رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد که این کشور اجرای تعهداتش ذیل معاهده «نیو استارت» را به حالت تعلیق در خواهد آورد.
رئیس جمهور روسیه در سخنرانی سالانه خود و در آستانه سالگرد حمله نظامی به اوکراین اعلام کرد که مسکو مشارکت خود در معاهده «نیو استارت» - آخرین بازمانده از معاهدات کنترل تسلیحات میان ایالات متحده و روسیه – را به حالت تعلیق در خواهد آورد.
به گزارش روزنامه اعتماد، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه روز سه‌شنبه ۲۱ فوریه در اولین سخنرانی سالانه خود برای قانون‌گذاران این کشور از زمان حمله نظامی به اوکراین، این جنگ را «مناقشه‌ای وجودی» علیه غرب توصیف کرد و به انتقاد از کشور‌های غربی پرداخت. پوتین تأکید کرد «آنها کسانی هستند که این جنگ را آغاز کرده‌اند و ما از نیروهایمان استفاده می‌کنیم تا آن را متوقف کنیم.»
در این نشست مقام‌های کرملین، اعضای پارلمان و تعدادی از سربازان که به گفته مقام‌های رسانه‌ای روسیه مستقیما از جبهه‌های جنگ به مسکو آمده بودند، حضور داشتند. پوتین در این سخنرانی که نزدیک ۹۰ دقیقه به طول انجامید تلفات گسترده‌ای را که «در طول جنگ بر روسیه تحمیل شده» به رسمیت شناخت و از حاضران خواست به یاد آنها لحظاتی سکوت کنند. رئیس جمهور روسیه همچنین به خانواده‌های سربازان کشته شده در جنگ وعده داد که دولت در آینده‌ای نزدیک از بسته‌های حمایت اجتماعی برای این خانواده‌ها رونمایی خواهد کرد.
به نوشته تایمز مسکو، بیشتر اظهارات پوتین در طول سخنرانی سالانه به موضوعات اقتصادی بازمی‌گشت. پوتین ادعا کرد «تحریم‌های غرب شکست خورده» و افزود: «در حالی که هدف اصلی کشور‌های غربی فروپاشی اقتصاد روسیه بود، اما آنها به هیچ چیز دست نیافتند و به هیچ چیز هم دست نخواهند یافت.»
مهمترین بخش از صحبت‌های پوتین به اظهارات او پیرامون معاهده نیو استارت میان روسیه و ایالات متحده بازمی‌گشت. رئیس جمهور روسیه روز سه‌شنبه گفت که روسیه مشارکت خود در این معاهده را به حالت تعلیق درمی‌آورد. هرچند او تأکید کرد که این به معنای خروج روسیه از توافق نیست، اما کارشناسان معتقدند این اقدام رئیس جمهور روسیه می‌تواند برای آینده کنترل تسلیحات در جهان بسیار خطرناک باشد. او گفت: «من مجبور شده‌ام اعلام کنم که روسیه مشارکت خود را در این معاهده کلیدی کنترل تسلیحات تهاجمی تعلیق خواهد کرد.»
این معاهده که در سال ۲۰۱۰ به امضای باراک اوباما و دمیتری مدودف، روسای جمهور وقت ایالات متحده و روسیه رسید، محدودیت‌هایی را برای واشنگتن و مسکو در خصوص استقرار کلاهک‌های هسته‌ای ایجاد می‌کرد.
ایالات متحده و روسیه اجرای نیو استارت را از سال ۲۰۱۱ آغاز کردند و دو طرف در سال ۲۰۲۱ در فاصله کوتاهی پس از شروع به کار دولت بایدن، بر سر تمدید آن به مدت ۵ سال دیگر به توافق رسیدند. مدت اعتبار این معاهده ۴ فوریه ۲۰۲۶ به پایان خواهد رسید.
این معاهده به طرفین اجازه می‌داد با بازرسی‌های متعدد از چگونگی و جزئیات استقرار کلاهک‌های هسته‌ای طرف مقابل اطلاع یابند و اطمینان حاصل کنند که آنها به تعهدات خود پایبند هستند. بر طبق این معاهده، روسیه و ایالات متحده متعهد شده بودند که تعداد کلاهک‌های هسته‌ای استقرار یافته خود را به کمتر از ۱۵۵۰ کلاهک برسانند. نیو استارت همچنین تعداد تجهیزاتی را که قابلیت شلیک یا حمل این کلاهک‌های هسته‌ای را دارند – نظیر موشک‌های بالستیک قاره‌پیما - محدود به ۷۰۰ عدد یا کمتر می‌کرد. علاوه بر این، نیو استارت به هر دو کشور اجازه می‌داد از محل استقرار تسلیحات هسته‌ای طرف مقابل بازدید کنند و به اطلاعات مربوط به تسلیحات هسته‌ای طرف مقابل که ذیل این معاهده قرار می‌گرفت دسترسی داشته باشند.
بله. ایالات متحده و روسیه تا معین در معاهده (سال ۲۰۱۸) توانستند تعداد کلاهک‌های هسته‌ای خود را تا حد تعیین شده در نیو استارت کاهش دهند. بر اساس آخرین بروزرسانی اطلاعات تسلیحات هسته‌ای واشنگتن و مسکو در ۱ سپتامبر ۲۰۲۲، ایالات متحده ۱۴۲۰ کلاهک هسته‌ای مستقر دارد و تعداد تجهیزات استراتژیک حمل این کلاهک‌ها در امریکا شامل موشک‌های بالستیک قاره پیما به ۶۵۹ می‌رسد. در مقابل روس‌ها ۱۵۴۹ کلاهک هسته‌ای مستقر و ۵۴۰ لانچر آماده دارند. بر اساس گزارش‌ها، مجموعا ۹۰ درصد کل تسلیحات هسته‌ای جهان در اختیار این دو کشور قرار دارد.
