اگر مواد چربی‌زدا مثل مواد شوینده، به طور مکرر استفاده شوند، باعث ایجاد خشکی، قرمزی، تحریک و ترک پوست شده و می‌توانند منجر به حساسیت پوستی شوند. در عین حال عوامل دیگری نیز می‌توانند انواع حساسیت پوستی را در افراد ایجاد کنند.
پوست به طور طبیعی به وسیله سلول‌هایی که به صورت فشرده کنار هم قرار دارند و با داشتن خاصیت ارتجاعی، از آسیب‌های گوناگون محافظت می‌شود. با تبخیر آب پوست و همچنین برداشت چربی روی آن (که رطوبت پوست را نگه می‌دارد) خاصیت ارتجاعی کاهش پیدا می‌کند.
اگر مواد چربی‌زدا مثل مواد شوینده، به طور مکرر استفاده شوند، باعث ایجاد خشکی، قرمزی، تحریک و ترک پوست می‌شوند. شست و شو‌های مکرر، به مرور زمان لایه‌های چربی پوست را برداشته و سطح زیرین پوست را در تماس مستقیم با محیط و عوامل آلرژی‌زا قرار می‌دهد.
حساسیت‌های پوستی ممکن است به صورت اگزمای سرشتی در فرد وجود داشته باشد، یعنی از وقتی فرد متولد می‌شود، همراه اوست. به طور مثال از دو تا سه ماهگی صورت نوزاد قرمز و گونه‌هایش سرخ رنگ است، آسم، آلرژی و خس خس سینه دارد. این علایم گاه در بزرگسالی به صورت حساسیت‌های پوستی در فرد ادامه می‌یابد.
در ابتدا حساسیت‌های پوستی به صورت حاد هستند، اما به مرور زمان به شکل مزمن در می‌آیند.
حساسیت پوستی انواع مختلفی دارد:
- حساسیت پوستی آلرژیک: فرد در اثر تماس با ماده‌ای که در محیط وجود دارد، دچار التهاب می‌شود؛ مثلاً کسی که به ساعت، حلقه و بدلیجات حساسیت دارد.
- حساسیت پوستی تحریکی: در اثر تماس زیاد با ماده حساسیت‌زا (محرک) به وجود می‌آید. مثلا کسی که به دنبال تماس مکرر با مواد شوینده، نسبت به آنها حساسیت پیدا می‌کند.
- حساسیت‌های شغلی: کسانی که با سیمان و مواد ساختمانی و… در تماس هستند، ممکن است دچار حساسیت پوستی شوند.
- حساسیت پوستی خانم‌های خانه‌دار: که در اثر کار در خانه و شست وشو ایجاد می‌شود.
علائم حساسیت پوستی شامل التهاب، خارش و قرمزی پوست بوده و گاهی با عفونت همراه است.
عفونت هنگامی بروز می‌کند که سد دفاعی بدن شکسته شده و التهاب ایجاد می‌شود و پوست شروع به خارش می‌کند، اگر بیمار به دنبال این احساس، محل التهاب را بخاراند، نه تنها باعث تشدید خارش، بلکه باعث ایجاد عفونت در محل می‌شود.
اگزما از انواع حساسیت‌های پوستی است. روی سطوح بیرونی پوست بروز می‌کند و به صورت دانه‌های قرمز آبدار و ترشح دار است. اگزما به صورت حساسیت به گیاهان، مواد دارویی و حساسیت به نور مشخص می‌شود.
اگزما گاهی به صورت اکتسابی یا سرشتی در افراد به وجود می‌آید، اما معمولا عامل تحریکی و آلرژیکی توأمان در آن نقش دارند. گاهی برخی از بیماران حتی نسبت به برخی دارو‌های معالج اگزما هم حساسیت دارند و مصرف آنها باعث تشدید بیماری آنها می‌شود. در این موارد باید نوع دارو را تغییر داد.
در کهیر، حساسیت نسبت به ماده آلرژی، در طبقات زیرین پوست ایجاد می‌شود. اگر حساسیت پوستی در زیر بغل ایجاد شود، احتمالاً ناشی از تماس با لباس، زیرپوش یا اسپری‌های برطرف کننده بوی عرق است. اگر در مچ یا کف پا بروز کند، ناشی از تماس با جوراب، کفش، گرد و غبار و گیاهان است.
