«به نظر می‌رسد باکو به دنبال آن است تا با ایجاد اجماع علیه ایران در سطح جهانی ضمن تضعیف جایگاه ایران در قفقازجنوبی و امتیازگیری از تهران در آینده تحولات این منطقه، با ایجاد یک فضای همدلانه با کشورهای غربی، به طور همزمان فشار بر مسکو و ایروان را نیز تشدید سازد.»
باکو بر تنش‌‌‌زایی در روابط با تهران اصرار دارد و در این مسیر از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌‌‌کند. پس از صدور هشدار سفر به ایران، این بار وزارت خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه‌‌‌ای گفته است که از تمامی بسترهای بین‌المللی برای محکومیت حادثه حمله به سفارتخانه‌‌‌اش در تهران استفاده می‌کند. وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه‌‌‌ای با مطرح کردن ادعاهایی علیه ایران درباره حمله انجام شده به سفارت باکو در تهران، اعلام کرد که اسنادی را با درخواست محکومیت و شناسایی عاملان این اقدام به سازمان‌های بین‌المللی مربوطه ارائه کرده است.
به گزارش «ایسنا»، وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه‌‌‌ای که در وبگاه آن منتشر شده است، اعلام کرد: «در ۲۷ ژانویه[جمعه ۷ بهمن] اسنادی حاوی درخواست محکومیت بین‌المللی حمله تروریستی علیه سفارت جمهوری آذربایجان در جمهوری اسلامی ایران، شناسایی و مجازات سریع سازمان‌‌‌دهندگان و مجریان این حمله تروریستی، همچنین اجرایی شدن تعهدات ناشی از معاهده وین درباره امور دیپلماتیک به سازمان‌ها و پلت‌فرم‌‌‌های بین‌المللی مربوطه ارائه شد.» وزارت امور خارجه آذربایجان بیان کرد: «از زمان وقوع این حمله تروریستی تاکنون، حمله مسلحانه علیه سفارت جمهوری آذربایجان از سوی ۱۰۰ کشور و دبیرخانه‌‌‌های برخی سازمان‌های بین‌المللی محکوم شده و بر ضرورت مجازات مجریان این اقدام در این بیانیه‌‌‌ها تاکید شده است.»
همچنین در این بیانیه ادعا شده است: «ایران تلاش کرده است مانع افشای گسترده این حمله تروریستی در سطح بین‌المللی در سازمان‌های بین‌المللی شود که خود عضو آن‌‌‌هاست و تصمیمات آن بر اساس اجماع است. در این زمینه، ایران با پیش‌‌‌نویس بیانیه‌‌‌ها و بیانیه‌‌‌های ارسالی آذربایجان به دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها (NAM) و کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا (CICA) بلافاصله پس از حمله اعتراض کرد.» وزارت امور خارجه آذربایجان همچنین مطرح کرد: «ایران علاوه بر این برای حمایت از جایگاه خود در سازمان‌های مذکور، از کشورهای متعددی درخواست کرده اما تنها سوریه و هند از بین ۱۲۰ کشور جنبش عدم‌تعهد از موضع ایران حمایت کرده‌‌‌اند.»
در این بیانیه آمده است: «ما این اقدام تحریک‌‌‌آمیز از سوی ایران را محکوم می‌‌‌کنیم و این کشور باید بر تعهدات بین‌المللی‌‌‌اش پایبند باشد.» آذربایجان در حالی تلاش دارد این اتهامات را به ایران وارد آورد که تهران از همان دقایق اول این حادثه در سفارت جمهوری آذربایجان تمام تلاش خود را به کار گرفت تا هم علت حادثه مشخص شود و هم این مساله روی روابط دو کشور که از قبل بر سر برخی مسائل کمی دچار تنش بود تاثیر نگذارد. اما مقامات باکو ظاهرا به پشت‌‌‌گرمی برخی دولت‌‌‌های دیگر پای خود را در یک کفش کرده‌‌‌اند که اقدام اخیر در سفارت را تروریستی عنوان کنند و به بهانه آن نیز بر خصومت با تهران بیفزایند.
حادثه در سفارت باکو در تهران نیز از این قرار بود که یک فرد مسلح صبح روز جمعه ۷ بهمن با سلاح کلاشنیکف وارد سفارت جمهوری آذربایجان در تهران شد و بر اساس فیلم‌‌‌های منتشره با اسلحه خودکار به اتاقک نگهبانی امنیتی مقابل سفارت حمله کرده و رئیس نیروهای محافظ سفارت را کشته است. دو نفر از نگهبانان نیز حین تلاش برای جلوگیری از این حمله مجروح شدند که با پیگیریهای به موقع و سریع حال هر دوی آنها خوب است.
در همان شب حادثه حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران با عیادت از مجروحان حادثه در یک نشست خبری گفت که «از همان ابتدای حادثه آقای رئیسی رئیس‌‌‌جمهور دستور اکید صادر کردند که این حادثه از نظر حقوقی و قضایی پیگیری شود و در مورد یکایک کسانی که احیانا در این موضوع قصور داشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند پیگیریهای حقوقی و قضایی انجام شود.» اما باکو کوتاه نیامد و کمتر از ۴۸ ساعت پس از حمله مسلحانه به ساختمان سفارت جمهوری آذربایجان در منطقه احتشامیه تهران، رویترز به نقل از وزارت خارجه جمهوری آذربایجان گزارش داد کارکنان سفارت این کشور در تهران روز یکشنبه ساختمان این سفارتخانه را تخلیه کردند. در نهایت نیز روز دوشنبه دهم بهمن ماه، معاون وزیر امورخارجه جمهوری آذربایجان اعلام کرد که این کشور فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیپلماتیک سفارت خود در تهران را تعلیق کرده است.
