یکی از شایع‌ترین علت‌های شکم‌درد در خانم‌ها، درد‌ها و گرفتگی‌های قاعدگی است. طی دوره قاعدگی، رحم منقبض می‌شود یا دیواره‌اش را پاک‌سازی کند. مواد هورمون مانندی (پروستاگلاندین‌ها) که باعث درد و التهاب هستند، انقباضات عضلات رحم را ممکن می‌کنند. بالابودن سطح پروستاگلاندین‌ها می‌تواند موجب درد‌های شدید شکمی در قاعدگی شود.
چرا شکم‌درد در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است؟ شکم‌درد خانم‌ها علت‌های زیادی دارد و بیشتر این علت‌ها جدی نیستند؛ اما باید نسبت به علائم آگاه باشید تا اگر مشکلی وجود داشت در همان مراحل اولیه شناسایی و درمان شود.
شکم‌درد خفیف می‌تواند ناشی از ناراحتی معده، درد‌های نفخ یا خوردن غذای زیاد باشد. ارگان‌های زیادی در شکم هستند که آن‌ها نیز می‌توانند درد و ناراحتی ایجاد کنند. در خانم‌ها، شکم‌درد می‌تواند مربوط به اندام‌های زنانه یا بارداری باشد. همهٔ خانم‌هایی که در سنین بارداری هستند و به شکم‌درد دچار می‌شوند باید احتمال بارداری را بررسی کنند. اما شکم‌درد در خانم‌های سنین بالاتر بیشتر احتمال دارد که جدی و خطرناک باشد.
یکی از شایع‌ترین علت‌های شکم‌درد در خانم‌ها، درد‌ها و گرفتگی‌های قاعدگی است. طی دوره قاعدگی، رحم منقبض می‌شود یا دیواره‌اش را پاک‌سازی کند. مواد هورمون مانندی (پروستاگلاندین‌ها) که باعث درد و التهاب هستند، انقباضات عضلات رحم را ممکن می‌کنند. بالابودن سطح پروستاگلاندین‌ها می‌تواند موجب درد‌های شدید شکمی در قاعدگی شود.
بیشتر کیست‌های تخمدان علامتی ندارند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. اما یک کیست بزرگ تخمدان می‌تواند باعث درد لگن و شکم شود. این درد می‌تواند تندوتیز یا مبهم باشد و در قسمت پایین شکم و در سمتی که کیست وجود دارد احساس شود. احساس پُری و سنگینی در شکم نیز یکی از علامت‌های معمول یک کیست بزرگ تخمدان می‌باشد. کیست تخمدان شایع است، خصوصاً در خانم‌هایی که در سنین باروری هستند. این درد بسته به اینکه کدام تخمدان کیست دارد، در هر سمتی از شکم می‌تواند احساس شود و ضمناً ممکن است لکه بینی نیز وجود داشته باشد.
عفونت‌های مجاری ادراری معمولاً علائمی مربوط به مثانه ایجاد می‌کنند؛ مانند کدرشدن ادرار یا درد حین ادرارکردن. اما باکتری‌های عامل این عفونت می‌توانند بر شکم نیز اثر بگذارند، خصوصاً در پایین شکم. ممکن است احساس فشار و درد در شکم داشته باشید و نفخ هم بکنید. گاهی تنها علامت عفونت مجاری ادراری، درد پایین شکم می‌باشد.
بیماری التهابی لگن یک عفونت یا التهاب در اندام‌های تناسلی زنانه است. این بیماری می‌تواند بر تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم یا ترکیبی از این ارگان‌ها اثر بگذارد. بیماری التهابی لگن معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های منتقله از راه جنسی از واژن یا دهانه رحم به سمت دیگر اندام‌های تناسلی می‌روند. این بیماری اغلب علامتی ندارد؛ اما ممکن است بعداً یا ایجاد درد مزمن در لگن یا درصورتی‌که مشکلی در باردارشدن داشته باشید شناسایی شود.
این احساس ناراحتی می‌تواند به‌صورت فشار و پُری یا سنگین در پایین شکم باشد. علائم شکم‌درد هنگام ادرارکردن یا اجابت مزاج و حین رابطه جنسی یا طولانی‌مدت نشستن یا ایستادن ممکن است بدتر شود. مطمئناً درصورتی‌که دردتان ادامه‌دار شد باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر هنوز یائسه نشده‌اید و تخمدان‌هایتان همچنان فعال‌اند پس حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پیش از شروع پریودتان گرفتگی‌هایی در شکم خواهید داشت. این اتفاق زمانی می‌افتد که یک تخمک آزاد می‌شود تا بدنتان را برای یک بارداری احتمالی آماده نماید. به درد تخمک‌گذاری، میتل اشمرز گفته می‌شود که به معنی درد ِ میانه است.
طی تخمک‌گذاری، تخمدان‌ها یک تخمک همراه با مایعات آزاد می‌کنند. سپس این تخمک به سمت لوله‌های فالوپ و در نهایت به سمت رحم حرکت می‌کند. مایعات ترشح شده می‌توانند در محیط لگن پخش شده و در آنجا درد ایجاد کنند. این درد می‌تواند چند دقیقه یا چند ساعت باشد و بسته به اینکه کدام تخمدان این تخمک را آزاد کرده در همان سمت از شکم احساس شود.
