قبل از دایناسور‌ها کدام موجودات بر زمین حکمرانی می‌کردند؟

دایناسور‌ها میلیون‌ها سال بر زمین حکمرانی می‌کردند. اما آن‌ها اولین موجودات سیاره ما نبودند. بیایید به برخی از این حیوانات عجیب و غریب که قدمتی طولانی‌تر از دایناسور‌ها دارند نگاهی بیندازیم.

مگانوروپسیس (Meganeuropsis) یک سنجاقک غول پیکر بود که حدود ۳۰۰ میلیون سال پیش در سیاره ما زندگی می‌کرد؛ چیزی به اندازه یک شاهین با بال‌هایی به اندازه پای انسان. این گونه منقرض‌شده پنجه‌های بلند و تیزی داشت که برای گرفتن غذا و محافظت از خود از آن‌ها استفاده می‌کرد. مگانوروپسیس‌ها حتی می‌توانستند حیوانات کوچک را بگیرند و در هوا حمل کنند، زیرا سرعت و قدرت مانورشان آن‌ها را به شکارچیانی قدرتمند تبدیل می‌کرد.

مگانوروپسیس غول پیکرترین حشره‌ای است که تاکنون روی زمین یافت شده است. دانشمندان معتقدند که آن‌ها ممکن است به این دلیل به چنین اندازه عظیمی رسیده باشند که قبلا اکسیژن بیشتری در هوا وجود داشت. یکی دیگر از دلایل بزرگ شدن حشرات در آن زمان این است که رقابت مستقیم کمتری وجود داشت؛ آن‌ها می‌توانستند بدون اینکه توسط حیوانات موفق‌تر خورده شوند، تکامل یافته و رشد کنند.

حشرات غول پیکر دیگری نیز وجود داشتند که قبل از دایناسور‌ها زندگی می‌کردند. برخی مورچه‌های باستانی می‌توانستند به اندازه یک مرغ مگس خوار رشد کنند.

برونتواسکورپیو (Brontoscorpio) حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش روی زمین زندگی می‌کرد و طول آن به یک متر می‌رسید؛ چیزی حدود ۱۵ برابر عقرب‌های امروزی و بر خلاف امروزی‌ها که دو پنجه دارند، چهار پنجه داشت.

این موجود شگفت انگیز می‌توانست در خشکی و زیر آب نیز نفس بکشد. به این دلیل که هم آبشش داشت و هم ریه. این باور وجود دارد که این موجودات از اولین‌هایی بودند که تکامل یافتند و زیستگاه خود را از آب به خشکی تغییر دادند.

حالا به سراغ یک موجود دریایی بسیار عجیب‌تر برویم: آنومالوکاریس (Anomalocaris). این‌طور تصور می‌شود که این «ناجورمیگو» اولین شکارچی بوده که روی سیاره ما زندگی می‌کرده است. طول آن نصف یک انسان بود، چشمانش دیدِ رنگی داشت و احتمالا پیشرفته‌ترین موجود زنده در نیم میلیارد سال پیش بود.

آن‌ها از پنجه‌ها و بخش‌های تیز دهان خود برای شکار تریلوبیت ها، خرچنگ‌ها و عقرب‌های دریایی استفاده می‌کردند. این احتمال وجود دارد که آنومالوکاریس‌ها درنهایت خرچنگ و عقرب‌ها را به سمت خشکی رانده باشند.

تیلکتالیک (Tiktaalik) اولین حیوانی بود که پا به خشکی گذاشت. این موجود مثل ماهی آبشش و پولک داشت، اما برخی از ویژگی‌های حیوانات خشکی را هم داشت. شاید بتوان گفت کمی شبیه تلاقی ماهی و مارمولک بود. باله‌های جلویی و عقبی‌اش به اندام‌های حرکتی تبدیل شده بودند و درنتیجه می‌توانست در امتداد ساحل بخزد و با گذراندن زمان بیشتری بیرون آب ریه‌هایش را توسعه داد. این ماهی عجیب ممکن است جد تقریبا تمام حیوانات امروز خشکی ازجمله ما باشد.

به زمین برگردیم؛  دیمترودون (Dimetrodon) شبیه مارمولک است، اما در واقع یک سیناپسید است، از بستگان نزدیک پستانداران. دیمترودون اندازه تمساح بود و یک زبانه بادبانی شکل عظیم در پشت خود داشت. این موجودات اغلب با دایناسور‌ها اشتباه گرفته می‌شوند، اما آن‌ها ۴۰ میلیون سال قبل از ظهور اولین دایناسور‌ها ناپدید شدند.

با گذشت زمان سیناپسید‌ها به پستانداران کامل تبدیل شدند؛ و اگر این زنجیره را جلوتر ببریم متوجه خواهید شد که انسان‌ها هم از همین‌ها تکامل یافته‌اند.

داینوسفالی‌ها (Dinocephalian) «سهمگین سران» نیز نامیده می‌شوند و این به این دلیل است که در فرآیند تکامل، جمجمه آن‌ها بسیار ضخیم‌تر شد. این موجودات عموما ۶ متر طول و وزنی به اندازه یک خودرو داشتند. برخی از آن‌ها دندان‌های نیش بلندی نظیر ببر داشتند، اما این مارمولک‌های غول پیکر در واقع گیاهخوار بودند. اگرچه این به معنی مطیع و صلح طلب بودنشان نیست. دانشمندان بر این باورند که آن‌ها درون گونه خود جنگ‌هایی داشتند. داینوسفالی‌ها زمانی روی زمین بودند که قاره‌های ما هنوز در قالب ابرقاره‌ای به نام پانگه آ به هم متصل بودند.

