"محمد بن‌سلمان" ولیعهد عربستان سعودی قصد دارد پادشاهی سعودی را به مرکز منابعی مانند مس تبدیل کند، اما غول‌های عرصه معدن هنوز از ایده او پشتیبانی نکرده‌اند. تاکنون مزایده‌های عربستان برای مجوز‌های اکتشاف در آن کشور تنها بازیگران کوچک‌تری را جذب کرده است
فرارو- "محمدبن‌سلمان" ولیعهد عربستان سعودی که پیش‌تر از ثروت حاصل از انرژی آن کشور برای به هم ریختن دنیای ورزش، گردشگری و سینما استفاده کرده بود اکنون خود را آماده می‌کند تا میلیارد‌ها دلار برای استخراج بیش از ۱.۳ تریلیون دلار عناصر معدنی و فلزات که دولت اش می‌گوید در زیر زمین عربستان وجود دارند، سرمایه‌گذاری کند.
به گزارش فرارو به نقل از بلومبرگ؛ این طرح ممکن است یکی از اجزای نه چندان جذاب چشم انداز ۲۰۳۰ مدنظر او برای متحول ساختن اقتصاد عربستان سعودی باشد. با این وجود، رهبر ۳۸ ساله عربستان سعودی کمبودی از نظر ثروت یا جاه‌طلبی ندارد که هر دو برای متقاعد ساختن شرکت‌های معدنی بین‌المللی عواملی کلیدی هستند.
اگر این رویای محمد بن سلمان صرفا تا حدی نیز موفقیت‌آمیز باشد پیامد‌هایی فراتر از خاورمیانه خواهد داشت پیامد‌هایی نه صرفا برای استخراج فلزات بلکه برای روابط عربستان سعودی با ایالات متحده، چین و بازار‌های نوظهوری که آن پادشاهی به آنها نزدیک‌تر شده است.
سویگرز نامیبیائی که برای شرکت معدنی بریتانیایی Moxico Resources Plc کار می‌کند به ایجاد یک معدن روباز جدید روی و مس در حدود ۲۰۰ کیلومتری غرب ریاض پایتخت عربستان سعودی کمک می‌کند. سویگرز با استخراج نمونه‌هایی از عمق ۲۰۰ متری زمین و اشاره به ذخایر مسی که در خورشید می‌درخشند به "بلومبرگ" می‌گوید: "من پروژه‌هایی را در سراسر آفریقا انجام داده ام و نسبت به زمین‌شناسی آگاهی دارم و می‌دانم کجا می‌توانم استخراج کنم. این سایت دقیقا مانند آن است".
اگر پروژه موفقیت‌آمیز باشد تا سال ۲۰۲۵ میلادی سایت خنایگویه که او روی آن کار می‌کند فلزاتی از جمله ۱۰۰۰۰۰ تن روی و ۱۰۰۰۰ تن مس را در فاز اول تولید خواهد کرد. این میزان تولید از نظر استاندارد‌های جهانی بسیار ناچیز است و معادل ۱۸ ساعت تولید مس کشور شیلی می‌باشد، اما هدف‌گذاری عربستان سعودی دو برابر کردن حجم تولید است. این صرفا یکی از چندین پروژه پادشاهی سعودی است. ارزش منابع معدنی عربستان سعودی ۱.۳ تریلیون دلار تخمین زده شده است.
علاوه بر توسعه معادن محلی عنصر دیگری نیز در این طرح وجود دارد که کم‌تر حدس و گمانه‌زنی درباره آن وجود دارد و سریع‌تر راه‌اندازی می‌شوند. عربستان سعودی می‌خواهد منابعی را از جا‌های دیگر خریداری کند تا در تاسیسات جدید در داخل پادشاهی سعودی پالایش و پردازش شود. این کشور در ماه ژوئیه اولین تلاش بزرگ خود را برای استخراج معدن بین‌المللی علنی کرد. عربستان سعودی در یک معامله ۴.۳ میلیارد دلاری در برزیل شرکت کرد و بخشی از سهام واحد فلزات اساسی Vale SA را در کنار صندوق سرمایه گذاری Engine No. ۱ خریداری کرد. این معامله به پادشاهی سعودی این امکان را می‌دهد تا ژاپن و قطر را در رقابت شکست داده و ۱۰ درصد از یکی از تامین کنندگان مهم نیکل و مس در جهان فلزات ضروری مورد نیاز برای کربن زدایی را کسب کند.
