آب بسیار سرد موجب تحریک کبد و افزایش عطش می‌شود. بالعکس آب جوشیده ولرم موجب باز شدن منافذ، تعریق و خنک شدن بدن می‌شود. همچنین آن‌چنان که مخازن علم الهی یعنی ائمه هدی فرموده‌اند، آب فاطر موجب اصلاح کبد و معده می‌شود و برای هیچ چیز ضرر ندارد. بنابرین در مصرف مایعات حتما آب جوشیده ولرم و چای را به آب یخ و دوغ ترجیح می‌دهیم.
گفت‌وگوی‌مان در مورد مدیریت عطش و گرمای هوا و جلوگیری از گرمازدگی در پیاده‌روی اربعین برای کربلالازم‌ها، کاربردی است.
با «ابراهیم ابن علیان»، پژوهشگر طب اسلامی ایرانی و دبیر اندیشکده تمدنی حیات طیبه به گفت‌وگو نشستیم تا در مورد مدیریت عطش و گرمای هوا و جلوگیری از گرمازدگی در پیاده روی اربعین از منظر طب اسلامی بپرسیم.
اربعین حسینی امسال در نیمه شهریور و واپسین روزهای تابستان است و دمای هوا در بسیاری از شهرهای زیارتی عراق و حتی پایانه‌های مرزی کشورمان به بیش از ۴۵ درجه هم می‌رسد و شاید مهم‌ترین نگرانی زائران در زمینه سلامت گرمازدگی باشد. ابن علیان برای مدیریت عطش و جلوگیری از گرمازدگی زائران ۶ پیشنهادات دارد؛
روایات مجرب معصومین علیهم السلام، سویق عدس را قطع کننده عطش و رفع کننده غلبه گرمی معرفی کرده‌اند. سویق نوعی روش طبخ وحیانی است و آرد حبوبات را بدون روغن با شرایطی تفت می‌دهند. توصیه می‌شود برای هر روز سفر یک قاشق غذاخوری سویق عدس داشته باشید. مثلا ۲۰۰ گرم در یک بسته‌بندی کوچک برای هر نفر. همان یک قاشق که صبح‌ها میل می‌کنید به شدت میزان عطش و گرمازدگی شما را کاهش می‌دهد.
می‌توانید از حدود دو ساعت مانده به اذان صبح حرکت کنید و تا حدود هشت صبح که هنوز هوا گرم نشده به پیاده رویتان ادامه دهید. بعد از آن تا حدود ساعت پنج بعداز ظهر که گرمای هوا کمتر می‌شود در موکبی استراحت کنید و از حدود ساعت پنج عصر تا نماز مغرب به پیاده روی ادامه دهید. دوباره پیاده روی را متوقف کرده و تا حدود دو ساعت مانده به اذان صبح استراحت کنید. با این برنامه هم خواب سرشب که برای حفظ سلامتی مهم است انجام می‌شود و هم می‌توانید ظهرها در موکب‌هایی که مجهز به حمام هستند دوش بگیرید و خواب قیلوله داشته باشید.
در اوج گرمای هوا خواب هنگام ظهر (قیلوله) بهترین و آسان‌ترین روش افزایش انرژی جسمی و ذهنی و همچنین کاهش عطش و غلبه صفرا است.
آب بسیار سرد موجب تحریک کبد و افزایش عطش می‌شود. بالعکس آب جوشیده ولرم موجب باز شدن منافذ، تعریق و خنک شدن بدن می‌شود. همچنین آن‌چنان که مخازن علم الهی یعنی ائمه هدی فرموده‌اند، آب فاطر موجب اصلاح کبد و معده می‌شود و برای هیچ چیز ضرر ندارد. بنابرین در مصرف مایعات حتما آب جوشیده ولرم و چای را به آب یخ و دوغ ترجیح می‌دهیم.
اگر یک اسپری گلاب و سرکه همراه داشته باشید، درصورت احساس عدم تحمل گرما یا گرما زدگی شخصی چند بار در دهان و صورت شخص اسپری شود، خیلی سریع سرحال شده و تشنگی را هم از بین می‌برد. میزان مساوی سرکه و گلاب مخلوط و در یک ظرف دارای سرپوش اسپری کننده بریزید.
حداقل هشت مشکل بسیار رایج پیاده روی اربعین از پرخوری و پرنوشی ایجاد می‌شود! به ویژه پرنوشی! روایات متعدد و تجربه شده، در کتب معتبر پرنوشی را ماده تمام بیماری‌ها معرفی کرده‌اند.»
