روند حرفه‌ای سازیِ باشگاههای ایران به لطف فشارهای AFC در حال اجراست.
البته که در خود ایران هیچ عزمی برای این کار وجود نداشت و ندارد. اگر هم قدمهای کوچکی برداشته می‌شود از ترس تهدیدهای AFC است. بی‌میلی مسئولان ورزش ایران جایی مشخص می‌شود که هیچ کدام از مراحل حرفه‌ای سازی، به خواست خود آنها آغاز نشده و همین قدمهای کوچک را هم در بیشترین زمان ممکن و با وقت‌کشی زیاد انجام می‌دهند. مثلا یک سال کار «پرداخت بدهی‌ها» انجام می‌شود. سال بعد صرف «جداسازی مالکیت مشترک» دو باشگاه استقلال و پرسپولیس می‌شود. البته در گذشته نزدیک همین کار هم با جعل و سندسازی صورت گرفته و باعث جریمه ایران از سوی AFC هم شده است. فعلا که ظاهرا AFC با مدارک ایران کنار آمده است اما حالا نوبت یکی از چالش برانگیزترین معضلات فوتبال ایران شده است: «ماجرای حق پخش تلویزیونی»
این بحث سالهاست وجود دارد اما زور باشگاه‌ها و فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به صدا و سیما به عنوان متولی پخش مسابقات نمی‌رسد.
تلویزیون سالهاست قبل، در حین و پس از پخش مسابقات فوتبال و برنامه های تلویزیونی زنده و ضبط شده درباره فوتبال، آگهی بازرگانی پخش می‌کند اما ریالی بابت این درآمدهای هنگفت به باشگاه‌ها نمی‌دهد. درباره میزان درآمد صدا و سیما از تبلیغات ناشی از مسابقات فوتبال عددهای مختلفی مطرح شده اما آخرین گزارش‌هایی که با بررسی تعرفه تبلیغات صدا و سیما و تعداد بازی‌های استقلال و پرسپولیس تهیه شده نشان می‌دهد صدا و سیما از بازی‌های پخش زنده استقلال و پرسپولیس در فصل 1401-1402 حداقل 17 هزار میلیارد تومان و حداکثر حدود 32 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده است. این در حالی است که این دو باشگاه هیچ درآمدی از این خزانه بزرگ و پرپول ندارند!
صدا و سیما تنها سازمانی است که حق پخش مسابقات ورزشی را دارد و از این که پخش مسابقات برایش هیچ هزینه‌ای نداشته باشد بسیار استقبال می‌کند. برای همین هم طبیعی است که تمایلی به مطرح شدن این موضوع در برنامه‌هایش نداشته باشد. یکی دو بار در زمانی که برنامه 90 پخش می‌شد این بحث به میان آمد اما حتی عادل فردوسیپور هم که به هر حال نماینده سازمان صدا و سیما بود نتوانست به شکل مبسوط به این موضوع بپردازد.
اما به نظر می‌رسد دیگر فرصت فرار صدا و سیما از پاسخگویی و نپذیرفتن مسئولیت در این باره تمام شده است. AFC به فدراسیون فوتبال ایران اعلام کرده که اگر در لیست درآمدهای باشگاههای ایران، درآمد «حق پخش» وجود نداشته باشد این باشگاه‌ها از فصل آینده مجوز حضور در لیگ قهرمانان آسیا را نخواهند داشت. این موضوع دیگر فقط مربوط به استقلال و پرسپولیس نیست و همه باشگاههای ایران باید اسناد مربوط به درآمد حق پخش مسابقات‌شان را به AFC ارائه کنند. شاید برای همین هم بود که حسین قربانزاده رئیس سازمان خصوصی‌سازی دوشنبه شب در برنامه فوتبال برتر در گفت و گو با محمد حسین میثاقی این هشدار جدی را داد. هشداری که باعث شد جدی‌ترین بحث پیرامون حق پخش تلویزیونی در تاریخ صدا و سیما برگزار و خود سازمان به چالش کشیده شود.
