خبرگزاری ایسنا نوشت: «تروخدا اجازه بدهید من دخترم را ببینم، به هیچکس حرفی نمیزنم هیچ اعتراضی ندارم فقط میخواهم از حال دخترم مطمئن شوم»، این تنها یک جمله از زبان پدر نگرانی است که به همراه خانوادههای دیگر در خارج مدرسه تجمع کرده بودند تا فرزند مسموم شده خودشان را از مدرسه نجات دهند.
«با وجود مشاهده علائم مسمومیت، کادر مدرسه اعلام کردند، مشکلی پیش نیامده و توی کلاس بمانید. فقط در صورتی اجازه خروج دارید که پدرتان تعهد میدهد فرزندشان را سالم از مدرسه تحویل گرفتهاند و مدرسه هیچ مسئولیتی در قبال سلامت این دانشآموز ندارد. اصلاً مدیر مدرسه، مسمومیت را به هیچ یک از نهادهای امدادی اطلاع نداده بود، ما اصلاً بوی گاز استشمام نکردیم و نشستی گاز تنها بهانهای برای فرار از جواب است»، اما این همه روایت دانشآموزان مسموم شده در مدارس شاهینشهر نیست، این ماجرا سری دراز دارد...
ظهر روز سهشنبه ۲۲ فروردینماه ۱۴۰۲، انتشار بوی نامطبوعی شبیه به گاز در چند مدرسه شاهینشهر موجب بدحال شدن تعدادی از دانشآموزان این مدارس شد، دانشآموزان این مدارس بلافاصله توسط اورژانس به بیمارستان گلدیس منتقل و تحت مراقبت و درمان قرار گرفتند.
در حوادث مدارس آن روز، بالغ بر ۱۷۰ دانشآموز در ۱۲ مدرسه شاهینشهر درگیر مسمومیت شدند، اما در حالیکه اخبار و ویدئوهایی مربوط به حوادث شاهینشهر میلیونها بازدید در فضای مجازی داشته، آموزش و پرورش استان اصفهان و دانش علوم پزشکی اصفهان هنوز هیچ روایت و خبر رسمی منتشر نکردهاند و صرفا دستگاههای پاسخگو این حوادث را از جمله استانداری استان و فرمانداری شاهینشهر نشان میگیرند.
به گفته یکی از دانشآموزان هنرستان حضرت معصومه (س)، صبح روز سهشنبه ۲۲ فروردین سال ۱۴۰۲، از بدو ورود به کلاس بوی نامطبوع تخممرغ فاسد شده به مشام میرسید که با شوخی و خنده از آن رد شدیم، بهمرور دچار سردرد شدیم. هیچ شیء مشکوک یا صدای مشکوکی توجه ما را به خود جلب نکرد. در ابتدا احتمال دادیم که بیدارماندن تا سحر منجر به بروز سردرد مقطعی شده است. ما سر کلاس کامپیوتر بودیم و معلم مشغول تدریس بود. هیچکس از کادر مدرسه به ما نگفت که باید کلاس را ترک کنیم یا مدرسه با گاز سمی مسموم شده است. هرچقدر که زمان میگذشت علائم تشدید میشد بهطوریکه حتی دبیر، در کلاس دچار تاری دید شده بود. در نهایت یکی از اولیا با دخترش که گوشی موبایل به مدرسه آورده بود ارتباط گرفته و به ما اطلاع داد که برخی از مدارس مسموم شدهاند. معلم ما بعد از تشدید علائم، با کادر مدرسه تماس گرفت و آنها گفتند «مشکلی پیش نیامده است و توی کلاس بمانید.»
