ابر‌های عجیب بورسا که عصر روز زلزله در آسمان دیده شدند، کیلومتر‌ها با کاهرامان ماراش فاصله داشتند شروعی بر این شایعات بودند. ابر‌های عدسی شکل که بعدتر مشخص شد بر اثر پدیده‌ای جوی حاصل از وزش باد در عرصه‌های بالایی هستند و رودباد‌ها آن‌ها تشکیل می‌شوند، اما بهانه‌ای شدند برای دخالت‌های بشری در زلزله. ابر‌هایی که از ایران تا آرژانتین هم دیده شدند و حساسیت ایجاد کردند.
یکی از شایعات بزرگ درباره زلزله مرگبار ترکیه، شایعه تاثیرگذاری پروژه هارپ آمریکا در شکل گیری این زلزله مرگبار بوده است. اما این ادعا چقدر می‌توانسته صعت داشته باشد؟
به گزارش خبرآنلاین، یکی از بزرگترین شایعات پس از لزلزه مرگبار ترکیه ف دخالت بشری در ایجادش بود. از سدسازی‌های اردوغان تا ویدیو‌ها و توییت‌هایی که مدام به احتمال وقوع هارپ در ترکیه دامن می‌زدند. اما آیا پروژه مطالعاتی هارپ که گفته شده برای بررسی تاثیرات کهکشانی بر قطب در منطقه آلاسکا است، می‌توانسته عامل این زلزله مرگبار باشد که جان ۵۰ هزار نفر را گرفت؟
بی بی سی جهانی در گزارشی به حاشیه‌های این شایعه پرداخته بود که در بخشی از آن آمده است:
هارپ (HAARP) حروف اختصاری اول «برنامه پژوهشی شفق قطبی فعال با فرکانس بالا» ست. این تأسیسات را ارتش آمریکا در سال ۱۹۹۰ ایجاد کرد و از سال ۲۰۱۴ اداره آن به عهده دانشگاه آلاسکا در فربنکز بوده است.
از این فرستنده برای مطالعه یونوسفر استفاده می‌شود که منطقه‌ای است که در آن جو زمین با فضا تلاقی پیدا می‌کند. سیستمی که از مجموع آنتن‌هایی مخصوص تشکیل شده که ۱۸۰ برج آلومینیومی با ارتفاع ۵۰ متری آن را تشکیل می‌دهد. برنامه‌ای که البته هدف اولیه آن نظامی بوده است.
از همان لحظات ابتدایی زلزله بود که شایعات قوت گرفتند. اکانت‌های مختلفی از پست‌هایی را درباره هارپ در توییتر منتشر کرده بودند. ربات‌های شمارشگر بی بی سی جهانی در گزارش شان ادعا کرده اند بیش از ۵۵۰ هزار بار کلید واژه هارپ با محتوا‌های مختلف تولید و منتشر شده است.
نمونه‌هایی مثل این: «در ترکیه واقعاً چه اتفاقی افتاده است ... از هارپ و مهندسی آب‌وهوا استفاده کردند!»
یا کاربر دیگری که ویدیویی را از پرندگان منتشر کرده نوشته بود: «حیوانات درست پیش از زلزله «رفتار عجیبی» داشته‌اند» و پرسیده بود آیا ترکیه «مورد حمله هارپ قرار گرفته؟»
ابر‌های عجیب بورسا که عصر روز زلزله در آسمان دیده شدند، کیلومتر‌ها با کاهرامان ماراش فاصله داشتند شروعی بر این شایعات بودند. ابر‌های عدسی شکل که بعدتر مشخص شد بر اثر پدیده‌ای جوی حاصل از وزش باد در عرصه‌های بالایی هستند و رودباد‌ها آن‌ها تشکیل می‌شوند، اما بهانه‌ای شدند برای دخالت‌های بشری در زلزله. ابر‌هایی که از ایران تا آرژانتین هم دیده شدند و حساسیت ایجاد کردند.