وی ادامه داد: با این حال، پنج نفر از کارکنان سفارت به منظور حفاظت از سفارتخانه و اموال آن در تهران باقی خواهند ماند اما هیچ‌گونه فعالیت دیپلماتیکی نخواهند داشت. به گفته این دیپلمات آذربایجانی، کنسولگری آذربایجان در تبریز کماکان به فعالیت خود ادامه خواهد داد. همچنین در آخرین تلاش‌‌‌های باکو در راستای اتهام‌‌‌زنی علیه ایران، نیروهای امنیتی جمهوری آذربایجان از صبح روز سه‌شنبه ۳۱ ژانویه ادعا کردند که عملیات گسترده‌‌‌‌ای را علیه آنچه باکو مدعی «شبکه جاسوسی» ایران شده است؛ آغاز کرده‌‌‌اند. به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از خبرگزاری آناتولی، بر اساس ادعای بی‌سند و مدرک وزارت کشور جمهوری آذربایجان، عملیات گسترده ادعایی در شهر باکو و دیگر شهرهای این کشور ادامه دارد. پلیس جمهوری آذربایجان مدعی است که در چارچوب عملیات فوق مراکز یک شبکه تلویزیونی و یک خبرگزاری هم بازرسی شده است. منابع وزارت کشور جمهوری آذربایجان هم مدعی‌اند که تاکنون ۷ نفر طی عملیات پلیس بازداشت و تحویل دادگاه شده‌‌اند.
اهداف پشت پرده باکو
محمد صداقت، پژوهشگر بنیاد مطالعات قفقاز با اشاره به حادثه جمعه ۶ بهمن در سفارت جمهوری آذربایجان گفت: «در بازجویی اولیه از ضارب علت حمله مسائل شخصی عنوان شد و رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و وزیرامور خارجه کشورمان در تماس تلفنی با همتایان آذری ضمن محکومیت این اتفاق بر پیگیری فوری آن تاکید کردند.» وی افزود: «با این حال مقامات و رسانههای جمهوری آذربایجان از همان ابتدا با اتخاذ رویکرد تهاجمی به انتقادات گسترده از جمهوری اسلامی ایران پرداختند. تلاش برای تروریستی نامیدن این حادثه در صحبت‌‌‌های الهام علی‌اف، تخلیه سفارت آذربایجان در تهران، هشدار به اتباع این کشور برای سفر به ایران، حمله گسترده به ایران در رسانههای این کشور، آغاز عملیات به اصطلاح ضدجاسوسی علیه ایران و طرح شکایت از جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی از جمله جنبش عدم‌تعهد و سیکا مهم‌ترین اقدامات ضد ایرانی باکو در چند روز اخیر بوده است.»
صداقت در پاسخ به اینکه هدف باکو از طرح این اقدامات چیست؟ توضیح داد: «مهم‌ترین هدف باکو پس از پایان جنگ ۲۰۲۰ و فرآیند مذاکرات صلح تحقق مسیر دسترسی به نخجوان و اتصال این منطقه به خاک اصلی جمهوری آذربایجان بود. تحقق این مسیر با قطع مرز زمینی ایران و ارمنستان و وابسته کردن حضور و ارتباط ایران با منطقه قفقازجنوبی و کشورهای حوزه اوراسیا به جمهوری آذربایجان امکان‌پذیر بود؛ از این رو ایران از همان ابتدا با هرگونه تغییر در مرزهای منطقه‌‌‌ای مخالف و هشدارهای لازم را نیز به طرف‌‌‌های مقابل ارائه کرد.»
رویکرد قاطع ایران
به گفته این پژوهشگر منطقه قفقاز، مخالفت تهران با تغییرات مرزی در جنوب ارمنستان در کنار شکست‌‌‌های اخیر سیاست‌‌‌خارجی باکو از جمله محکومیت در شورای اروپا به واسطه مسدودسازی جاده لاچین و اعزام هیات اروپایی به خاک ارمنستان، وجود سناریویی مشکوک و از پیش طراحی شده را به ذهن متبادر می‌کند. صداقت تاکید کرد: «به نظر می‌رسد باکو به دنبال آن است تا با ایجاد اجماع علیه ایران در سطح جهانی ضمن تضعیف جایگاه ایران در قفقازجنوبی و امتیازگیری از تهران در آینده تحولات این منطقه، با ایجاد یک فضای همدلانه با کشورهای غربی، به طور همزمان فشار بر مسکو و ایروان را نیز تشدید سازد.» وی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران در دوره پس از جنگ ۲۰۲۰ به‌رغم رویکردهای گستاخانه باکو علیه کشورمان، سیاست مداراجویانه‌‌‌ای در قبال آذربایجان در پیش گرفته و سعی داشته مسائل فیمابین را از مسیرهای دیپلماتیک حل و فصل کند، بیان کرد: «با این حال هجمه بی‌‌‌سابقه اخیر و توهین به مقامات ایرانی در رسانههای آذری اتخاذ رویکرد قاطع جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با جمهوری آذربایجان را ضروری می‌‌‌سازد.»