در این بحث، میثاقی مثل دفعات قبلی که این موضوع مطرح می‌شد از تنها دستاویز و بهانه تلویزیونی‌ها یعنی «خلا قانونی» استفاده کرده و تلاش کرد جلوی باز شدن بحث را بگیرد اما
قربانزاده که قبلا تبحرش را در بحث و مناظره نشان داده بود یک سوال ساده اما تاثیرگذار را مطرح کرد: «شما سریال می‌سازید و به عواملش پول می‌دهید. هیچ کس مجانی تولید نمی‌کند. هر کس در ازای خدمتی که ارائه می‌دهد پول می‌گیرد. باشگاههای فوتبال چقدر خدمت ارائه داده‌اند؟» میثاقی همان جواب عامیانه را داد و مساله دولتی بودن باشگاه‌ها را مطرح کرد. قربانزاده گفت: «استقلال و پرسپولیس الان بودجه دولتی می‌گیرند؟ خیر. اما حتی با همین استدلال هم باشگاههای خصوصی باید حق پخش بگیرند.» بعد از این صحبت، میثاقی گفت با کلیت مساله حق پخش هیچ مشکلی ندارد اما باید مجلس شورای اسلامی، قانون وضع و رقم‌ها را تعیین کند. میثاقی حتی سعی کرد از لالیگا و لیگ برتر انگلیس مثال بزند و جزئیات بیشتری از این مساله بیان کند اما قربانزاده با طعنه به میثاقی گفت: «حالا اینقدر هم حرارت لازم نداشت. نکته خیلی ساده است. شما اگر حق پخش را پرداخت کنید؛ کسی در این عالم هست که شما را بازخواست کند؟» اینجا بود که میثاقی جواب طعنه را قربانزاده را داد و گفت: «سازمان قطعا بازخواست می‌شود. شما در سازمان خصوصی‌سازی هم همه چیز را همین طوری پیش می‌برید؟ به قانون توجهی ندارید؟»
قربانزاده اینجا هم دوباره مثال ساده همیشگی را زد و گفت: «شما دارید پول می‌دهید به سریال. به فوتبال هم بدهید. خیلی ساده است. الان درآمد ده پانزده هزار میلیاردی در این حوزه هست.» در اینجای بحث، قربانزاده سوالی را مطرح کرد که میثاقی را با چالش مواجه کرد: «صدا و سیما چقدر شما تلاش کرده که این اتفاق بیفتد و این موضوع حل شود؟» میثاقی جوابی تکراری داد: «باید به یک عددی برسند. برسد به چرخه درآمدها و بین باشگاه‌ها عادلانه تقسیم بشود.»
قربانزاده پرسید: «همه نگرانی شما این است که این موضوع جایی نوشته نشده؟» که میثاقی هم گفت: «قانونش وجود ندارد.»
قربان زاده گفت: «ماده 91 قانون برنامه ششم تکلیف درآمد ناشی از تبلیغات مسابقات ورزشی را روشن کرده. سازمان چقدر داده است؟»
میثاقی ابتدا از این مساله ابراز بی اطلاعی کرد اما بعدا ظاهرا یک نفر به وسیله گوشی به او اطلاعاتی داد که میثاقی هم گفت: «آن بندی که شما گفتید راجع به تبلیغات مسابقات ورزشی تا پایان 1401 پرداخت شده است. هر عددی که وجود داشته صفر شده، تسویه شده. راهش همان است که فدراسیون گفت. از مجلس محترم خواهش میکنیم که این قانون را تصویب کند و فرآیند خیلی قانونی و درست انجام شود.»
خلاصه آنچه در این مناظره ده دقیقه‌ای مطرح شد این است که صدا و سیما ظاهرا هیچ مشکلی با پرداخت حق پخش ندارد اما هیچ اقدامی هم برای آن نکرده است. خیلی واضح است که این درآمد هنگفت و بدون زحمت برای صدا و سیما بسیار لذت‌بخش است و به همین دلیل تمایلی برای تغییر وضعیت ندارد. برای همین هم تنها دفاعیه صدا و سیما جمله معروف «قانونی برای حق پخش وجود ندارد» است. اما قربانزاده نشان داد که دیگر وقتش رسیده سازمان کم کم با این لقمه بزرگ چرب و نرم خداحافظی کند. چون این بار فشار از داخل ایران و ارگان‌های ضعیف و بدون قدرتی مثل باشگاه‌ها و فدراسیون نیست.
این بار AFC روبروی صدا و سیماست و سابقه نشان داده در چنین موقعیتی، مقاومت می‌شکند. تلویزیون این بار نمیتواند از پاسخگویی و مسئولیتش فرار کند. اینکه باشگاههای ایرانی از لیگ قهرمانان آسیا به خاطر ندادن حق پخش تلویزیونی حذف شوند و فدراسیون فوتبال رسما اعلام کند، مقصر صدا و سیما بوده است! آن وقت چه کسی می خواهد جواب طرفداران استقلال و پرسپولیس و سپاهان و تراکتور و دیگر تیمهای پرطرفدار و حتی کم هوادار لیگ برتر فوتبال ایران را بدهد؟
منبع:فوتبالی
