خبر انتقال ۴ قلاده ببر از باغ وحش مشهد به مقصد مازندران در روز‌های اخیر خبرساز شد، اما آنچه که در این ماجرا پنهان ماند موضوع سونامی تولد ببر و عدم محدودیت باغ‌وحش‌ها برای زادآوری و افزایش جمعیت گربه‌سانان است که زمینه را برای تخلف و قاچاق این حیوانات هموارتر می‌کند.
پنجشنبه ۱۸ آبان بود که فرمانده انتظامی مشهد از کشف چهار قلاده ببر از یک خودروی وانت نیسان واقع در یکی از مناطق مسکونی مشهد خبر داد. وی اعلام کرده بود: شب گذشته گشت کلانتری خواجه ربیع هنگام گشت زنی در محدوده بلوار شهید چراغچی مشهد به یک دستگاه وانت نیسان و محموله آن که با چادر پوشانده شده بود، مظنون شدند. محموله این خودرو چهار قلاده ببر بود که در قفس غیر ایمن و در شرایط غیر استاندارد بدون داشتن هیچ مجوزی محبوس شده بودند.
به گزارش ایسنا، سرهنگ احمد نگهبان همچنین گفته بود: موضوع با سازمان محیط زیست هماهنگ شد و با حضور کارشناسان سازمان محیط زیست مشخص شد محموله بدون اخذ مجوز از سازمان فوق و به صورت غیر ایمن بین دو باغ وحش در حال انتقال بوده و ضوابط و موازین مربوط رعایت نشده است.
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز با خبری تحت عنوان «باغ وحش مشهد در جابه‌جایی بدون مجوز چهار قلاده ببر مسئول است» نسبت به این موضوع واکنش نشان داد.
ایمان محمدی، کارشناس مسئول اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در این باره گفته بود: چند روز قبل درخواست واگذاری چهار قلاده ببر از باغ وحش وکیل آباد با هدف استانداردسازی باغ وحش وکیل آباد و تعدیل‌سازی گونه‌های جانوری جهت ایجاد فضای زیستی مکفی برای جانوران به این اداره کل رسیده بود. صدور مجوز نهایی برای این درخواست در انتظار تایید و اعلام نظر سازمان مرکزی طبق روال بوده است.
او همچنین بیان کرده بود: متاسفانه طبق اظهارات مدیر باغ وحش وکیل‌آباد و دامپزشک مجموعه، تاییدیه اولیه این اداره کل و اخذ مجوز از شبکه دامپزشکی مشهد لحاظ شده و نسبت به نقل و انتقال چهار قلاده ببر اقدام کرده‌اند، این در حالی است که مجوز نهایی سازمان محیط زیست تاکنون صادر نشده و این نقل و انتقال بدون هماهنگی با اداره کل محیط زیست خراسان رضوی انجام شده؛ بنابراین خودرو حامل چهار قلاده ببر طی دستور مقام قضایی تا تعیین تکلیف نهایی توقیف شده است.
آنچه در خبر‌های مربوط به این موضوع بیشتر به آن پرداخته شد، بحث انتقال بدون مجوز نهایی این توله‌ببر‌ها از سوی باغ وحش مشهد بود، اما این تنها ظاهر قضیه است و در این زمینه دغدغه جدی‌تری وجود دارد که کمتر و شاید بهتر است بگوییم اصلا به آن پرداخته نشد و آن هم موضوع زاد و ولد بی‌ضابطه گربه‌سانانی مثل ببر در باغ‌وحش‌هاست.
علی کشمیری، فعال حقوق حیوانات در همین زمینه در گفتگو با ایسنا عنوان کرد: تا حدود ۶ الی ۷ سال پیش فقط در باغ وحش وکیل‌آباد مشهد ببر وجود داشت و نگهداری این گونه در کشور، در انحصار باغ وحش وکیل‌آباد مشهد بود و ببرها به جای دیگری منتقل نمی‌شدند.
وی افزود: در سال ۹۶ و با جمع‌آوری سیرک‌ها، ۶ قلاده ببر مربوط به سیرک عقاب به باغ وحش بابلسر تحویل داده شد و بعد از آن، کم‌کم ببر به چند باغ وحش دیگر از جمله باغ وحش دزفول، باغ وحش صفادشت و باغ وحش ارم تهران و... وارد و ببر از انحصار مشهد خارج شد.
این فعال حقوق حیوانات تصریح کرد: باغ‌وحش‌ها بنگاه اقتصادی بوده و به فکر درآمدشان نیز هستند، از طرفی ببر در اسارت نیز زاد و ولد کرده و جمعیت آنها افزایش می‌یابد، همین امر نگرانی‌هایی را به دنبال دارد.