حدود ساعت ۱۰:۱۵ صبح با تشدید علائم از کلاس خارج شدیم و متوجه شدیم که دانشآموزان دیگر کلاسها هم دچار مسمومیت شدهاند و توی حیاط مدرسه جمع شدهاند. ما آخرین کلاسی بودیم که ساختمان مدرسه را ترک کردیم. مدیر مدرسه اصرار داشت که احتمالاً یک نشتی جزئی گاز اتفاق افتاده است و شما از من سالمتر هستید. مدرسه شبیه به میدان جنگ شده بود. درحالیکه مدیر، به دانشآموزان میگفت هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است، همه دبیرهای ما ساختمان را ترک کرده بودند و وسط حیاط مدرسه دورهم روی صندلی و ماسک زده، نشسته بودند با اینکه عموماً هنگام ورود به مدرسه ماسک نداشتند. مدیر هم سهلایه ماسک روی صورتش زده بود و ما هرچقدر خواهش میکردیم که به ما ماسک را بفروشند با مخالفت مدیر مواجه میشدیم که میگفت «نیازی نیست و مشکلی پیش نیامده است.»
افرادی از کادر مدرسه که دانشآموز دختر داشتند، مدرسه را ترک کرده بودند. ما نه خودشان و نه ماشینی که با آن به مدرسه آمده بودند را نمیدیدیم. علیرغم تأکید مدیر هیچ بوی گازی استشمام نمیکردیم. مدیر تمام تلاش میکرد شرایط را عادی جلوه دهد. والدین از طریق پایگاههای خبری شهرستان و بعضاً توسط دانشآموزانی که گوشی تلفن همراه داشتند، بهصورت مخفیانه خبردار شده بودند و به سمت مدرسه حرکت کرده بودند. حدود سی الی چهل دقیقه بعد از تماس با اورژانس، اتوبوس آمبولانس رسید؛ اما مدیر حتی در مدرسه را به روی اورژانس هم باز نکرد.
یکی از دانشآموزان از یک ماه پیش از عید که سروصدای مسمومیتها زیاد شده بود، به مدرسه نیامده بود، همین امروز صبح همراه با پدرش آمده بود تا غیبتهایش را موجه کند و به کلاس برگردد. مدیر با کنایه به اولیای این دانشآموز که آمده بودند دخترشان را از مدرسه تحویل بگیرند میگفت «حالا که بعدازاین همه مدت دخترتان به مدرسه آمده، میخواهید ببریدش؟»
من مدتهاست مبتلا به آسم هستم و مدرسه از این موضوع اطلاع دارد. از وقتی کلاس را ترک کردیم چندین بار به کادر مدرسه گفتم که من آسم دارم و حالم خوب نیست و باید فوراً با خانوادهام تماس بگیرم؛ اما گوششان بدهکار نبود. حدود ساعت ۱۲ که کادر مدرسه کمی از درب مدرسه فاصله گرفته بودند، به همراه ۲۰ نفر از بچهها، مدرسه را ترک کردیم و من خودم را خانه رساندم. والدین دانشآموزان دم در به نیروهای اورژانس اعتراض میکردند که چرا دیر رسیده است و نیروهای اورژانس میگفتند که از صبح با تمام نیروهایشان مشغول خدمترسانی به دانشآموزان هستند.
من با علامتهایی، چون خسخس در هنگام تنفس و بیحالی به خانه رسیدم. مادرم فوراً با اورژانس تماس گرفت؛ اما ازآنجاییکه آمبولانس نداشتند، به کمک مادرم راهی بیمارستان شدم. حتی در تماس با اورژانس کاربری که با ما صحبت میکرد از ما پرسید «چرا شما زودتر و داخل مدرسه خدمات نگرفتهاید؟» در حالیکه اصلاً مدیر مدرسه، مسمومیت را به هیچ یک از نهادهای امدادی اطلاع نداده بود.
وضعیت اورژانس هم شبیه وضعیت جنگهای شهری در کردستان بود. جمعیت عظیمی از خانوادهها در محوطه بیمارستان نگران و مضطرب ایستاده بودند و من آنجا بود که متوجه شدم مسمومیت این بار در ابعاد خیلی گستردهای در شهر شاهینشهر اتفاق افتاده است. مأموران نیروی انتظامی در محوطه حضور داشتند و من صدای یکی از پدران بچهها را میشنیدم که با گریه فریاد میزد «تروخدا اجازه بدهید من دخترم را ببینم. به هیچکس حرفی نمیزنم هیچ اعتراضی ندارم فقط میخواهم از حال دخترم مطمئن شوم» ازدحام در قسمت ورودی اورژانس به حدی بود که اصلاً امکان عبور محقق نمیشد. در واقع چیزی شبیه به فاجعه منا بود. من با کمک کادر درمان درحالیکه توان ایستادن روی پاهایم را نداشتم و روی ویلچر نشسته بودم، از سمت بخش بستری، وارد اورژانس شدم. شاید حدود دویست نفر با لباس مدرسه در اورژانس بودند. دقیقاً مشابه وضعیت جنگی برخی روی تخت خوابیده بودند و برخی روی صندلیها نشسته بودند و سرم به آنها تزریق شده بود.