با استفاده از یارانه‌های دولتی و وام‌دهی توسط صندوق‌های تحت کنترل دولت هدف اصلی محمدبن‌سلمان این است که عربستان سعودی را به عنوان تامین کننده جایگزین برای فلزات و مواد معدنی حیاتی به منظور انتقال انرژی جهانی مانند باتری‌های خودرو‌های الکتریکی به چین تبدیل کند. به طور خلاصه، معدن کثیف قدیمی یکی از ستون‌های آینده پاک جدید است.
"خالد المدیفر" معاون وزیر صنعت و منابع معدنی در امور معدنی عربستان پیش‌تر در مصاحبه‌ای گفته بود: "عربستان سعودی برای دستیابی به چشم‌انداز خود به بیش از یک موتور نیاز دارد". او گفته بود که برنامه پادشاهی سعودی آن است که خود را به یک نیروگاه اقتصادی و صنعتی تبدیل کند. او افزوده بود: "برای دستیابی به این هدف ما به مواد معدنی نیاز داریم".
فلز اصلی مورد علاقه شرکت‌ها مس است، اما عربستان سعودی هم‌چنین می‌خواهد برای برنامه هسته‌ای نوپای خود اورانیوم و فسفات استخراج کند. این موضوع توجه قدرت‌های غربی و سازمان ملل را که نسبت به گسترش تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه نگران هستند به خود جلب کرده است. عربستان سعودی بار‌ها متعهد شده که برنامه اتمی آن کشور صرفا برای اهداف صلح آمیز است، اما محمد بن‌سلمان پیش‌تر گفته بود اگر دیگر قدرت بزرگ خاورمیانه یعنی ایران دست به تولید بمب اتمی بزند پادشاهی سعودی نیز همان کار را انجام خواهد داد.
با این وجود، برخی از مشاوران و مدیران بزرگترین شرکت‌های استخراج معدن جهان در مورد برنامه‌های معدنی پادشاهی سعودی تردید دارند و در وهله نخست به زمین‌شناسی آن اشاره می‌کند. ذخایر اورانیوم عربستان سعودی به شدت غیر‌اقتصادی خوانده شده و ذخایر مس آن کشور که مطلوب‌ترین فلز برای اکثر استخراج کنندگان معدن محسوب می‌شود عمدتا توسط فعالیت‌های آتشفشانی تشکیل شده‌اند. این بدان معناست که آن منابع احتمالا صرفا در مناطق کوچک تا متوسطی یافت می‌شوند. در نتیجه، جذابیت آن برای استخراج کنندگان معدن کم‌تر از نهشته*هایی است که از طریق رشته کوه‌های آند در آمریکای لاتین امتداد می‌یابند و بخش عمده‌ای از ذخایر جهان یا سازند*های سنگ‌های رسوبی را در مکان‌هایی مانند آفریقای مرکزی فراهم می‌کنند.
مشکل دیگر مسئله آب است. حدود ۹۵ درصد عربستان سعودی بیابان است. آب در آنجا کمیاب است. "کارول نخله" بنیانگذار و مدیر اجرایی شرکت مشاوره انرژی کریستول مستقر در لندن می‌گوید: "هم‌چنین چالش در دسترس بودن زیرساخت‌ها به ویژه برای ذخایر واقع در مناطق بیابانی دور افتاده وجود دارد".
شرکت "عجلان و اخوانه" (Ajlan & Bros) که توسط یک خانواده ثروتمند سعودی کنترل می‌شود و ثروت خود را با فروش روسری‌های سنتی عربی به دست آورده اطمینان دارد که عربستان سعودی قادر است به منبع جدیدی از مواد معدنی و خاک‌های کمیاب دور از چین تبدیل شود.
عجلان در حال برنامه‌ریزی برای توسعه بزرگترین کارخانه فرآوری روی و مس در خاورمیانه در ینبع در ساحل غربی عربستان سعودی است. بخش عمده تمرکز بر روی تقاضای داخلی خواهد بود، اما آن شرکت در حال حاضر پیشنهاد‌هایی از چین و کشور‌های اروپایی نیز دریافت کرده است.
