توقف قیمت‌ها/ حراج زیر قیمت بازار

طی سال‌های اخیر قیمت خودرو در کشور به‌طور افسارگریخته روند افزایشی به خود گرفته است. تحلیلگران این صنعت، علت‌های متعددی را برای این افزایش قیمت عنوان می‌کنند و در مقابل راهکار‌هایی هم برای کنترل بازار ارائه می‌دهند. سوداگری در عرصه خودرو و تبدیل این محصول به کالایی سرمایه‌ای از مهم‌ترین دلایلی است که کارشناسان درباره این افزایش افسارگریخته مطرح می‌کنند. اگرچه در چند ماه گذشته سیاست‌های متعددی از سوی مسئولان اعمال شده است تا این بازار به ثبات نسبی دست یابد. اتخاذ طرح ارائه خودرو در بورس کالا نمونه‌ای از این سیاست‌هاست، رویکردی که در چند ماه اخیر نشان داد نسبت به دیگر سیاست‌ها نتیجه‌بخش‌تر است. «شهروند» با بررسی آرای کارشناسان سعی کرده است به این پرسش پاسخ دهد که آیا عرضه خودرو در بورس کالا بازار را ساماندهی می‌کند؟

به گزارش شهروند آنلاین، قیمت خودرو‌ها در بازار طی روز‌های گذشته روند ثبات و افزایش قیمت در برخی از محصولات را دنبال کرده است. براساس آنچه پارامتر‌های بازار نشان می‌دهد شیب افزایش قیمت خودرو ملایم‌تر شده که به اذعان کارشناسان یکی از دلایل آن عرضه این محصول در بورس کالاست. تحلیلگران بازار خودرو معتقدند ادامه‌داربودن سیاست عرضه این محصول در بورس کالا می‌تواند روند این بازار را به سمت کاهش قیمت سوق دهد؛ مسأله‌ای که علیرضا سلیمی نیز به آن اذعان دارد.

ردپای دلالان در بازار خودرو

عضو کمیسیون صنایع و معادن معتقد است دلیل اصلی افزایش قیمت‌ها در بازار خودرو دلالان و قیمت‌سازان هستند، موضوعی که بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار خودرو نیز به آن اذعان دارند. او در پاسخ به این پرسش که تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر قیمت این محصول چیست، می‌گوید: «عرضه خودرو‌ها در بورس کالا دست دلالان و سوداگران را از این حوزه قطع خواهد کرد.» سلیمی به مزایای عرضه خودرو در بورس کالا نیز اشاره دارد: «عرضه خودرو در بورس کالا مسأله صنعت خودرو را سامان می‌دهد. تجربه چند هفته‌ای این شیوه نیز نشان داده که مدل عرضه خودرو در بورس موفق عمل کرده است.»

آمار‌ها نشان می‌دهد قیمت خودرو‌های داخلی از ابتدای امسال تاکنون به‌طور میانگین ۳۰ درصد رشد کرده است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا روند صعودی قیمت‌ها تا پایان سال ادامه خواهد یافت؟ پرسشی که علیرضا سلیمی در پاسخ به آن می‌گوید: «می‌توان امید داشت که قیمت خودرو تحت تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا کاهشی شود.»

معامله برد-برد

آمار فروش دناپلاس بر گفته‌های این نماینده صحه می‌گذارد. در عرضه روز گذشته خریداران، دناپلاس را ۱۸۵میلیون تومان کمتر از بازار در بورس خریدند. این خودرو در بازار آزاد بیش از ۶۰۰میلیون است.

ارزیابی بازار آزاد خودرو نشان دهنده آن است که خودرو در بازار آزاد نیز استپ قیمتی را در هفته‌هایی اخیر تجربه خواهد کرد. به گفته فعالان بازار خودرو، ترمز قیمت خودرو پس از افزایش‌های عجیب کشیده شده است؛ مسأله‌ای که احسان بیگی، تحلیلگر بازار‌های مالی، به آن اشاره دارد. او معتقد است عرضه این روز‌های خودرو در بورس در قیمت گذاری‌های بازار خودرو بی‌تاثیر نیست: «با عرضه خودرو در بورس کالا شاهد اتفاقات مثبتی در بازار خودرو بوده‌ایم و تا حدودی تعادل قیمت حاصل شده، اما عده‌ای که دست‌شان از سود‌های بادآورده کوتاه شده است، اعمال نفوذ می‌کنند تا از عرضه خودرو در بورس کالا جلوگیری کنند.»

به نگاه تحلیلگران بازار خودرو اگر در گذشته راه‌حل کاهش قیمت خودرو افزایش عرضه برای تعادل تقاضا بود، امروز سیاست‌گذاران این عرصه با تغییر شیوه عرضه در مسیر کاهش قیمت‌ها حرکت کرده‌اند، مسأله‌ای که این تحلیلگر بازار نیز به آن اشاره دارد: «عرضه خودرو به شیوه قرعه‌کشی ابهاماتی داشت که در بستر بورس با توجه به شفافیت شاهد این موارد نخواهیم بود. با استمرار این شیوه و بهره‌گیری از مکانیزم عرضه و تقاضا، قیمت تعادلی خودرو نیز حاصل می‌شود.»