فرماندار، شهردار، فرمانده سپاه، فرمانده نیروی انتظامی فرمانده بسیج و همه مسئولینی که فکر میکنم اعضای شورای تأمین شهرستان بودند، در محوطه حضور داشتند و بعد از ورود به اورژانس، از ما شرح ماوقع خواستند. تنها چیزی که ما گفتیم این بود که مدارس موظفاند از جان ما محافظت کنند و ما اصلاً بوی گاز استشمام نکردیم. حتی اگر گاز نشت کرده باشد، باز هم مدیران مدارس برای حفظ سلامت دانشآموزان، باید مدرسه را تخلیه کنند.
به همه دانشآموزان بستری شده، سرم تزریق کردند و اغلب ماسک اکسیژن داشتند. بعضی از کادر درمان تلاش میکردند که با بچههایی که دچار حمله پنیک شده بودند صحبت کنند و وضعیت عصبی بیماران را کنترل کنند. کسانی که دچار حمله عصبی شده بودند و نفستنگی خفیف داشتند زودتر از بقیه ترخیص میشدند تا تخت برای بیماران بعدی خالی شود. من هم یک ساعت بعد مرخص شدم و وقتی توی خیابان به سمت منزل حرکت میکردیم متوجه ترافیک عجیب خیابانهای اصلی و اطراف مدارس شدم. ماشینهای تکسرنشین خیابان را قفل کرده بودند تا بتوانند دانشآموزشان را از مدرسه خارج کنند. اتوبوسهای آمبولانس علاوه بر ماشینهای معمولی آمبولانس در مسیر دیده میشدند که مشغول خدماترسانی بودند.
سوزنسوزنی شدن سرانگشتان، یخزدگی و سرشدن پاها، سوزش گلو، تاری دید، سردرد بیحالی، تنگی نفس و گرفتگی قفسه سینه علائم رایجی بود که ما در داخل مدرسه داشتیم. درد قفسه سینه و تنگی نفس و سردرد علامتهایی است که من و دوستانم همچنان با آن مواجه هستیم. من حتی چندین بار به علت تنگی نفس از خواب بیدار شدم. بعدازاین مسمومیت مجبور شدم به متخصص ریه مراجعه کنم و بعد تست ریه داروی قویتری از دارویی که قبلاً استفاده میکردم، برایم تجویز شد.
به نظر میرسید اکثر افراد بستری شده از دانشآموزان از مدارس دکتر انصاری، توحید، حضرت معصومه و آل یاسین شاهینشهر بودند.
دانشآموز دیگری از مقطع متوسطه اول در گفتگو با ایسنا، مسمومیت مدرسه حکمت شاهینشهر را اینطور شرح میدهد «ما هیچ دود یا وسیله مشکوکی ندیدیم. فقط همه بهصورت ناگهانی دچار سردرد شدیم. ساعت نزدیک دوازده روز سهشنبه بود که کادر مدرسه کل کلاسها را تخلیه کردند و ما را به حیاط مدرسه منتقل کردند. چیزی حدود سی دقیقه در حیاط منتظر ماندیم و بهمحض اینکه زنگ مدرسه خورد، آنجا را تخلیه کردیم.»