امام صادق علیه السلام فرمودند: «لاَ تُکْثِرْ مِنْ شُرْبِ اَلْمَاءِ فَإِنَّهُ مَادَّةٌ لِکُلِّ دَاءٍ؛زیاد آب ننوشید که ماده تمام بیماری هاست.» با این اوصاف که پرنوشی باعث بیماری‌های زیادی می‌شود، پس در وقت احساس عطش‌های مکرر چه کنیم؟ پژوهشگر طب اسلامی ایرانی در این باره می‌گوید: «برای خنک شدن به جای آب سرد، نوشابه و لبنیات، از سویق عدس، آب فاطر، سرکه بعد غذا، سرکه انگبین، شربت آبلیمو و تخم شربتی استفاده کنید. آبلیمو و سرکه عطش را قطع و شما را از مضرات پرنوشی در امان می‌دارد.»
چند نمونه از مشکلات رایج اربعین که بر اثر پرنوشی ایجاد می‌شود و چگونگی مواجهه با این مشکلات به عقیده ابن علیان به شرح زیر است:
مصرف زیاد مایعات موجب سردی تن، کاهش گردش خون و به تبع آن ایجاد اسپاسم و انقباض در عضلات و دردهای بدنی می‌شود. اگر دچار این مشکل شدید، یادتان باشد که روغن مالی موضعی و روغن مالی کف پا شب تا صبح. ترجیحا با روغن بادام تلخ درمان آن است.
یکی از مشکلات شایعی که طی سالیان متوالی در مسیر پیاده روی شاهد بودیم مشکلات مچ پا از جمله در رفتگی و فشردگی مفصل است. مصرف زیاد آب و مایعات موجب سستی و شل شدن نگه دارنده‌های مفاصل می‌شود
برخلاف تصور رایج عرق سوز شدن از صفرا نیست. باز هم این پرنوشی خصوصا مصرف لبنیات و آب است که موجب ایجاد سودا و اسید لاکتیک در بدن می‌شود.
تعریق اسیدی موجب ایجاد سوزش می‌شود. اگر حالت عرق سوز پیش آمد برای درمان آن خرما ارده و نخوداب‌های مسیر استفاده کنید. همچنین روغن گل سرخ موضعی استفاده کنید.
خیلی از افراد خود نیز تجربه کرده‌اند که با مصرف آب سرد و لبنیات زیاد دچار یبوست می‌شوند! بالعکس آب جوشیده ولرم علاوه بر کاهش حرارت و تشنگی، ملین نیز هست. اگر مشکل یبوست پیش آمد علاوه بر تدابیر قبلی و رعایت‌عدم پرخوری، پرنوشی و درهم‌خوری، از غذاهای آبگوشتی و چرب مسیر تناول شود.
ریزش فضولات به سمت مجاری خروجی بدن و پاکسازی تن بر اثر پیاده روی اتفاق می‌افتد. حال با مصرف زیاد مایعات و سردیجات در مجاری نیز انقباض و سردی اتفاق می‌افتد و دچار رسوبات در مجاری میشویم، لذا حبس ادرار نیز زیاد شاهد بوده‌ایم. اگر این مشکل پیش آمد آبب جوشیده ولرم استفاده کنید. پیاز را رنده کنید و بیست دقیقه زیر ناف بگذارید.
این مورد نیز همانند حبس ادرار بیشتر با مصرف آب سرد، لبنیات، و غذای طبع سرد همانند مرغ زیاد، ایجاد می‌شود. درمان آن هم حالت رکوع و سجود طولانی است. پاجمع توی سینه بخوابید. اگر سیاتیک از دیسک کمر است، از اشپزخانه موکب‌ها آرد نخود و زرده تخم مرغ بگیرید با هم خمیر کنید و شب تا صبح در گودی کمر ضماد کنید.
هر چه معده شما سردتر باشد و از حالت تعادل خارج شود ایجاد نزله بیشتر می‌شود. نزله موجب گلودرد و سرماخوردگی می‌شود، مصرف زیاد مایعات به خوبی می‌تواند این مشکل را برای شما ایجاد کند! اما نکات دیگری را هم باید دقت کنید. اول اینکه هر جا کولر هست و هنگام خواب چفیه یا پوشش سر داشته باشید. مقدار کمی هاضوم بعد غذا میل کنید. داروی امام کاظم علیه السلام شب‌ها یک قاشق چایخوری میل کنید.
قطعا مصرف زیاد آب سرد و مایعات استقامت بدن را کم و موجب بی‌حالی می‌شود.»
نکته ظریف و مهم این است که توجه داشته باشید توصیه نمی‌شود کسی که عادت به تحمل تشنگی ندارد خیلی زیاد عطش را تحمل کند، بلکه توصیه این است که با تدابیر فوق مثل آب فاطر، سویق عدس و… که پیشتر گفتیم عطش و حرارت را کاهش دهید. در آخر هم برای افزایش توان پیاده روی اربعین توصیه ابن علیان این است: «مصرف نخوداب و خرما ارده‌های طول مسیر را از یاد نبرید.»
منبع:فارس