بی بی سی جهانی برای این شایعات هارپ به سراغ جسیکا متیوز، مدیر برنامه هارپ رفته اند: «تجهیزات پژوهشی در مقر هارپ نمی‌تواند بلایای طبیعی را ایجاد یا تقویت کنند.» آرون ریدلی، استاد علوم اقلیمی و فضایی در دانشگاه میشیگان با این نظر موافق است و می‌گوید: «مطلقاً هیچ شاهد علمی دال بر اینکه هارپ بتواند آب و هوا را کنترل کند وجود ندارد.»
این تایید را البته در ایران، اساتیدی مثل مهدی زارع زلزله شناس و فریبرز ناطقی الهی استاد مهندسی سازه تایید کرده اند و در مصاحبه‌های شان با خبرآنلاین شایعه هارپ را رد کرده اند.
بی بی سی در گزارش خود نوشته است: «هارپ در اصل برای تحقیق درباره اثر یونوسفر بر ارتباطات نظامی و غیرنظامی و سیستم‌های ناوبری ایجاد شد.» اگرچه با یک جست و جوی ساده اینترنتی درباره هارپ به این پاسخ می‌رسید: «هارپ در دوران جنگ سرد با این هدف راه‌اندازی شد که روش‌هایی را برای ارتباط با زیردریایی‌ها به سلاح اتمی کشف کند. این زیردریایی‌ها در آن زمان اهمیت استراتژیکی فراوانی داشتند چرا که اصل «تضمین نابودی متقابل» در جنگ هسته‌ای را محقق می‌ساختند. اما این پروژه حتی از قبل از ساخت خود با شایعات فراوانی در مورد هدف و کاربرد‌های آن گره خورده‌است. تئوری‌های توطئه گوناگونی در مورد آن مطرح شده و از انتشار پرتو‌های مرگ تا کنترل ذهن به آن نسبت داده شده‌است. تکمیل هارپ حدود دو دهه طول کشیده و ۲۵۰ میلیون دلار هزینه‌های ساخت و عملیاتی آن بوده‌است..»
هرچند این پروژه از ابتدای ۲۰۰۰ با واگذاری به دانشگاه آلاسکا، تقریبا یک اجماع میان دانشمندان به وجود آمده که این پروژه نظامی نیست. در گزارش بی بی سی آمده است: «اختلالاتی که به طور طبیعی در یونوسفر رخ می‌دهند می‌توانند سیگنال‌های رادیویی مخابره شده از زمین را که برای انواع فناوری‌های مدرن از جمله ماهواره‌های مکان‌یاب جی‌پی‌اس، سیستم‌های وای‌فای و فضاپیما‌ها و ارتباطات رادیویی ضروری‌اند، مختل کند.
پرفسور ریدلی می‌گوید: «در یونوسفر ممکن است با فرایند‌های متلاطم روبرو شوید ... که می‌تواند امواج رادیویی را جذب کند و ارتباطات پس از آن میسر نخواهند بود و سیگنال‌های رادیویی در یونوسفر گم می‌شوند.»
پیش‌بینی این تلاطم‌ها دشوار است در نتیجه دانشمندان در هارپ از فرستنده‌های رادیویی با فرکانس بالا برای گرم کردم بخش‌های کوچکی از یونوسفر استفاده می‌کنند و شرایطی مشابه با آن‌چه که در طبیعت اتفاق می‌افتد ایجاد می‌کنند تا بتوانند آن‌ها را مطالعه کنند.
جسیکا متیوز می‌گوید که این فرایند باعث بروز حوادث آب و هوایی نمی‌شود: «امواج رادیویی در طیف‌هایی که هارپ ارسال می‌کند در آن دو لایه جو که شرایط آب و هوایی زمین را ایجاد می‌کنند جذب نمی‌شوند.»
دیوید هایسل، استاد علوم زمین و فضا در دانشگاه کورنل موافق است که هارپ نمی‌تواند بر آب و هوا اثر بگذارد.
او می‌گوید: «این چیز‌ها را واقعاً نمی‌شود در یک جمله با هم آورد و حقیقتاً هیچ ارتباطی با هم ندارند.»