درد تخمک‌گذاری ممکن است تیز یا متناوب باشد یا اینکه فقط دردی خفیف و مبهم احساس کنید. این درد موقتی است و نیاز به درمان خاصی ندارد.
فیبروم توموری خوش‌خیم است که در رحم شکل می‌گیرد و بیش از ۷۰ درصد خانم‌ها در سنین باروری خود سال‌ها این توده‌ها را دارند. علائم فیبروم یا میوم رحم گوناگون بوده و بسته به سایز آن و جایی که رشد کرده است دارد. بسیاری از خانم‌ها ممکن است اصلاً علامتی نداشته باشند. فیبروم‌های بزرگ‌تر ممکن است دردی مبهم یا احساس فشار در پایین شکم یا در لگن ایجاد کنند. همچنین فیبروم رحم ممکن است باعث خونریزی‌های سنگین در پریود، خونریزی حین رابطه جنسی، پادرد، کمردرد، یبوست یا مشکل در ادرارکردن شود. فیبروم باعث ناباروری نیز می‌تواند بشود.
وقتی فیبروم دیگر خون‌رسانی نشده و شروع به نابودشدن می‌کند می‌تواند شکم‌درد شدیدی ایجاد کند. اگر علائم زیر را دارید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:. درد شدید در لگن. درد مزمن در لگن. مشکل در تخلیه مثانه. خونریزی سنگین واژینال بین پریود‌ها
اندومتریوز زمانی است که بافت دیوارهٔ داخلی رحم (اندومتریوم) به اندام‌های دیگر می‌چسبد و شروع به رشد می‌کند. این عارضه می‌تواند شکم‌درد مزمن و بلندمدت در بعضی از خانم‌ها ایجاد کند. وقتی پریود یک خانم شروع می‌شود، بافت بیرونی رحم همان‌طوری عمل می‌کند که اگر داخل رحم بود، مثلاً واکنش نسبت به تغییرات هورمونی، ضخیم‌شدن و ریزش. این اتفاق می‌تواند التهاب و خونریزی در لگن ایجاد نماید و به‌صورت گرفتگی‌های منظم پریودی خودش را نشان بدهد، اما می‌تواند در هر زمانی طی ماه رخ بدهد. ممکن است درد و ناراحتی ناشی از اندومتریوز را در شکم و زیر ناف و پایین کمرتان احساس کنید.
شکم‌درد اندومتریوز می‌تواند خفیف، شدید یا ناتوان‌کننده باشد. اغلب این درد در دوره قاعدگی بدتر است و می‌تواند هنگام رابطه جنسی و اجابت مزاج نیز وجود داشته باشد. درد اندومتریوز معمولاً در داخل فضای لگن است، اما می‌تواند به شکم هم برسد. دیگر علائم نیز شامل تهوع، پریود‌های سنگین و نفخ می‌شود.
در بسیاری از موارد، شکم‌درد یا درد لگن حین بارداری جای نگرانی ندارد. استخوان‌ها و تاندون‌ها در حال کشیده‌شدن هستند و بدن باید خودش را با رشد جنین وفق بدهد و این می‌تواند درد و ناراحتی ایجاد کند. همچنین ممکن است درد لانه‌گزینی داشته باشید که وقتی است که جنین داخل رحم شما به دیوارهٔ رحم می‌چسبد. این نوع درد علامت پیشرفت بارداری است. حدود هفته چهارم بارداری ممکن است چند بار دچار گرفتگی‌ها و ناراحتی‌هایی در شکم شوید.
بارداری خارج رحمی زمانی است که تخمک بارور در لولهٔ فالوپ یا جایی غیر از رحم لانه‌گزینی می‌کند. در بیشتر موارد بارداری خارج رحمی در یکی از لوله‌های فالوپ اتفاق می‌افتد و این نوع بارداری برای مادر خطرناک است، زیرا می‌تواند موجب پارگی لوله فالوپ و خونریزی داخلی شود.
بارداری خارج رحمی با گرفتگی‌های خفیف همراه با درد‌های ضربه مانند و متناوب در یک سمت شکم یا در لگن است. حتی این درد می‌تواند شدید باشد و درصورتی‌که خونریزی روی داده باشد و خون در دیافراگم جمع شده باشد، به سمت شانه‌ها، کمر یا گردن هم برود.
سرطان تخمدان نوعی سرطان است که در داخل، نزدیک یا روی لایهٔ بیرونی تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. در خیلی از موارد، این نوع سرطان تا زمانی که به لگن و شکم دست‌درازی نکند تشخیص داده نمی‌شود. به همین دلیل سرطان تخمدان در مراحل اولیه خود علامتی ندارد. علائم سرطان پیشرفته تخمدان خاص نیستند و ممکن است با دیگر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند.
شکم‌درد ناشی از سرطان تخمدان معمولاً مبهم است و ممکن است فرد آن را به مشکلات دیگری مانند یبوست یا نفخ ربط دهد؛ اما درد و فشار پایین کمر برطرف نمی‌شود و شکم ممکن است تا حدی بزرگ شود که بیمار نتواند دکمه‌های شلوار خود را ببندد. همچنین بیمار مکرراً احساس می‌کند باید ادرار کند و بعد از خوردن مقداری از غذا فوراً احساس سیری می‌کند. دیگر علائم نیز شامل یبوست و کاهش وزن می‌شوند.
منبع: تبیان