در واقع این افراد در تماس با برخی مواد وقتی در برابر نور قرار بگیرند، حساسیت‌شان بروز می‌کند. این نوع حساسیت‌ها بیشتر فصلی است.
وجود سرب در رژ لب، موجب بروز حساسیت‌های پوستی، تورم، قرمزی، خارش و بروز ضایعات ترشح دار روی لب و همچنین تورم لب‌ها در طولانی مدت می‌شود.
عنصر نیکل در موبایل، باعث افزایش حساسیت‌های پوستی می‌شود. بیشتر این حساسیت‌ها، در ناحیه انگشتان دیده شده است. به افرادی که پوست‌های حساس دارند یا آنها که به فلز نیکل حساسیت دارند، استفاده از تلفن‌های فاقد این فلز یا استفاده از روکش تلفن را توصیه می‌کنند.
سوزش شدید چشم، قرمزی چشم، تاری دید، سرفه، عدم تنفس راحت، خارش‌های پوستی، کهیر و پوست خشک همه از عوامل حساسیت به کلر است. بیشتر مردم خیال می‌کنند، کلر در آب استخر فقط وقتی دردسرساز می‌شود که میزان آن از حد استاندارد بیشتر شده باشد. اما میزان کم کلر هم مشکل‌ساز است.
برخی ضایعات پوستی هستند که توسط وسایل شنا ایجاد می‌شوند. مثلاً حساسیت به عینک شنا یا ماسک غواصی و …. علایمی که ایجاد می‌کند شامل قرمزی پوست، خارش و گاهی ضایعات ترشحی همراه با دلمه در محل تماس. کورتون موضعی یا خوراکی و آنتی‌هیستامین نیز برای درمان موارد حاد استفاده می‌شود. به این افراد توصیه می‌شود که از مواد آلرژی‌زا دوری کنند. مثلاً استفاده از عینک‌های شنای بدون لاتکس برایشان توصیه می‌شود.
بنابر اعلام انجمن آسم و آلرژی ایران، حساسیت‌های پوستی در فصول خشک سال مانند پاییز، زمستان و اوایل بهار شدت پیدا می‌کند.
تغییر محیط زندگی هم ممکن است باعث تشدید یا کمتر شدن حساسیت در افراد شود. به طور مثال کسی که از تهران به شمال می‌رود، ممکن است علائم حساسیت در او به دلیل وجود رطوبت شمال برطرف شود، اما با بازگشت به تهران دوباره ظاهر شود.
بعضی از غذا‌ها مانند شیر گاو، آجیل و تخمه در برخی از افراد باعث بروز و تشدید حساسیت پوستی می‌شود. تغییر ناگهانی محیط مثلا ورود ناگهانی از یک فضای سرد به یک فضای گرم و برعکس هم می‌تواند تاثیرگذار باشد. نقش استرس و فشار‌های عصبی نیز اهمیت دارند. گاه یک خبر ناگوار باعث تشدید علائم و خارش در فرد می‌شود. نور آفتاب هم در ضمن اینکه گاهی درمان کننده است، گاهی تشدیدکننده حساسیت محسوب می‌شود.
- باید در هنگام کار با مواد شوینده و آب، از دستکش استفاده کنید و از آنجا که ماده لاتکس دستکش هم در برخی افراد باعث حساسیت می‌شود، بهتر است زیر دستکش از یک دستکش نخی استفاده شود.
- نباید دستکش به مدت طولانی به دست بماند، چون گرما و تعریق دست داخل آن ممکن است پوست را مستعد حساسیت به این مواد کند.
- اگر حساسیت در تماس با ماده مشخصی ایجاد شود، باید از تماس با آن خودداری کرد.
- اگر فقط بروز حساسیت به دلیل سایش پوست باشد، باید از کرم‌ها و مرطوب کننده‌ها استفاده کرد.
- در درمان حساسیت‌های پوستی بدون نظر پزشک اقدام به استفاده از دارو و پماد خاصی نکنید، چون گاهی استفاده از برخی پمادها، به مرور زمان باعث وخامت بیشتر حساسیت می‌شود.
- گاهی علائم این حساسیت‌ها با برخی بیماری‌های پوستی یکسان است و سهل انگاری فرد در مراجعه به پزشک ممکن است باعث وخیم شدن بیماری شود.
منبع: ایسنا
