نگهداری از گل و گیاه و پرورش آنها در دوران سالمندی و بازنشستگی موجب افزایش توانمندی، ارضای نیاز به قدرت و احساس کنترل بیشتر در زندگی سالمندان می‌شود و حس امیدواری را در آنان افزایش خواهد داد.
مطالعات نشان می‌دهند باغبانی و پرورش گل و گیاه می‌تواند به سلامت روان کمک کند و در داشتن خلق و خوی خوش افراد موثر است. در این باره با زهرا انجام کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
به گزارش همشهری آنلاین، «خاک می‌تواند به عنوان یک ضد افسردگی عمل کند. ممکن است کثیف به نظر برسد و بوی آن مناسب نباشد، اما بررسی‌ها نشان داده‌اند خاک تاثیرات مشابهی مانند دارو‌های ضد افسردگی بر مغز فرد ایجاد می‌کند. در واقع خاک اغلب حاوی باکتری‌های «خوب» است که می‌تواند بخش‌هایی از مغز را تغییر دهد و خلق‌وخوی مثبت ما را تقویت کند.
به طور خاص، باکتری Mycobacterium vaccae نشان داده است که می‌تواند نورون‌هایی را فعال کند که باعث ایجاد سروتونین می‌شوند؛ انتقال‌دهنده عصبی که خلق‌وخو را تنظیم می‌کند. گل‌ها و گیاهان زینتی سطح انرژی مثبت را افزایش می‌دهند و به افراد کمک می‌کنند احساس امنیت و آرامش داشته باشند. وجود این عناصر طبیعی و رسیدگی به آنها باعث می‌شود ذهن از روزمرگی‌ها و افکار آزاردهنده روزانه دور شود و خستگی ناشی از توجه بیش از حد به یک مساله را که موجب نگرانی، استرس و افسردگی می‌شود از بین ببرد.
تحقیقات انجام شده در ایالات متحده، هلند و بریتانیا نیز نشان داده است وجود گیاهان اداری می‌تواند تاثیر مثبتی بر محیط کار داشته باشد، به کاهش استرس افزایش بهره‌وری و بهبود رفاه و کیفیت هوا کمک می‌کند وحتی میزان غیبت کارکنان به دلیل بیماری را کاهش دهد.
تحقیقات دانشگاه فناوری در سیدنی نیز نقش گیاهان را در بهبود کیفیت هوای داخلی، اثرات خنک‌کننده و کاهش نویز و سهم آنها در افزایش بهره‌وری کارکنان تایید کرده است.»
زهرا انجام، کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی، سوپروایزر انجمن واقعیت درمانی و مشاوره در حوزه توسعه فردی در مورد نقش پرورش گل و گیاه بر سلامت روان می‌گوید: «تعامل و ارتباط انسان با طبیعت از اهمیت بسزایی برخوردار است و تاثیرات مثبت آن بر سلامت روان و سلامت جسم حتی منجر به شکل‌گیری رویکردی به نام اکوتراپی (طبیعت درمانی) شده است. زندگی مدرن امروزی در محیط‌های شهری و به‌خصوص آپارتمان‌نشینی باعث کاهش این تعامل شده است. اما پرورش و نگهداری گل و گیاه در منزل یکی از راه‌هایی است که به وسیله آن می‌توانیم این تعامل را حفظ کنیم و از مزایای آن بهره‌مند شویم.»
به گفته این روان‌شناس، تحقیقات مختلف نشان داده است پرورش گل و گیاهان آپارتمانی با تصفیه هوا، تولید اکسیژن بیشتر و افزایش رطوبت در فضا و کاهش گرد و غبار موجب بهبود کیفیت خواب، کاهش فشار خون و کاهش آلرژی می‌شوند. اما مزایای این گیاهان تنها به اثرات مثبتی که بر جسم می‌گذارند محدود نمی‌شود. نگهداری گیاهان در منزل، محیط کار یا محیط‌های آموزشی به عنوان حضور و وجود بخشی از طبیعت، موجب آرامش و نشاط ما می‌شود.