یکی دیگر از دانشآموزان هنرستان حضرت مریم شاهینشهر به ایسنا گزارش میدهد؛ علیرغم اینکه کادر مدرسه تأکید داشتند علت بوی نامطبوع، نشت گاز است؛ اما مدیر مدرسه فوراً هر دو ساختمان مدرسه را تخلیه کرد و با آموزشوپرورش تماس گرفت. وقتی نیروهای آموزشوپرورش وارد مدرسه شدند، بچهها از دربِ مدرسه خارج شدند و مدرسه خیلی زود تخلیه شد. علائم ما در سطح سردرد باقی ماند.
یکی از دبیران مدرسه ۲۲ بهمن نیز عنوان میکند: بوی نامطبوعی در اطراف مدرسه احساس میشد؛ اما این بو به داخل ساختمان مدرسه نفوذ نکرد و ما هیچ گزارشی مبنی بر مسمومیت از سوی دانشآموزان این مدرسه دریافت نکردیم. به نظر میرسد که این بو به علت همجواری مدرسه ۲۲ بهمن با هنرستان حضرت معصومه از آن سمت به حیاط مدرسه ما منتقل شده بود که خدا را شکر ما را درگیر نکرد.
یکی از اعضای کادر درمان در گفتگو با ایسنا با انتقاد از عملکرد مدیران مدارس در این شهرستان، میگوید: به نظر میرسد برخی از مدیران طبق سلیقه شخصی یا دستورالعمل ابلاغی خاصی که از آن خبر نداریم، اصرار دارند جهت مدیریت بحران، دانشآموزان را در داخل مدرسه نگه دارند، این در حالی است که برخی از دانشآموزان بیماریهایی، چون ناراحتی ریوی، ناراحتی دهلیزی قلبی و زمینه آسم دارند و ممکن است استنشاق این گاز سمی منجر به اتفاقات غیر قابل جبرانی در آنان بشود. لازم است مدیران مدارس هر چه سریعتر جهت درمان و امداد با مراکز مربوطه تماس حاصل کنند. به نظر میرسد آموزشوپرورش، بخشنامه یا دستورالعمل صحیح و تنشزدا برای مواجهه با حادثه را برای مدیران ارسال نکرده است.
شنیدهها حاکی از آن است، به دلیل اینکه در آغاز جریانات مسمومیت دانشآموزان مسئولان اصلی و نظارتی کشور وارد میدان نمیشدند، آموزشوپرورش موظف بود به جهت آگاهسازی صحیح افکار عمومی آمار و اطلاعات دقیق را از مسمومیتها ارائه میداد؛ اما پس از ادامه گسترده این حوادث پیروی مذاکرات با دستگاههای ذیربط و تعیین وظایف مربوطه از این پس استانداری اصفهان و فرمانداریها باید پاسخگو مسائلی همچون مسمومیت دانشآموزان باشند.
قطعاً در این برهه زمانی حضور در یک فضا آرام و امن بدون تنش، مطالبه همهدانش آموزانی است که قصد دارند در مدارس ادامه تحصیل دهند. آموزشوپرورش مدعی است تمامی شرایط را برای حضور بی حاشیه دانشآموزان در مدارس فراهم میکند؛ اما آن چیزی که امروزه به وسیله فضای روانی جامعه اتفاق میافتد را مسئولان وزارت کشور و نظامی و انتظامی باید سعی کنند مهر کنند تا آرامش را دوباره به مدارس دخترانه بیاورند.
حسینعلی حاجیدلیگانی، نماینده شاهینشهر، میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی و عضو هیئترئیسه مجلس در پیامی به وزرای کشور و اطلاعات و همینطور فرمانده انتظامی جمهوری اسلامی ایران خواستار تسریع و پیگیری جدی موضوع بدحال شدن دانشآموزان شاهینشهری شد.
حسینعلی حاجیدلیگانی نماینده مردم شاهینشهر و میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی، در مصاحبهای با بیان اینکه وقوع چنین جنایاتی در کشور استمرار جنگ ترکیبی سال گذشته دشمنان علیه ملت مسلمان ایران است، اظهار کرد: اندازه و ابعاد این جنایت در شاهینشهر بهاندازهای بوده است که پیگیری ویژه مسئولان امر در کشور را میطلبد. به خانوادهها اطمینان داده میشود که با تدابیر اندیشیده شده بهصورت آشکار و پنهان از مدارس شاهینشهر مراقبت میشود. دراینرابطه جلساتی در سطح استان برگزار شد که هم رسیدگی بهاتفاق افتاده و هم پیشگیری از هر گونه اتفاق دیگری را در برداشته است.
