تبدیل سلول‌های خطرناک سرطانی به سلول‌های کم‌ضرر

یک تیم تحقیقاتی پزشکی دانشگاه بازل موفق شدند یک نوع سلول سرطانی تهاجمی را به نوعی سلول تبدیل کنند که درمان بهتری برای آن وجود دارد.

به گزارش ایرنا، سلول‌های سرطانی همانند سلول‌های بنیادی بسیار انطباق‌پذیر هستند. محققان دانشگاه «بازل» در سوئیس موادی را کشف کرده‌اند که سلول‌های سرطانی پستان از نوع بسیار تهاجمی را بطور مصنوعی بالغ می‌کنند و آن‌ها را به حالتی مشابه سلول‌های طبیعی تبدیل می‌کنند.

سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌ها به طور غیرقابل کنترل رشد می‌کنند و به سایر اندام‌ها گسترش می‌یابند. سلول‌های سرطانی با سلول‌های طبیعی کاملا تفاوت دارند. سلول‌های سرطانی برای تطبیق بالای خود با تنظیمات مختلف در بدن و همچنین سازگاری با درمان‌های دارویی شناخته شده اند. آن‌ها از این لحاظ شبیه سلول‌های بنیادی یا سلول‌های در مراحل اولیه رشد هستند.

پژوهشگران دانشگاه بازل، دورنمای بالغ ساختن مصنوعی (یا به بیان دقیق‌تر متمایز ساختن) سلول‌های سرطانی پستان را به عنوان یک استراتژی برای تبدیل آن‌ها به یک نوع سلول طبیعی‌تر مورد بررسی قرار دادند. تمایز (تفکیک / Differentiation) یک استراتژی درمانی است که به طور موثر در درمان سرطان‌های ناشی از خون استفاده شده، اما هنوز در مورد تومور‌های جامد به کار نرفته است.

با این حال، یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی پروفسور محمد بنتیرس-الج (Mohamed Bentires-Alj) یافته‌های جدید دلگرم کننده‌ای را در مجله «انکوژن» (Oncogene) ارایه کرده است. یک نوع سرطان تهاجمی خاص یا «کارسینوم» (carcinoma) به نام سرطان سینه سه گانه منفی با روش متمایزسازی با موفقیت درمان شد.

بنتیرس-الج که یکی از رهبران گروه تحقیقاتی در دپارتمان پزشکی زیستی است، می‌گوید: «ما در اینجا نشان دادیم که می‌توانیم سلول‌های سرطان سینه را به سلول‌های کمتر مضر که رشدشان متوقف می‌شود، تبدیل کنیم.

فعالیت دوگانه گیرنده استروژن

هورمون استروژن به عنوان یک مولکول سیگنال دهنده در سلول‌ها با اتصال به گیرنده هم‌جنس (cognate) خود، گیرنده استروژن، عمل می‌کند و طیف وسیعی از اثرات بیولوژیکی را القا می‌کند. سلول‌هایی که گیرنده استروژن را در پستان طبیعی بیان می‌کنند، سلول‌های تخصصی سینه هستند که تکثیر نمی‌شوند.

اما در کسری از سرطان‌های سینه، سلول‌هایی که گیرنده استروژن را بیان می‌کنند، به طور قابل توجهی تکثیر می‌شوند. این سرطان‌ها، سرطان‌های پستان گیرنده استروژن مثبت (estrogen receptor-positive breast cancers) نامیده می‌شوند و حدود ۷۵ درصد از کل موارد سرطان سینه را تشکیل می‌دهند. از آنجا که آن‌ها به استروژن حساس هستند، می‌توان آن‌ها را با درمان‌های ضد استروژنیک که در بیماران بسیار موثر است، درمان کرد.

با این حال، سرطان سینه نوع سه گانه منفی نسبت به استروژن یا ضد استروژن حساس نیست. این نوع کارسینوم عمدتا در زنان پیش از یائسگی رخ می‌دهد و اغلب فاقد گزینه‌های درمانی موثر است.

دکتر «میلیکا وولین» نویسنده اصلی این گزارش مطالعاتی می‌گوید: ایده اولیه ما القای بیان گیرنده استروژن به منظور تبدیل سرطان پستان سه گانه منفی به سرطان پستان با گیرنده استروژن مثبت بود؛ چرا که این نوع اخیر گزینه‌های درمانی موثرتری دارد.

این تیم تحقیقاتی با همکاری موسسه Novartis بیش از ۹ هزار و ۵۰۰ ترکیب را برای کارآیی آن‌ها در رسیدن به این هدف آزمایش کردند و دریافتند که ترکیباتی که امیدوارکننده‌ترین نتایج را نشان می‌دهند، مهارکننده‌های یک پروتئین چرخه سلولی ضروری به نام PLK ۱ هستند. مهار این پروتئین منجر به تامین هدف یعنی افزایش بیان گیرنده استروژن شد. در کمال تعجب محققان، این کار نه تنها سلول‌های سرطانی سه‌گانه منفی سینه را به نوع قابل کنترل‌تری از سلول‌های سرطانی تبدیل کرد، بلکه آن‌ها را به سلول‌هایی تبدیل کرد که شبیه سلول‌های طبیعی هستند.

به گفته بنتیرس-الج، «درک مکانیسم‌های سلولی و مولکولی که سرطان را تعریف می‌کنند و اینکه چگونه این مکانیسم‌ها با سلول‌های طبیعی متفاوت هستند، برای ابداع درمان‌های نوآورانه جدید بسیار مهم است.» وی تاکید کرد که نتایج این تحقیق راه جدیدی را برای درمان سرطان سینه سه گانه منفی باز می‌کند. ترکیبات مورد استفاده در این مطالعه در حال حاضر همچنین در حال طی مراحل آزمایش‌های بالینی برای درمان سایر انواع سرطان از جمله سرطان خون، ریه و پانکراس (لوزالمعده) هستند.