طبق گزارشی که اخیراً رویترز به نقل از سه منبع آگاه منتشر کرده، مسکو صادرات سوخت را به ایران از طریق راه‌آهن آغاز کرده و طی دو ماه فوریه و مارس (بهمن و اسفند ۱۴۰۱) ۳۰ هزار تن بنزین و گازوئیل به ایران رسانده است. رقمی که معادل ۴۰ میلیون و ۵۳۰ هزار لیتر می‌شود.
در ماه‌های اخیر تولید بنزین و گازوئیل در ایران از مصرف آن عقب ماند. پس از این اتفاق، رویترز گزارش داد که در ماه‌های فوریه و مارس (بهمن و اسفند ۱۴۰۱) ایران ۳۰ هزار تن بنزین و گازوئیل از روسیه وارد کرده است. اما چرا ایران واردکننده سوخت شد؟ آیا این سوخت در ایران مصرف می‌شود یا ایران صرفاً واسطه‌ای برای ترانزیت صادراتی روس‌ها شده است؟
به گزارش تجارت‌نیوز، هنوز یک ماه هم از حضور ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، در پالایشگاه آبادان و بهره‌برداری از فاز‌های جدید آن نمی‌گذرد که رویترز از واردات ۳۰ هزار تن بنزین و گازوئیل به ایران خبر داد.
۲۹ اسفند ۱۴۰۱ بود که رسانه‌های نزدیک به دولت تبلیغات گسترده خود را از حضور رئیسی در پالایشگاه آبادان و بهره‌برداری از بخش نخست فاز ۲ آن آغاز کردند. بر اساس ادعای رسانه دولت با بهره‌برداری از این پالایشگاه حجم تولید بنزین و گازوئیل روزانه چهار میلیون لیتر افزایش می‌یابد. این به معنای رشد ۲۳ درصدی تولید گازوئیل و بالارفتن شش درصدی تولید بنزین در کشور است.
در همان روزی که رئیس دولت در حال افتتاح فاز جدید پالایشگاه آبادان بود، مصرف بنزین در کشور با عبور از ۱۴۴ میلیون لیتر، رکورد تاریخی را به ثبت رساند. این در حالی است که طبق آخرین داده‌های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در ایران روزانه بین ۱۱۲ میلیون تا ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین تولید می‌شود. حال اگر کل این تولید از چرخه سوخت‌رسانی سر برآورد، در این روز ناترازی حداقل ۲۹ میلیون لیتری در بخش بنزین اتفاق افتاده است.
روندی که در برخی از روز‌های نوروز ۱۴۰۲ هم اتفاق افتاد و در دوازدهم فروردین به محدوده مصرف ۱۲۸ میلیون لیتر رسید. اما محاسبات دقیق‌تر نشان می‌دهد که از ابتدای فروردین تا روز سیزدهم که برخی مسئولان بحث رکوردشکنی مصرف سوخت در ۱۰۰ سال اخیر را پیش کشیدند، میانگین مصرف کمتر از ۱۱۴ میلیون لیتر در روز بوده است. یعنی یک میلیون لیتر کمتر از تولید روزانه مورد ادعای دولت.
حال با پذیرش ادعای تولید روزانه ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین از سوی دستگاه‌های دولتی، حتی در روز‌های پیک استفاده از وسایل نقلیه، میانگین تراز تولید و مصرف بنزین منفی نبوده است.
از سوی دیگر، گلایه مداوم مسئولان از مردم و مقایسه آمار مصرف با سال‌های گذشته بیشتر به فرار رو به جلو و بهانه‌تراشی برای تغییر قیمت بنزین شبیه می‌ماند. طبق ادعای وزارت صمت، سال گذشته بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار خودرو تولید و عرضه شده است. طبق تخمین‌ها، این تعداد خودرو روزانه بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار لیتر بر تقاضای بنزین می‌افزایند.
همچنین بسیاری از خودرو‌ها که در خیابان تردد دارند، نسبت به سال گذشته یک سال بیشتر عمر کرده‌اند که این امر نیز می‌تواند تأثیر مستقیم بر میزان مصرف آن‌ها بگذارد.
به‌رغم روندی که میزان مصرف روند افزایشی دارد، اما طبق اظهارات مسئولان و اتکا به داده‌های آماری میزان تولید بنزین حداقل یک میلیون لیتر از مصرف آن بیشتر است. با این حال چرا ایران به واردکننده بنزین و گازوئیل، آن هم از روسیه تبدیل شد؟
طبق گزارشی که اخیراً رویترز به نقل از سه منبع آگاه منتشر کرده، مسکو صادرات سوخت را به ایران از طریق راه‌آهن آغاز کرده و طی دو ماه فوریه و مارس (بهمن و اسفند ۱۴۰۱) ۳۰ هزار تن بنزین و گازوئیل به ایران رسانده است. رقمی که معادل ۴۰ میلیون و ۵۳۰ هزار لیتر می‌شود.
برای حل معمای واردات بنزین دو فرضیه را می‌توان مطرح کرد. فرضیه اول این است که دولت تمام ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین تولیدشده در کشور را به چرخه سوخت‌رسانی عرضه نمی‌کند و بدین ترتیب بخشی از تقاضای مورد نیاز جامعه باید از طریق بنزین و گازوئیل وارداتی تأمین شود.
سال گذشته نیز آمار گمرک بر موضوع صادرات ۱۱۶ میلیون لیتر بنزین در فروردین ماه صحه گذاشت. حال کشوری که نیازمند بنزین روسیه است، اینکه چرا در نقش صادرکننده ظاهر می‌شود، روشن نیست.
البته این صادرات نیز همانند فروش نفت با تخفیف‌های ویژه و حراج منابع کشور اتفاق افتاد. در روز‌هایی که قیمت بنزین در مجله پلتس ۸۰ سنت اعلام می‌شد، بنزین ایران با نرخ ۲۷ سنت در بازار سایر کشور‌ها به فروش می‌رسید.
در این بین سناریوی دیگری را هم که قوی‌تر است، می‌توان در نظر گرفت که رویترز نیز در گزارش خود تلویحاً به آن اشاره کرده است. اینکه بنزین وارداتی به ایران لزوماً وارد چرخه سوخت‌رسانی نمی‌شود و از کشور‌هایی نظیر عراق و افغانستان سر درمی‌آورد.
این برای اولین بار است که سوخت روسیه به ایران می‌رسد. با توجه به حمله نظامی مسکو به اوکراین و سیاست‌های تحریمی غرب علیه جنگ‌افروزی‌های ولادیمیر پوتین، روس‌ها بازار‌های سنتی خود، ازجمله اروپا را از دست داده‌اند. حال بعید نیست که این کشور از ایران که خود تحت تحریم‌های غرب است به‌عنوان واسطی برای کشف بازار‌های جدید در منطقه استفاده کند. اما اینکه چنین تجارتی عایدی خاصی برای ایران دارد یا خیر، منوط به سیاست‌های دولت است.
نکته مشخص این است که دولت با مدیریت تولید داخلی و افزایش ظرفیت پالایشگاهی، بدون نیاز به واردات و وابستگی به کشوری دیگر، می‌تواند نیاز موجود در کشور را پاسخ دهد. زیرا در روز‌های پیک مصرف هم میانگین تراز مصرف بنزین منفی نشد و بعید است در سایر ایام سال این اتفاق رخ دهد.
با توجه به این چنین روندی دیگر نیازی به تغییر قیمت بنزین هم احساس نمی‌شود؛ مگر آنکه دولت و مجلس بخواهند از این طریق به منبع درآمدی جدیدی دست پیدا کنند.
