۶ میلیارد دلار در دسترس است

در حالی که روزنامه آمریکایی واشنگتن پست مدعی شده که آمریکا و قطر توافق کردند تا زمان انجام تحقیقات در مورد حمله حماس به اسرائیل، جلوی دسترسی ایران به ۶میلیارد دلار موجود در بانک‌های قطر گرفته شود، نمایندگی ایران در سازمان ملل در واکنش به این ادعا اعلام کرد که آمریکا می‌داند که نمی‌تواند از توافق تخطی کند.

سخنگوی مطبوعاتی نمایندگی ایران در سازمان ملل در پیامی گفت: این پول به حق متعلق به مردم ایران است که برای دولت جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته شده است تا دریافت همه نیاز‌های ضروری برای ایرانیان را تسهیل کند.

همزمان پایگاه خبری نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در گزارشی با تکذیب این ادعا گفت: منابع ارزی ایران کاملا در دسترس است و هیچ تغییری در موضوع دسترسی ایران به منابع ارزی خود در بانک‌های قطر ایجاد نشده و توافق انجام شده به قوت خود باقی است. روزنامه واشنگتن پست در گزارش ۱۲ اکتبر نوشت: به گفته دو منبع که نخواستند نامشان فاش شود، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا روز پنج‌شنبه در جمع دموکرات‌های مجلس نمایندگان گفت، مقامات ایالات متحده و دولت قطر توافق کرده‌اند که با توجه به حمله حماس به اسرائیل، از دسترسی ایران به حساب ۶میلیارد دلاری کمک‌های بشردوستانه جلوگیری کنند.

تنها چند هفته پس از اعلام توافق آمریکا و ایران بر سر این پول، تصمیم مبنی بر عدم‌اجازه دسترسی می‌تواند بازتاب‌های ژئوپلیتیک بزرگی داشته باشد، به طوری که دولت بایدن مذاکرات با تهران را که سال‌ها طول کشید تا نهایی شود، می‌تواند کاهش دهد. دستیاران بایدن این اتهام بی اساس را رد کرده‌اند که منابعی که هنوز مشخص نشده اند به حمله حماس دامن زده‌اند، اما آن‌ها با واکنش دو حزبی در کنگره آمریکا با هدف جلوگیری از ارسال این پول به ایران مواجه بودند.

این اقدام نشان می‌دهد که درگیری حماس و رژیم صهیونیستی با چه سرعتی روابط ایالات متحده را در منطقه تغییر داده است. در حالی که اسرائیل غزه را با وعده انتقام به خاک و خون کشانده، دولت بایدن بر تعهد خود به متحدانش تاکید کرده و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه نیز برای نشان دادن حمایت دولت به اسرائیل سفر کرد.

جانت ال یلن، وزیر خزانه‌داری روز چهارشنبه پیشنهاد کرد که ایالات متحده در حال بررسی تحریم‌های بیشتر علیه ایران است. واشنگتن پست پیش‌تر گزارش داده بود در حالی که هیچ مدرکی دال بر نقش مستقیم ایران در حمله وجود ندارد، مقامات آمریکایی مدعی‌اند حماس از ایران سلاح و آموزش دریافت کرده است. پیش از این گروهی از نمایندگان مجلس سنای آمریکا هم طرحی برای مسدود کردن مجدد دارایی‌های ایران معرفی کرده بودند.

ادعای رسانه‌های آمریکایی از جمله واشنگتن پست در شرایطی است که وزیر امور خارجه آمریکا گزارش‌ها درباره توافق آمریکا و قطر برای انسداد مجدد ۶میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در یک بانک قطری را تایید نکرد. روزنامه نیویورک تایمز نوشته بلینکن که روز پنج‌شنبه با خبرنگاران در تل آویو صحبت می‌کرد اینکه ایران از دسترسی به این دارایی‌ها محروم خواهد شد را تایید نکرده است.

بلینکن با وجود این مدعی شد که از وجوهی که در یک بانک قطری هستند هیچ بخشی از آن توسط ایران هزینه نشده است و تهران به آن دسترسی نداشته است. واشنگتن در سال ۲۰۱۸ چند میلیارد دلار از عواید فروش نفت ایران به کره جنوبی را پس از خروج «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا از توافق هسته‌ای برجام مسدود کرد.

تلاش‌های کره جنوبی از آن زمان برای تحویل این دارایی‌ها به ایران با مخالفت آمریکا روبه رو شده بود. با این حال، منابع خبری روز ۱۹ مرداد گزارش دادند ایران و آمریکا با آزادسازی این دارایی‌ها در ازای مبادله چند زندانی میان دو طرف توافق کرده اند.