وی با اعلام اینکه مسئولان شهرستانی تمام ظرفیتها را بکار میبرند که جای نگرانی برای والدین نباشد و باتوجه به آمادگیهای ایجاد شده امنیتی، انتظامی، نظامی و... اتفاقی رخ نخواهد داد، افزود: از نهادهای امنیتی، انتظامی و نظامی خواستهایم تا با هماهنگی مسئولان قضایی و بهکارگیری همه امکانات از جمله امکانات الکترونیکی برای دستگیری عاملان این جنایت اقدام و آنان را به سزای عملشان برسانند
نماینده مردم شاهینشهر و میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی، در واکنش به این حوادث در مدارس، گفت: مردم آرامش خود را حفظ کنند و اطمینان داشته باشند که تا رسیدگی کامل پیگیر تمام حقوق آسیبدیدگان و کنارشان هستم. از تمام امکانات از جمله امکانات الکترونیکی و تمام ظرفیتهایی که وجود دارد توسط دستگاههای امنیتی و اطلاعاتی با کمک قوه قضائیه استفاده شده و هر چه سریعتر عامل یا عاملان این حوادث تلخ شناسایی دستگیر و به مردم معرفی شوند
وی ادامه اظهار کرد: به مردم عزیز شاهینشهر نیز اطمینان میدهم بهعنوان نماینده آنها در تمام مراحل رسیدگی از شناسایی و دستگیری تا مجازات عاملان این جنایت دستبردار نخواهم بود و پای همه حقوق کسانی که در این حوادث آسیبدیدهاند خواهم ایستاد.
حاجیدلیگانی با بیان اینکه ابتدا اعلام شد ۷ مدرسه دچار این حادثه در شاهینشهر شدند، اما پس از بررسی آماری شنیده شد که نشان از دربرگیری ۱۲ مدرسه در این حادثه داشت، توضیح داد: در این حوادث تعداد ۱۷۰ نفر از دانشآموزان شاهینشهری دچار مشکلات تنفسی شدند.
همچنین محمدرضا کاظمی طبا، فرماندار شهرستان شاهینشهر و میمه، در بیانیهای علت مسمومیت دانشآموزان در مدارس این شهرستان را سهلانگاری شرکت گاز اعلام کرد و با اشاره به نتایج بررسیهای صورتگرفته در پی بروز مشکلات در تعدادی از مراکز آموزشی این شهرستان گفت: از روز واقعه و بهمحض استشمام بوی گاز در بخشهایی از شهر شاهینشهر، تیمهای ویژهای تحت نظارت ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران شهرستان، با چینش و ترکیب نیروهای تخصصی از نهادهای مرتبط همچون بهداشت محیط، حفاظت از محیطزیست، آتشنشانی و نیز دستگاههای امنیتی و انتظامی، تشکیل و مأمور پیگیری مجدانه این موضوع شدند.
وی با اعلام اینکه مطابق بررسیهای صورتگرفته از افرادی که توسط اورژانس و یا انفرادی به مراکز درمانی مراجعه کرده بودند، افزود: فقط ۱۶ نفر دچار مسمومیت شده بودند و بقیه در اثر استرس و جو ایجاد شده، جهت اطمینان خاطر در بیمارستان حضور یافتند که پس از معاینه و دریافت خدمات لازم پزشکی، به جز ۷ نفر، همگی تا عصر همان روز ترخیص شدند.
کاظمیطبا با تأکید بر تلاش شبانهروزی دستگاههای امدادی، امنیتی و بهداشتی شهرستان تا ساعات متوالی پس از واقعه، توضیح داد: مجموع برآوردهای بهدستآمده حاکی از آن است که سهلانگاری شرکت گاز استان و نشت مایع تیول یا مرکاپتان (_SH) از دستگاه تزریق این گاز به شبکه عامل انتشار بوی نامطبوع در شهرستان بوده است.