در مارس ۲۰۲۰، دوره شیوع بیماری کووید ۱۹، به دلیل شرایط خاصی که این بیماری به وجود آورده بود بازرسی‌ها موقتا متوقف شد. ایالات متحده مدعی است که واشنگتن در آگوست ۲۰۲۲ پیشنهاد از سرگیری این بازرسی‌ها را ارائه کرد، اما روسیه این پیشنهاد را نپذیرفت. گفتگو‌ها میان ایالات متحده و روسیه برای از سرگیری بازرسی‌ها قرار بود نوامبر ۲۰۲۲ در مصر از سر گرفته شود، اما روس‌ها این مذاکرات را به تعویق انداختند و تا امروز تاریخ جدید برای برگزاری این گفتگو‌ها تعیین نشده است.
آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در ایالات متحده چندی قبل گفته بود روسیه به اهداف این توافق متعهد است، اما در شرایطی که طرفین دو طرف متخاصم یک مناقشه هستند، مسکو نمی‌تواند به امریکایی‌ها اجازه دهد تا به بازرسی تسلیحات هسته‌ای روسیه بپردازند.
با تعلیق مشارکت روسیه در معاهده نیو استارت روسیه دیگر محدودیتی برای خود در افزایش تعداد کلاهک‌های هسته‌ای مستقر و افزایش تعداد موشک‌های بالستیک قاره پیما که قابلیت حمل این کلاهک‌های هسته‌ای را دارند قائل نیست و می‌تواند توان هسته‌ای خود را به طور چشمگیری افزایش دهد. از سوی دیگر، سرنوشت بازرسی‌های روسیه و امریکا از تسلیحات هسته‌ای یکدیگر که از سال ۲۰۲۰ عملا متوقف شده تا زمانی نامعلوم، نامعلوم باقی می‌ماند.
روزنامه نیویورک تایمز نوشته است: نیو استارت آن دسته از تسلیحات هسته‌ای را که ایالات متحده و اروپایی‌ها عمیقا نگرانند روسیه در کوتاه مدت از آنها علیه اوکراین استفاده کند در برنمی‌گیرد. مقام‌های روسیه از جمله ولادیمیر پوتین پیشتر تهدید کرده بودند در صورتی که تمامیت ارضی روسیه تهدید شود آنها از سلاح‌های هسته‌ای به ویژه سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی استفاده خواهند کرد. این معاهده شامل تسلیحات هسته‌ای استراتژیک می‌شود که قابلیت هدف قرار دادن اروپا و ایالات متحده را دارند و در کوتاه مدت نگرانی پیرامون استفاده روسیه از آنها مطرح نیست.
با این حال کارشناسان معتقدند این اقدام روسیه بسیار خطرناک است. جان بی. ولف‌اشتال تحلیلگر مسائل هسته‌ای و عضو گروه مشاوران وزارت خارجه ایالات متحده در این باره می‌نویسد: «جزئیات کاری که روسیه می‌خواهد انجام دهد در تحلیل مسأله بسیار موثر است، اما اگر روسیه در پی توقف تبادل داده‌هاست و می‌خواهد دسترسی ایالات متحده به اطلاعات مربوط به تسلیحات هسته‌ای خود را قطع کند، این موضوع یک تفاوت جدی در روابط هسته‌ای امریکا و روسیه ایجاد خواهد کرد.
روسیه و امریکا از ۱۹۷۲ به این سو در قالب توافق‌های مختلف کنترل تسلیحات با یکدیگر همکاری دارند.» به نوشته او «ایالات متحده همچنان توانایی رصد تحولات هسته‌ای روسیه را دارا خواهد بود، اما بدون وجود توافق احتمال بروز سوءتفاهم، درک نادرست و تحلیل‌های غلط وجود خواهد داشت که ممکن است دو طرف را به سوی یک مسابقه تسلیحاتی سوق دهد.»
ولف‌اشتال تأکید دارد: «نباید از یابد برد که کلاهک‌های هسته‌ای مستقر استراتژیک ایالات متحده و روسیه ذیل معاهده به کمتر از ۱۵۵۰ کلاهک محدود شده بود و حالا طرفین می‌توانند به سراغ انبار‌های هسته‌ای خود بروند و هزاران کلاهک هسته‌ای انبار شده را به حالت عملیاتی درآورند.» او معتقد است اقدام پوتین بیش از آن که یک اقدام نظامی باشد اقدامی سیاسی است و هدف روسیه ایجاد اختلاف و هراس در ائتلاف غرب علیه مسکو است.
داریل کیمبال، رئیس مرکز کنترل تسلیحات در واشنگتن هشدار می‌دهد که اقدام اخیر روسیه باعث می‌شود برای اولین بار از ۱۹۷۲ هیچ توافق کنترل تسلیحات هسته‌ای برای محدود کردن ایالات متحده و روسیه وجود نداشته باشد. او بر این باور است که بر اساس متن توافق امکان تعلیق تعهدات از نظر حقوقی وجود ندارد و کار روسیه نقض معاهده به حساب می‌آید. به گفته کیمبال، با نبود معاهده نیو استارت احتمال بروز مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای میان روسیه و امریکا وجود دارد و این کار نه تنها امنیت غرب بلکه امنیت خود روسیه را هم به خطر می‌اندازد.