لاتاری به نام قرعه‌کشی

عدم‌نارضایتی از عرضه خودرو به شیوه قرعه‌کشی موضوعی است که علاوه بر کارشناسان با واکنش‌هایی از سوی مسئولان نیز همراه است. رئیس سازمان بورس در میزگرد تبیین و بررسی اثرات عرضه خودرو در بورس کالا با انتقاد از قرعه‌کشی خودرو گفت: «اگر فرآیند عرضه در بورس کالا ادامه پیدا کند و عرضه‌ها افزایش یابد، خود بازار به انتقادات در این حوزه پاسخ می‌دهد، البته به شرط اینکه عرضه‌ها منظم باشد تا بتواند پاسخ مشتریان را بدهد. تقاضای واقعی خودرو این اعداد نیست.»

عشقی به آخرین آمار ثبت‌نامی نزدیک به ۱۰میلیون نفر برای ۲۰هزار خودرو در قرعه‌کشی اخیر ایران خودرو نیز اشاره کرد: «این لاتاری ملی به تمام معناست. در بخت‌آزمایی می‌خواهیم خودرو بفروشیم، توزیع رانتی بی‌هدف. این فرآیند غیر از تبعات اقتصادی باید از نظر علمی بررسی شود که چه تبعات اجتماعی دارد؛ اینکه ۱۰میلیون نفر را درگیر لاتاری می‌کنیم و ۲۰هزار خودرو دست مردم می‌دهیم.»

سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، نیز در این نشست با تاکید بر اینکه باید دسترسی‌ها و قیمت‌گذاری‌های منصفانه برای مصرف‌کننده و مردم که سمت مهم تقاضای صنعتی و محصولات تولیدی کشور را تشکیل می‌دهند، فراهم شود، اظهار کرد: «گاه به بهای سودآورشدن بیشتر برای تولیدکنندگان انصاف برای قیمت‌گذاری سمت مردم را فراموش می‌کنیم ی اینکه دولت‌ها به دلیل کشش و تمایلی که به سمت مردم دارند، افق‌های سودآوری را برای تولیدکنندگان می‌بندند، پیدا کردن راه میانه، شاه‌راه حرکت به سمت پیشرفت است.»

حذف بستر‌های رانت‌خواری

وزیر امور اقتصادی و دارایی همچنین گفت موافقت این وزارتخانه با واگذاری صنایع خودروسازی، مشروط به ارائه برنامه بلندمدت اصلاح این صنعت توسط وزارت صمت است. سیداحسان خاندوزی طی سخنانی در میزگرد تخصصی «بررسی جوانب و حاشیه‌های عرضه خودرو در بورس کالا» عرضه خودرو در بورس کالا را در شرایط فعلی مثبت دانست: «در حال حاضر خود ما هم نمی‌دانیم که یک سال دیگر باید همین مسیر را ادامه دهیم یا خیر و چه‌بسا با کاهش وابستگی صنعت خودرو به واردات قطعات، ارزبری، اصلاح ساختار مالکیتی و … پنج سال دیگر در نقطه تعادلی بهینه‌تری باشیم که نیاز نباشد از سازوکار فعلی برای فروش استفاده کنیم. اتفاقی که امیدوارم با همکاری وزارت صمت به‌زودی محقق شود.»

بررسی کارنامه دولت سیزدهم نیز نشان می‌دهد یکی از رویکرد‌های مورد اهتمام این دولت حذف بستر‌های رانت‌خواری و سوداگری در اقتصاد است. تغییر در سیاست اختصاص ارز ترجیحی و عرضه خودرو در بورس کالا، به اذعان کارشناسان گواهی بر این موضوع است. بنا به نگاه تحلیلگران بازار خودرو، عرضه خودرو از مسیر قرعه‌کشی که در سه سال گذشته دنبال شده، بستری از رانت و سوداگری در اقتصاد کشور ایجاد کرده است؛ مسأله‌ای که بهنام صمدی، فعال بازار‌های مالی، نیز آن را تایید می‌کند.

قیمت‌گذاری شناور یا دستوری؟

بهنام صمدی، فعال بازار سرمایه، معتقد است قیمت‌گذاری دستوری، خودرو را در کشور که محصولی مصرفی است، به کالایی سرمایه‌ای بدل کرده است. او در این‌باره گفت: «در عرضه خودروی شاهین در بورس مشاهده شد خودرویی که متقاضی به میزان عرضه نداشت، در همان زمان در پلتفرم‌های فروش ۵۰۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود. مشخص است که این قیمت‌ها واقعی نیست.»

این تحلیلگر مالی معتقد است که عرضه خودرو در بورس کالا و شناورسازی قمیت زمینه‌ساز حذف فضای مبتنی بر رانت قیمتی است که به‌واسطه دستوری‌بودن قیمت‌ها در چند سال گذشته ایجاد شده است. او تصریح کرد: «شما ببینید ۹ میلیون نفر در قرعه‌کشی اخیر شرکت کرده‌اند، آیا امروز ما ۹ میلیون متقاضی خودرو در کشور داریم؟ یقینا این بازار کاذب است.» صمدی در پایان توصیه‌ای هم به سرمایه‌گذاران بازار خودرو دارد که با احتیاط در این عرصه سرمایه‌گذاری کنند.

او افزود: «معتقدم اگر عرضه با حجم بالا در بورس کالا ادامه یابد، مسیر قیمتی خودرو تغییر خواهد کرد.»