در سال جاری فقط در سه باغ وحش کشور بیش از ۲۰ توله ببر متولد شده‌اند
کشمیری اظهار کرد: در سال جاری فقط در سه باغ وحش کشور بیش از ۲۰ توله ببر متولد شدند، اما واقعا باغ‌وحش‌های کشور با آن اوضاع آشفته، ظرفیت نگهداری از چند ببر را دارند؟ در آینده تکلیف سایر توله ببرها چه می‌شود؟
وی افزود: بحث نگهداری این توله‌ها برای باغ‌وحش‌ها آسان نیست و به فضای کافی و رسیدگی نیاز دارند، باید برای آنها جایگاه نگهداری مناسب تهیه شود. هر کدام از گربه‌سانان باید حداقل ۱۵۰ مترمربع فضا در اختیار داشته باشد و از آنجا که اکثر باغ وحش‌ها با محدودیت فضا روبه‌رو هستند، بنابراین این نگرانی وجود دارد که قرار است با این توله ببرها چه کار شود؟
این کنشگر محیط زیست خاطرنشان کرد: واقعیتی که در این میان پنهان ماند، همین امر و سونامی تولد ببر در کشور است و تا چند سال دیگر تعداد زیادی ببر در باغ‌وحش‌ها متولد خواهد شد که این زمینه را برای تخلف فراهم می‌کند.
وی متذکر شد: اصولاً اگر باغ‌وحش‌ها ظرفیت نگهداری از توله ببر‌های تازه متولد شده را نداشته باشند این حیوانات راهی بازار قاچاق می‌شوند.
کشمیری همچنین یادآور شد: در دستورالعمل جدیدی که از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای ارزیابی و درجه‌بندی باغ‌وحش‌ها تدوین شده، هیچ گونه محدودیتی برای زادآوری و افزایش جمعیت گربه‌سانان در باغ‌وحش‌ها تعریف نشده و باغ‌وحش‌ها در زادآوری و توله‌گیری از ببرها و شیر‌ها کاملا آزاد و مختار هستند.
وی افزود: با سیاستی که سازمان حفاظت محیط زیست در پیش گرفته است، تعداد این ببرها هر سال رو به افزایش است و اگر امروز صحبت از انتقال ۴ قلاده ببر می‌شود، چند سال دیگر این تعداد به صورت تصاعدی افزایش یافته و نگرانی ما برای ده‌ها ببر مازاد باغ‌وحش‌ها خواهد بود.
این فعال محیط زیست ادامه داد: گونه ببر به دلیل اینکه نسبت به شیر، آرام‌تر و مطیع‌تر بوده و ظاهر زیباتری نیز دارد، برای مخاطب جذابیت بیشتری خواهد داشت و به همین دلیل باغ‌وحش‌ها بر تکثیر این گونه تأکید بیشتری دارند.
در حال حاضر یک نفر در بوشهر در ویلای شخصی چند قلاده ببر نگهداری می‌کند
کشمیری هشدار داد: هم‌اکنون و با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست، یک نفر در استان بوشهر در ویلای شخصی خود چند قلاده ببر نگهداری می‌کند و در آینده با افزایش تعداد ببرها، این مراکز شخصی افزایش یافته و عملا کار از دست نهاد‌های نظارتی خارج خواهد شد.
این فعال محیط زیست در رابطه با توله ببر‌های باغ وحش مشهد که قرار بود منتقل شوند، گفت: این توله ببرها دو قلاده نر و دو قلاده ماده با سن تقریبی پنج و نیم ماه از دو پدر و مادر متفاوت متولد شده بودند و این ببرها در آینده به راحتی و بدون اینکه مشکل درون‌آمیزی داشته باشند می‌توانند جفت‌گیری و زادوولد کنند.
وی با بیان اینکه قرار بود این توله ببرها به مجموعه سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری سد الیمالات در بخش چمستان شهرستان نور منتقل شوند، اظهار کرد: برای این ببرها گواهی بهداشتی قرنطینه‌ای و مجوز حمل از سوی دامپزشکی صادر شده، میکروچیپ نصب شده، و گواهی تولد داشتند، اقدامات قرنطینه‌ای و بهداشتی، خون‌گیری و نصب میکروچیپ‌ها در حضور کارشناسان دامپزشکی و محیط زیست انجام و اعلام شده و شماره میکروچیپ‌ها هم به اداره کل محیط زیست خراسان اعلام شده بود.
این فعال محیط زیست عنوان کرد: گفته می‌شود صرفا مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست هنوز صادر نشده بوده، اما ادارات کل مبدا و مقصد و اداره کل دامپزشکی از ابتدای مهرماه کاملا از ماجرا مطلع بوده و با این انتقال موافق بوده‌اند، بنابراین در مورد این ببرها بحث قاچاق و... اصلا معنایی ندارد.
وی تأکید کرد: دغدغه اصلی عدم صدور گواهی سازمان حفاظت محیط زیست نیست، چراکه این گواهی هم به زودی صادر می‌شود و انتقال انجام خواهد شد، بلکه نگرانی زاد و ولد پرشمار ببرهاست چرا که ممکن است این زاد و ولد‌های بی ضابطه راه را به سمت قاچاق این حیوان هموارتر کند.