گورگونوپسیا (Gorgonopsia) شبیه داینوسفالی ها، اما گوشتخوار بودند. اندامی به اندازه یک گرگ داشتند، اما زمان زیادی را نیز در آب سپری می‌کردند. آن‌ها معمولا در ساحل زندگی می‌کردند و می‌توانستند برای به دست آوردن غذا به دریا بروند. گورگونوپسیا‌ها همچنین اولین شکارچیانی بودند که می‌توانستند سریع بدوند و این یکی از دلایلی است که این موجود حدود ۲۶۵ میلیون سال پیش بر جهان حکومت می‌کرد.

بعدها، این گونه‌ها به طور مرموزی ناپدید شدند و اجازه دادند که دایناسور‌ها بر زمین سلطه کنند. علت انقراض دسته جمعی آن‌ها در حدود ۲۴۰ میلیون سال پیش ناشناخته است. اما دومین رویدادی که باعث انقراض ۹۵ درصد از موجودات زنده روی زمین شد، یک شهاب سنگ غول پیکر بود.  

قدیمی‌ترین درخت باقی‌مانده ۳۸۵ میلیون ساله است. باستان شناسان آن را درون صخره‌ای یافتند که  در آن آثاری از ریشه بسیاری از گونه‌های درختان وجود داشت. این درختان باستانی تکامل یافته و شروع به تبدیل دی اکسید کربن موجود در هوا به اکسیژن کردند و درنتیجه کم کم اتمسفری که الان داریم ساخته شد.

این قدیمی‌ترین حشره بالدار جهان است: رینیوگناتا (Rhyniognatha) که حدود ۴۰۰ میلیون سال قدمت دارد و هنوز در مورد نحوه زندگی آن بحث‌هایی وجود دارد. ظاهرا این حشره از گیاهان تغذیه می‌کرد، اما ممکن است حیوانات دیگر را هم خورده باشد.

قدیمی‌ترین گونه هزارپا،  پنومودسموس نیومانی (Pneumodesmus newmani) است. این احتمالا اولین موجود زنده‌ای بود که در حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش بر زمین برهوت نفس می‌کشید. طول آن تقریبا به اندازه یک دانه بود، اما ما فقط یک فسیل از آن داریم، بنابراین ممکن است این موجود در گذر زمان کمی بزرگتر شده باشد. پنومودسموس ممکن است یکی از بستگان دور همه هزارپا‌ها و صدپا‌هایی باشد که امروزه وجود دارند.

هرچه در زمان به عقب‌تر برویم، موجودات زنده عجیب‌تر به نظر می‌رسند. ۴۸۰ میلیون سال پیش،  آگیروکاسی (Aegirocassis) در اقیانوس زندگی می‌کرد. این موجود در زمان خود بزرگ‌ترین حیوان روی سیاره ما بود که طول آن به دو متر می‌رسید. آگیروکاسی به همان روشی که نهنگ آبی امروز غذا می‌خورد تغذیه می‌کرد و مقدار زیادی آب می‌بلعید، بنابراین می‌توانست همه چیز‌های کوچکی را که در آن زندگی می‌کنند، شکار کند.

دیکنسونیا (Dickinsonia) ۵۵۰ میلیون سال پیش زندگی می‌کرد. این موجودات بیضی‌شکل شناور از نظر اندازه بسیار متفاوت بودند؛ برخی به اندازه یک ناخن و برخی دیگر به اندازه یک بشقاب. این حیوانات آنقدر ابتدایی بودند که حتی اسکلت هم نداشتند. برخی از دانشمندان تصور می‌کردند که دیکنسونیا حتی حیوان نیست، بلکه قارچ است؛ اما این موضوع بعدا رد شد.

چارنیا (Charnia) حیوان دیگری بود که محققان در ابتدا تصور می‌کردند گیاه است. آن‌ها بر این باور بودند که این موجود تنها برگِ چیزی شبیه به سرخس است. آن‌ها زمانی متوجه شدند چارنیا حیوان است که مشخص شد در اعماق آب زندگی می‌کرد؛ جایی که فتوسنتز در آن غیرممکن است. چارنیا‌ها نزدیک به ته دریا شنا و از مواد مغذی موجود در آب تغذیه می‌کردند. آن‌ها به جای سیستم گوارش سنتی، فیلتر داشتند.

تصور می‌شود که اولین موجود زنده حدود ۴.۲ میلیارد سال پیش ظاهر شده است. هنگامی که اقیانوس‌ها برای اولین بار شکل گرفتند پر از چیز‌هایی بودند که برای پیدایش حیات لازم بود. در دمای بالا این مواد شروع به تعامل و پیوستن به یکدیگر کردند و اولین موجود زنده شکل گرفت. به همین دلیل است که ما به دنبال سیاراتی با آب روان می‌گردیم. ما می‌دانیم که زندگی روی زمین با آب آغاز شده است، بنابراین بسیاری معتقدند که آب مهمترین عامل در پیدایش حیات است.

منبع: روزیاتو