‌دهد، بعد از بررسی‌ها مشخص شود که اصلا پزشک نیست، در این شرایط برخورد با سازمان نظام پزشکی نیست، بلکه ما به معاونت درمان آن شهر اطلاع می‌دهیم و دادسرای عمومی انقلاب در این زمینه اقدام می‌کنند.

مجازات پزشک‌نما‌ها بازدارنده نیست 

وی درباره چالش برخورد با پزشک‌نما‌ها و مجازات‌هایی که گفته می‌شود بازدارنده نیست، گفت: قوانین قبلی که در زمینه برخورد با افراد پزشک‌نما وجود داشت و حتی تا حبس تعزیری و ... هم به این افراد حکم داده می‌شد، متاسفانه چند سال قبل مجازات‌ها را کم کردند و همین موضوع باعث شده که مجازات‌ها بازدارنده نباشد.

چالش تعرفه‌های غیرواقعی پزشکی

شجاعی درباره وضعیت تخلفات تعرفه‌ای پزشکی، گفت: زمانیکه مردم تخلفاتی مانند تخلفات تعرفه‌ای را مشاهده کردند، باید به نظام پزشکی شهرشان مراجعه کنند. در عین حال در صورتی که مستندات داشته باشند و تخلف اتفاق افتاده باشد، رسیدگی می‌شود و اگر اثبات شود که پزشک پولی خارج از تعرفه دریافت کرده است، با او برخورد انتظامی می‌شود.

وی با اشاره به تعرفه‌های پایین و غیرواقعی در حوزه پزشکی، گفت: آیا مردم باور می‌کنند دریافتی یک جراح در بیمارستان‌های دولتی، از عمل آپاندیس، عمل فتق کشاله ران، عمل شکستگی ترقوه و بسیاری از عمل‌های دیگر زیر ۱۰۰ هزار تومن است؟! بله دریافتی یک جراح در بیمارستان‌های دولتی برای این عمل‌ها زیر ۱۰۰ هزار تومان بوده که آن هم با تاخیر در پرداخت‌های بیمه پس از چندین ماه همراه است. حال اگر خدای نکرده همین بیمار فوت کند، جراح باید ۸۰۰ میلیون تومان دیه بدهد. این سیاست اشتباه است مسئولین و تصمیم گیران باید هزینه واقعی این خدمات را از طریق بیمه‌ها به کادر درمان پرداخت کنند تا هم به مردم فشاری وارد نشود و هم کادر درمان با انگیزه و علاقه بیشتر بتوانند فعالیت کنند، اما سیاست‌های فعلی سبب بی‌انگیزگی کادر درمان و افزایش مهاجرت یا پرداختن به سایر کار‌ها و متاسفانه گا‌ها زمینه ساز برخی تخلفات شده است.

عمده جامعه پزشکی کارتخوان دارند

وی درباره وضعیت نصب کارتخوان در مطب‌ها نیز گفت: سازمان نظام پزشکی به عنوان یک نظام حرفه‌ای خصوصی که عهده‌دار مسئولیت‌های دولتی، اجتماعی و عمومی است، مسئولیت صنفی هم دارد و مسئولین صنفی هیچ وقت نمی‌گویند که بی‌قانونی خوب است.

شجاعی گفت: بنابراین قطعا ما از اجرای قانون استقبال می‌کنیم. با این حال اجرای قانون در حوزه پزشکی هم باید مانند همه اقشار باشد. تاکید ما هم این است که همه اقشار باید کارتخوان نصب کنند. نباید انگشت اتهام را فقط به سمت جامعه پزشکی گرفت. جامعه پزشکی هم مانند سایر اقشار است و بسیاری از اعضای جامعه پزشکی کارتخوان نصب کرده‌اند و اندک‌شماری ممکن است تخلف داشته باشند.