نتایج یک مطالعه مروری نشان داد که کیفیت خواب بیشتر بیماران مبتلا به دیابت متوسط و پایین است. از آنجا که کیفیت خواب نقش مهمی در کنترل این بیماری دارد، انجام مداخلات موثر در این زمینه ضروری است.
دیابت یک بیماری متابولیکی شایع در ایران و جهان است. سبک زندگی یکی از عواملی است که تاثیر زیادی در کنترل این بیماری دارد.
کیفیت خواب به عنوان یکی از شاخص‌های سبک زندگی، علاوه بر حفظ و نگهداری انرژی، نقش مهمی نیز در تنظیم هورمونی بدن دارد. همچنین اختلالات هورمونی می‌تواند کیفیت خواب و کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد.
کیفیت خواب یکی از موضوعات مهم در بیماری دیابت است. به همین دلیل «محمدصادق سرگلزائی» و «دانیال کوهستانی»، پژوهشگران کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده پرستاری مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در یک مطالعه مروری کیفیت خواب افراد مبتلا به دیابت در ایران را مورد بررسی قرار دادند.
در این مطالعه مقالات مرتبط با کیفیت خواب افراد ایرانی مبتلا به دیابت در پایگاه‌های داده مختلف بررسی شد. جستجوی این مقالات در بازه زمانی ابتدای پایگاه تا ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۹ انجام شد و پس از ارزیابی در نهایت ۲۷ مقاله مرتبط با این موضوع مورد بررسی قرار گرفت.
برخی از این مقالات در خصوص وضعیت کیفیت خواب بیماران مبتلا به دیابت بودند، برخی مطالعه‌ها مداخلات کیفیت خواب این بیماران را ارزیابی کردند و تعدادی تاثیر کیفیت خواب بر شاخص‌های متابولیک را توصیف کرده بودند.
حدود ۸۵ درصد از مطالعات بررسی‌شده، کیفیت خواب این بیماران را نامطلوب و متوسط ارزیابی کرده‌اند. در این مطالعات مشخص شد افراد سالمند، نوجوانان و یا زنان باردار مبتلا به دیابت، کیفیت خواب پایین‌تری دارند.
همچنین در مطالعه‌ای مشخص شد که حدود ۸۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، کیفیت خواب پایین داشتند و در مطالعه‌ای دیگر کیفیت خواب ۷۰ درصد از بیماران دیابت نوع یک پایین بود.
پژوهشگران این مطالعه مروری با توجه به نتایج این مقالات می‌گویند: به نظر می‌رسد یکی از عوامل موثر بر کیفیت خواب نوع دیابت است و مبتلایان به دیابت نوع دو کیفیت خواب پایین‌تری دارند.
با توجه به نتایج مقالات بررسی‌شده، مشخص شد که انواع طب مکمل مثل طب فشاری، ماساژ بازتابی کف پا و رایحه‌درمانی می‌توانند در کیفیت خواب این بیماران را افزایش دهند.
نتایج مقالات بررسی‌شده نشان داد که استفاده از مواد غذایی مانند زعفران، افزایش فعالیت‌های بدنی مثل ورزش‌های هوازی می‌تواند مدت خواب None REM را افزایش دهد. همچنین مشخص شد روش‌های ذهن‌آگاهی مبتنی بر کاهش استرس می‌تواند باعث بهبودکیفیت خواب بیماران مبتلا به دیابت شود.
در بررسی‌ها مشخص شد که کیفیت خواب بر میزان شاخص‌های متابولیکی موثر است. نتایج مطالعات نشان داد که کیفیت خواب پایین می‌تواند، باعث افزایش میزان کلسترول کل (TC) و قند خون ناشتا (FBS) شود.
همچنین مشخص شد طول مدت خواب بر میزان قند خون تاثیرگذار است. در افراد مبتلا به دیابت، خواب بیشتر از ۹ ساعت و یا کمتر از پنج ساعت می‌تواند قند خون را افزایش دهد.
از نظر هورمونی؛ کاهش طول مدت خواب لپتین (عامل سیری) را کاهش و گرلین (محرک اشتها) را افزایش می‌دهد. آزاد شدن هورمون رشد و گرلین با بالا بردن سطح کورتیزول، باعث کاهش حساسیت به انسولین و اختلال تحمل گلوکر می‌شود. افزایش سطح هورمون رشد ممکن است از طریق ایجاد مقاومت به انسولین گذرا در سلول‌های عضلانی باعث افزایش قند خون و افزایش مقاومت به انسولین در سایر بافت‌ها شود.
همچنین مطالعات حاکی از آن است که کیفیت خواب پایین باعث افزایش سطح هموگلوبین A ۱ C می‌شود. این شاخص می‌تواند متوسط قند خون دو تا سه ماه گذشته را نشان دهد و بالا بودن آن نشانه دیابت یا پیش‌دیابت است.
نتایج حاصل از مرور مطالعات نشان داد که ۱۵ درصد مقالات وضعیت کیفیت خواب بیماران دیابتی را مطلوب، ۳۵ درصد مقالات کیفیت خواب را نامطلوب و ۵۰ درصد کیفیت خواب را متوسط گزارش کردند.
به گفته پژوهشگران این مطالعه مروری؛ با توجه به سطح پایین کیفیت خواب بیماران دیابتی، گستردگی مفهوم خواب و تاثیر کیفیت آن، بر دیابت، بررسی فاکتور‌های موثر بر کیفیت و کمیت خواب و انجام مداخلات موثر بر کیفیت خواب لازم است.
منبع: بهداشت نیوز