سرانجام، شامگاه دوشنبه ۲۷ شهریور در پی اجرای توافق بین ایران و آمریکا برای تبادل زندانیان، پنج زندانی ایرانی شامل «مهرداد معین انصاری»، «کامبیز عطار کاشانی»، «رضا سرهنگ پور کفرانی»، «امین حسن زاده» و «کاوه لطف الله افراسیابی» آزاد شدند که مهرداد معین انصاری و رضا سرهنگ‌پور وارد ایران شدند.

در این تبادل همچنین «سیامک نمازی»، «عماد شرقی» و «مراد طاهباز» سه جاسوس آمریکایی به همراه دو نفر دیگر که یکی از آن‌ها زن بود، آزاد و به دوحه منتقل و از آنجا به آمریکا رفتند. از سوی دیگر، فرآیند آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی به سرانجام رسید و این مبالغ به حساب‌های ایران در بانک‌های قطر واریز شد.

رئیس جمهور ایران پیش‌تر در نشست با مدیران ارشد رسانه‌های آمریکایی تاکید کرد: پول‌های آزاد شده در جهت رفع نیاز مردم هزینه خواهد شد. مبالغی که تاکنون ظالمانه مسدود شده بود و اکنون در اختیار جمهوری اسلامی قرار گرفته است، متعلق به مردم است و ما در جهت رفع نیاز مردم استفاده خواهیم کرد.

محدودسازی تنش زیر تیغ

بازتاب جنگ حماس و اسرائیل در رسانه‌های آمریکایی و محافل اتاق فکر ایالات‌متحده، نشان می‌دهد که فرآیند محدودسازی تنش به عنوان سیاست دولت بایدن که پس از ناکامی استراتژی مذاکرات احیای برجام به دستورکار این کشور برای مدیریت فضای سیاسی با ایران تبدیل شد، با انتقادات گسترده دو حزبی مواجه شده است.

محدودسازی تنش دو محور عمده داشت؛ آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران با تاکید بر همکاری موضوعی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نوعی مشارکت در ترتیبات امنیتی منطقه به‌ویژه پس از توافق ایران و عربستان سعودی و تنش‌زدایی منطقه‌ای بین بازیگران رقیب در خاورمیانه. محور دوم این رویکرد شل کردن محدودیت‌های تحریمی نفت ایران بود که به ادعای برخی رسانه‌ها صادرات نفت ایران در ماه قبل نزدیک به یک میلیون و ۷۰۰‌هزار بشکه در روز بوده است.

در شرایط کنونی هر دو پایه تحت فشار است و اگر این فشار‌ها تداوم پیدا کند می‌تواند منجر به بازبینی سیاست محدودسازی تنش شود. با توجه به بازتاب و انعکاس این صدا‌های مخالف در رسانه‌های آمریکایی از جمله در فارن افرز که در یکی از مقالات شماره جدید خود به توهم استراتژی خروج ایالات متحده از خاورمیانه پرداخته، نشان می‌دهد که بار دیگر مساله تعامل با ایران و ارتباط آن با تغییر یا عدم‌تغییر رفتار منطقه‌ای جمهوری اسلامی به محور مباحث در سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده است.

با این حال و به‌رغم این فشار‌ها دولت بایدن با مساله انتخابات ۲۰۲۴ مواجه است و نمی‌خواهد که در سال انتخابات درگیر خاورمیانه ناآرام شود. از طرفی جنگ اوکراین هم همچنان پابرجاست و مقاومت افکار عمومی آمریکا با حمایت از جنگ اوکراین نیز گویای این مساله است که درگیری مجدد در خاورمیانه مساوی با صرف دوباره میلیارد‌ها دلار از جیب رای دهندگان است. در چنین وضعیتی آمریکا باید بین این دو طیف دست به توازن بزند و به‌صورت کج دار و مریز به این فشار‌ها پاسخ دهد.

به این معنا که دولت بایدن باید از یک طرف برای سرشکن کردن هزینه‌های همراهی، مقابل برخی فشار‌ها کوتاه بیاید تا بتواند سیاست کنونی خود را در برخی حوزه‌ها ادامه دهد، اما همزمان دیگر در موضعی نیست که بخواهد سیاست محدودسازی تنش را به‌طور کامل عملیاتی کند. صدا‌های بلند مخالف با این رویکرد پس از عملیات طوفان الاقصی و غافلگیری آمریکا، غرب و اسرائیل بیش از گذشته در حال شنیده شدن است.