وی اضافه کرد: با اعلام این خبر، بلافاصله با هماهنگی دستگاه قضایی، نمونهبرداری از خاک و هوا در منطقه انجام و تحویل آزمایشگاه مرجع استان در اداره کل محیطزیست و دانشگاه علوم پزشکی استان شد که نتایج این نمونهبرداری همچنان در حال بررسی بهمنظور اعلام نتیجه نهایی است.
فرماندار شهرستان شاهینشهر و میمه ضمن عذرخواهی از مردم شهرستان بهویژه خانوادههایی که به نحوی به جهت حضور فرزندانشان در مدارس این مناطق دچار مشکلات و مخاطراتی شدند، تصریح کرد: مسئولان اجرایی و قضائی شهرستان بنا بر پیگیری و تأکیدات مسئولان استانی پس از جمعبندی نهایی موضوع، ضمن اطلاعرسانی دقیق، با هرگونه قصور یا تقصیر رخداده در این واقعه برخورد قانونی جدی را انجام خواهند داد.
اما ماجرا ادامه داشت تا سه روز پس از این حوادث شامگاه روز جمعه ۲۵ فروردین ماه طبق بیانیهای از روابط عمومی استانداری اصفهان، سید محمدرضا کاظمیطبا فرماندار شهرستان شاهینشهر و میمه در خصوص استشمام بوی گاز در بخشهایی از شاهینشهر که باعث بروز مشکلات و نگرانی شهروندان شده بود، اظهار کرد: همانگونه که در روزهای گذشته اعلام کردیم سهلانگاری شرکت گاز استان و نشت مایع مرکاپتان در یکی از مجموعههای این شرکت عامل انتشار بوی گاز در شهرستان بوده است.
وی افزود: در این راستا دو نفر از پرسنل شرکت گاز استان که در خصوص جابجایی مخزن مرکاپتان (مایع بوزایی که به گاز اضافه میشود) سهلانگاری داشتند توسط دستگاه قضایی احضار شدند و پس از انجام تحقیقات اولیه و اذعان به سهلانگاری انجام شده، جهت تحقیقات بیشتر بازداشت شدند. دستگاه قضایی و شورای تأمین شهرستان تا حصول نتیجه تکمیلی پرونده را پیگیری و با افراد خاطی که موجب نگرانی اهالی شهرستان شده بودند برخورد قانونی و قاطع خواهند کرد.
همچنین در پی مصاحبههای متعدد خبرنگار ایسنا با دستگاههای پاسخگوی این حوادث، مسئولان اصفهانی معتقدند تمام مواردی که در اصفهان اتفاق افتاده، تنها شوخی بچگانه یا عاملهای دیگری بهغیراز مسمومیت بوده است. به فرض مثال معتقدند در راستای مسمومیت دانشآموزان مدرسه شایان شاهینشهر اصفهان، به علت اینکه کنار مدرسه بیل مکانیکی در حال فعالیت بوده بهواسطه فعالیت زیاد آن دود سیاهرنگی تولید شده که این دود در اثر نفوذ به مدرسه دانشآموزان را دچار تنش کرده است.
البته صحبتهای مسئولان اصفهانی تنها به این موارد ختم نمیشوند، آنها معتقدند دانشآموزان دختر، حساسیت بیشتری به مسائل دارند به همین علت آنها نسبت به هر مسئله واکنش نشان میدهند. به گفته دستگاههای پاسخگو مسمومیت دانشآموزان در مدارس استان اصفهان حاد نیست و تنها به واسطه هیستریک جمعی در اصفهان این حوادث رخداده است. یکی دیگر از دلایل تعجببرانگیز مسئولان این است که اغلب حوادث به علت فضای روانی خواهد بود که فضای مجازی و شبکه مجازی ضدانقلاب دنبال میکنند تا مدارس را به تعطیلی بکشانند. همچنین طبق پیگیریها آمار دقیق و جامعی از مدارس درگیر شده در اصفهان در دسترس نیست و همه مسئولان فرمانداری و استانداری را پاسخگوی این ماجرا میشمارند.