زهرا انجام می‌گوید وجود گیاهان به خصوص در محیط‌های آموزشی شرایط بهتری در این گونه فضا‌ها فراهم می‌آورد، چون باعث بازسازی ذهن و افزایش سرعت یادگیری، خلاقیت و انعطاف پذیری دانش آموزان و دانشجویان می‌شود.
متاسفانه نداشتن ارتباط با طبیعت و دور بودن کودکان از فضای طبیعی و درگیر شدن آنها با رسانه‌های الکترونیکی بر سبک زندگی و کاهش کیفیت زندگی آنها اثرگذاشته و آنها را به گونه‌ای از طبیعت دور کرده است. در صورتی که وجود گیاهان و طراوت آنها باعث می‌شود بتوانیم ارتباط نزدیک‌تری با بخشی از طبیعت برقرار کنیم؛ چیزی که برای آرامش و سلامت روان ما ضروری است.
زهرا انجام در پاسخ به این سوال همشهری آنلاین که آیا نگهداری گل و گیاه در خانه اثر تربیتی نیز بر کودکان دارد، توضیح می‌دهد: فعالیت‌های مرتبط با گیاهان (کاشت، نگهداری و آبیاری، تقویت و مراقبت کلی) و سپردن مسئولیت مراقبت از گیاهان به کودکان با افزایش احساس کارآمدی و مسئولیت‌پذیری، موجب افزایش عزت نفس کودکان و در نتیجه بهبود مهارت‌های ارتباطی، کاهش اضطراب، روحیه شاداب‌تر و در نهایت باعث افزایش کیفیت زندگی آنان خواهد شد.
وی در ادامه اضافه می‌کند: ضمن آنکه وقتی مسئولیت نگهداری و پرورش گیاهی را به فرزندمان واگذار می‌کنیم او بیشتر با معنای صبر و تحمل و صبوری آشنا می‌شود؛ موضوعی که در آینده و مواجهه با مسائل مختلف بسیار ضروری است. چون نداشتن صبر و تحمل، توان ما را کاهش می‌دهد و اجازه نمی‌دهد بتوانیم تجربه لازم را در رویارویی با مشکلات به دست آوریم.
به گفته این روان‌شناس، نگهداری از گیاهان نه‌تنها در ارتباط با کودکان بلکه برای سالمندان هم بسیار مفید است. ازجمله مشکلات روانی شایع در سالمندان احساس ناتوانی است که منجر به پایین آمدن آستانه تحمل، افسردگی و کاهش عزت نفس آنها می‌شود. در واقع دوره سالمندی برای بسیاری افراد با احساس بی‌ارزشی و از دست دادن قابلیت‌ها همراه است که باعث دور شدن آنها از فضای اطرافیان می‌شود.
وی در ادامه می‌گوید: نگهداری از گل و گیاه و پرورش آنها در دوران سالمندی و بازنشستگی موجب افزایش توانمندی، ارضای نیاز به قدرت و احساس کنترل بیشتر در زندگی سالمندان می‌شود و حس امیدواری را در آنان افزایش خواهد داد.
زهرا انجام یکی دیگر از مزایای وجود گل و گیاه در فضای خانه یا محل کارمان را تاثیر آنها بر افزایش ترشح هورمون اندروفین می‌داند و در ادامه توضیح می‌دهد: اندروفین هورمونی است که موجب احساس شادی و لذت می‌شود و درد را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان داده وجود گل و گیاه در اتاق بیماران یا داشتن منظره پر گل و گیاه و سرسبز که بیمار از پنجره شاهد آن است موجب بالا رفتن آستانه تحمل نسبت به درد، استفاده کمتر از بعضی دارو‌ها می‌شود و سرعت بهبود را افزایش خواهد داد.
