ماجرای تبادل زندانیان و سفر سلطان عمان به تهران

فرارو- در روزهای گذشته ۲ اتفاق مهم، رسانه‌ای شد، یکی تبادل زندانیان ایران و بلژیک و دیگری ماجرای سفر هیثم بن طارق سلطان عمان به ایران. این موضوعات نه فقط در رسانه‌های داخلی، بلکه در رسانه‌های بین المللی هم بازتاب گسترده‌ای داشت.

به گزارش فرارو، وزارت خارجه عمان، روز پنجم خرداد در بیانیه‌ای، از وساطت برای مبادله زندانیان میان دو کشور خبر داد. این بیانیه هیچ اشاره‌ای به نام زندانیان تبادل‌شده نکرده بود، اما مقامات دو کشور اعلام کردند که تبادل بین الیویه وندکاستیل، کارمند بخش امدادرسانی بلژیک و اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی انجام می‌شود.

الکساندر دو کرو، نخست وزیر بلژیک در این خصوص گفت: «وندکاستیل ۴۲ ساله ۴۵۵ روز را در زندان تهران در شرایط سخت گذرانده است.» حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز در توئیتی نوشت: «اسدی دیپلمات بی‌گناه کشورمان اکنون در راه بازگشت به وطن است و به زودی وارد ایران عزیزمان خواهد شد.» رسانه‌های معتبر خارجی هر یک از دریچه نگاه ویژه خود به موضوع تبادل زندانیان بین تهران و بروکسل پرداخته اند، برخی روی تغییر روابط ایران با غرب متمرکز شده اند و برخی موضع ضد ایرانی اتخاذ کرده اند.

عمان چگونه محور مبادله شد؟

علت انتخاب عمان برای میانجیگری این است که هم با ایران و هم با کشور‌های غربی روابط خوبی دارد و پیش از این نیز به عنوان میانجی عمل کرده است. مسیر تبادل زندانی بین ایران و بلژیک بر اساس معاهده دوجانبه‌ای رخ داد که ماه گذشته شکل گرفته بود. براساس این معاهده زندانیان بلژیکی در ایران می‌توانند دوران محکومیت خود را در خانه بگذرانند و بالعکس این موضوع نیز برای زندانیان ایرانی در بلژیک صادق است.

اگرچه این طرح تبادل زندانیان منتقدان سرسختی داشت، اما دولت د کاروو اصرار داشت که این معامله تنها راه برای به دست آوردن آزادی وندکاستیل است.

اتهام اولیویه وندکاستیل دقیقا چه بود؟

وندکاستیل در فوریه ۲۰۲۲ در ایران هنگام بسته بندی وسایلش در راه بازگشت به بلژیک دستگیر شد. به گزارش سازمان عفو بین الملل، او از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ با شورای پناهندگان نروژ و سازمان بین المللی امداد در ایران کار می‌کرد. پس از دستگیری وندکاستیل، خانواده او و دولت بلژیک اتهامات مطرح شده از سوی ایران را رد و ادعا کردند که جاسوس بودن وندکاستیل را نمی‌پذیرند. با این وجود، دادگاه انقلاب او را در دی ۱۴۰۱به اتهام «جاسوسی علیه جمهوری اسلامی ایران به نفع سرویس اطلاعاتی بیگانه»، به ۱۲٫۵ سال زندان و به اتهام همکاری با دولت متخاصم آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، به ۱۲٫۵ سال زندان محکوم کرد.

همچنین دادگاه انقلاب او را به اتهام «قاچاق حرفه‌ای ارز به مبلغ ۵۰۰ هزار دلار» به ۲٫۵ سال زندان محکوم کرد. در ضمن به علت ضبط ارز قاچاق، وی را محکوم به پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر بهای ریالی دلار‌ها به قیمت روز و «۷۴ ضربه شلاق» محکوم کرد. این دادگاه همچنین به اتهام «پولشویی به میزان ۵۰۰ هزار دلار» او را به ۱۲٫۵ سال زندان و مصادره اصل مال درآمد محکوم کرد. مجموع این اتهامات برابر بود با ۴۰ سال زندان، ۷۴ ضربه شلاق، مصادره مال و جریمه نقدی.

چرا اسدالله اسدی در بلژیک زندانی بود؟

تیر ماه سال ۱۳۹۷ بلژیک و اتریش، همزمان با سفر «حسن روحانی» رئیس‌جمهور سابق ایران به اروپا، از بازداشت پنج نفر از جمله یک دیپلمات ایرانی به ظن تلاش برای بمب‌گذاری در نشست گروهک منافقین در پاریس خبر دادند. یک زوج ایرانی الاصل به این اتهام در پاریس بازداشت شده بودند و بلژیک اعلام کرد که یک دیپلمات ایرانی به نام «اسدالله اسدی» نیز با آن‌ها در ارتباط بوده و در ایالت «بایرن» آلمان بازداشت شده و قرار است برای سپری کردن روند استرداد به بلژیک، در دادگاهی در «بامبرگ» حاضر شود. دادستانی آلمان هم مدعی شده بود که این دیپلمات ایرانی به زوج بلژیکی/ایرانی وسیله انفجاری حاوی ۵۰۰ گرم ماده انفجاری «استون پروکسید» داده است.

۱۶ بهمن ۱۳۹۹ دادگاه قضایی «آنتورپ» بلژیک با رد مصونیت دیپلماتیک اسدی، با درخواست دادستان‌ها برای صدور حکم ۲۰ سال حبس برای این دیپلمات ایرانی موافقت کرد. حکمی که از سوی ایران قویا محکوم شد.

پرچم صلح در دستان هیثم بن طارق؟

در سایه ماجرای تبادل زندانیان با وساطت عمان، سفر قریب الوقوع "هیثم بن طارق"، پادشاه عمان به ایران، از مهمترین خبر‌هایی است که در روز‌های اخیر در کانون توجه قرار گرفته است. عمده گمانه زنی‌ها و تحلیل‌های تحلیلگران سیاسی در باره این سفر به رایزنی‌های سلطان عمان در خصوص مسئله هسته‌ای ایران معطوف است.

برخی تحلیلگران سیاسی معتقدند که هیثم بن طارق حامل پیام‌های مهم آمریکا برای ایران است. نکته مهم در این تحلیل‌ها، سوابق عمان در میانجیگری بین ایران و آمریکا است. برخلاف سفر‌های مشابه پیشین، این بار سلطان عمان، خود، به جای وزیر امور خارجه وارد تهران می‌شود.

در بیانیه دیوان سلطنت عمان در خصوص این خبر آمده است: «در راستای تقویت دوستی بین سلطان نشین عمان و جمهوری اسلامی ایران و در راستای تحکیم روابط شاخص و حسن همجواری و در راستای پاسخ به دعوت ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران، سلطان سفری ۲ روزه به ایران خواهد داشت که از روز یکشنبه ۲۸ ماه می‌سال ۲۰۲۳ خواهد بود.» همزمانی این سفر با تبادل زندانیان بین ایران و بلژیک باعث شده، برخی مفسران سیاسی معتقد باشند، تبادل زندانیان مقدمه‌ای است برای اجرای برخی توافقات دیگر.

منابع: الجزیره، دویچه وله، فرانس ۲۴، عرب نیوز