اژد‌های کومودو؛ سوسمار غول پیکری که بدون جفت گیری نیز تولید مثل می‌کند

اژد‌های کومودو، بزرگ‌ترین گونه‌ی سوسمار زنده است که می‌تواند تا بیش از ۳ متر طول و بیش از ۹۰ کیلوگرم وزن داشته باشد. این خزنده گوشتخوار با دندان‌های تیز خود می‌تواند شکار‌هایی به بزرگی آهو، گراز وحشی و حتی بوفالو را نیز طعمه خود قرار دهد. اگر چه این سوسمار غول پیکر با توجه به اسم و ظاهرش بسیار ترسناک به نظر می‌رسد، اما به همان اندازه نیز در خطر انقراض قرار دارد. جزایر اندونزی که تنها زیستگاه این سوسمار به شمار می‌آیند توسط انسان‌ها از گیاهان و درختان پاک شده و بدین ترتیب علاوه بر از بین رفتن زیستگاه‌های معدود این حیوان، طعمه هایش نیز توسط انسان شکار شده و چیزی برای او باقی نمی‌ماند.

حتی در پارک‌های حفاظت شده‌ای مانند پارک ملی کومودو نیز گزارش شده تنها ۳.۰۱۳ کومودو باقی مانده است در حالی که تعداد کومودو‌ها در سه سال قبل از آن بیش از ۳.۲۲۲ عدد برآورد می‌شد. این گوشتخواران فلس دار غول پیکر میزاث سالیان بسیار دور به نظر می‌رسند که روش تولید مثل در آن‌ها بسیار جالب است. کومودور ماده می‌تواند به همان روش سنتی و معمول با کومودور نر جفت گیری کرده و سپس تخم‌های بارور شده را در لانه‌ای جای دهد. اما کومودور مادر می‌تواند حتی بدون جفت گیری نیز تخم گذاشته و از طریق نوعی فرآیند خاص که به آن «بکرزایی» گفته می‌شود فرزندان او سر از تخم دربیاورند بدون این که لقاحی بین تخمک‌های کومودور ماده و اسپرم‌های کومودور نر صورت گرفته باشد.

در سال ۲۰۰۶، در باغ وحش چستر در انگلستان یک کومودور ماده به نام فلورا که هیچ تماسی با کومودور نری نداشت تعدادی تخم بارور گذاشت که تحقیقات نشان داد تنها حاوی دی ان‌ای خود او هستند. این اولین باری بود که بکرزایی در میان اژدها‌های کومودو در اسارت به ثبت می‌رسید. اما ابا مطالعات بیشتر محققان به این نتیجه رسیده اند که این پدیده معمولاً در میان کومودو‌ها رخ می‌دهد. اما این اتفاق چگونه رخ می‌دهد؟

در انسان، مرد‌ها کروموزوم‌های جنسی مردانه و زنانه را با هم دارند. در اژد‌های کومودو این توانایی در نوع ماده دیده می‌شود از این رو کومودو ماده ترکیبات ژنتیکی لازم برای رشد جنین را در بدن خود دارد. این بکرزایی به تولید نوزادانی می‌انجامد که کاملاً سالم هستند، اما جنیست تمامی‌ای نوزادان نر است. توانایی تولید مثل با جفت گیری و بدون جفت گیری با کومودو ماده باعث شده که این خزنده توانایی فوق العاده و غیرقابل باوری در بقای نسل داشته باشد.

اگر جفت نر به هر دلیلی در دسترس نباشد، کومودو ماده می‌تواند با روش بکرزایی نوزادانی نر را تولید کند و وقتی که بزرگ شدند همین نوزادان می‌توانند با او جفت گیری نمایند. اگر چه این روش برای بقای ژن‌های متنوع ایده آل نیست، اما دستکم بقای نسل حیوان را تضمین می‌نماید.

منبع: روزیاتو