مقام‌های سعودی در کنفرانس تجاری عربستان و چین در ماه ژوئن اعلام کردند که عربستان سعودی با سازمان زمین‌شناسی چین در قراردادی ۲۰۷ میلیون دلاری برای کمک به شناسایی مواد معدنی در منطقه موسوم به سپر عربی پادشاهی که بیش‌ترین ذخایر در آن قرار دارد شریک شده است. دولت پکن هم چنین تلاش‌هایی را برای شناسایی ذخایر اورانیوم پادشاهی انجام داده است. "مارک بریستو" مدیر عامل شرکت کانادایی بَریک گُلد در مصاحبه‌ای در ژانویه در جریان بازدید از ریاض گفته بود: "نکته اصلی آن است که عربستان سعودی به شدت آینده‌نگر است". او درباره تخمین ۱ تریلیون دلار فلزات در زمین می‌گوید: "این میزان هر چقدر که باشد ارزش سرمایه‌گذاری دارد".
آن شرکت کانادایی، معدن مس در سواحل جنوب غربی عربستان سعودی در نزدیکی دریای سرخ در اختیار دارد. افراد مطلع می‌گویند که آن شرکت در حال مذاکره با صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی در مورد سهم بالقوه در یک پروژه مس در پاکستان است که می‌تواند پول و نفوذ سیاسی زیادی را برای عربستان سعودی به همراه داشته باشد.
دولت عربستان سعودی مشوق‌های بزرگی را برای شرکت‌ها به منظور آغاز استخراج معادن ارائه می‌دهد. صندوق توسعه صنعتی عربستان تا ۷۵ درصد از یک پروژه را تامین مالی خواهد کرد. یک دوره مهلت پنج ساله برای پرداخت حق امتیاز، تعیین سقف برای سطوح مالیاتی و تعهد به عدم وضع مالیات‌های بادآورده وجود دارد. تمام درآمد‌های دولت از استخراج معادن به صندوق ویژه‌ای وارد می‌شود تا در صنعت سرمایه گذاری مجدد شود.
معدن رکن سوم در نظر گرفته شده از ارکان اقتصادی چشم انداز ۲۰۳۰ محمد بن‌سلمان است. ارکان دیگر نفت و پتروشیمی هستند بدان معنا که معدن بعد از نفت و گاز به بزرگترین بخش اقتصاد تبدیل می‌شود. بر اساس این اهداف این صنعت در نهایت بیش از ۲۵۰ هزار نفر را استخدام خواهد کرد و تا سال ۲۰۳۰ حدود ۷۵ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی عربستان کمک خواهد کرد.
صنعت پالایش و فرآوری فلزات می‌تواند ظرفیت بالقوه جلب توجه شرکای بین المللی را داشته باشند شرکایی که به دنبال رقابت بیشتر با چین هستند. چینی که در حال حاضر بر فرآوری مواد معدنی و تولید باتری تسلط دارد. البته این در صورتی است که همه چیز طبق برنامه پیش برود. تاکنون مزایده‌های عربستان برای مجوز‌های اکتشاف در آن کشور تنها بازیگران کوچک‌تری را جذب کرده است. پادشاهی سعودی در ماه آگوست دور دیگری از مزایده را برای سرمایه گذاری و توسعه ۸ منطقه معدنی در سراسر آن کشور اعلام کرد.
با این وجود، تردید در میان استخراج‌کنندگان معدن بزرگ بدان معناست نیست که آنان تلاش‌های عربستان را از نزدیک دنبال نمی‌کنند. عربستان سعودی در دوران زمامداری محمد‌بن سلمان مایل است ریسک‌های تجاری دیگری را بپذیرد از جمله ایجاد شهر جدید آینده‌نگر در بیابان به نام نئوم و هزینه‌های هنگفت اخیر در عرصه فوتبال.
"مایک هنری" مدیر عامل شرکت BHP Group Ltd بزرگترین شرکت معدنی جهان در سفر به عربستان سعودی در ماه ژانویه گفته بود:"دیگران در این صنعت به من می‌گفتند که این واقعی است و چیزی است که شما باید به آن نزدیک شوید."
*هر نوع ماده موجود در زمین سست یا سخت که براثر فرایند یا عاملی طبیعی انباشته شده باشد نهشته نامیده می‌شود.
* سازند مهم‌ترین واحد تقسیمات سنگ‌شناسی و واحد سنگی اصلی چینه‌شناسی است و شامل مجموعه لایه‌هایی است که ویژگی‌های مشخص سنگ‌شناسی دارند.
