یک نویسنده و پژوهشگر در علم حقوق در یادداشتی در مورد انواع کلاهبرداری‌های سایبری، نوشت.
امیرحسین صفدری در یادداشتی در اعتماد نوشت: در ابتدای بحث باید بگویم که سایبر در لغت به معنی غیرواقعی و مجازی است؛ و فعالیت‌های سایبری یا همان رایانه‌ای به زبان ساده یعنی: مجموعه‌ای از ارتباطات درونی انسان‌ها از طریق کامپیوتر و دستگاه‌های مخابراتی که بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی آن انجام می‌شود.
این روز‌ها فعالیت‌های رایانه‌ای جزو اصلی و جدا نشدنی از زندگی افراد در جهان محسوب می‌شود، و بدیهی است که با پیشرفت روز افزون دانش فناوری اطلاعات و پا گذاشتن اینترنت به زندگی بشر از اینگونه فعالیت‌ها سوءاستفاده‌هایی هم بشود، که قطعا آسیب‌هایی را هم به دنبال خواهد داشت. در ایران جرایم رایانه‌ای جرم انگاری شده است و قانونی تحت عنوان قانون جرایم رایانه‌ای در سال ۱۳۸۸ تصویب شده که امروزه نیاز به اصلاح آن شدیدا احساس می‌شود.
به‌طور کلی جرایم سایبری را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد، دسته اول: جرایمی است که رایانه و تجهیزات جانبی آن موضوع جرم واقع می‌شود مانند سرقت، تخریب و نظایر آن؛ دسته دوم: جرایمی است که در آن رایانه به عنوان ابزار و وسیله توسط مجرم برای ارتکاب به جرم از آن استفاده می‌شود؛ و دسته سوم: جرایمی است که می‌توان آن‌ها را جرایم محض رایانه‌ای نامید.
به عنوان یک پژوهشگر علم حقوق باید بگویم که این روز‌ها با افزایش روز افزون کاربران فضای مجازی در جهان و کشور ما متاسفانه در جامعه شاهد این هستیم که آمار کلاهبرداری‌ها در فضای مجازی یا همان سایبری افزایش چشمگیری داشته است و این افراد کلاهبردار و سودجو از طریق روش‌های مختلف و زیرکانه خود به بهانه‌های واهی و پوچ، مردم را فریب می‌دهند و آن‌ها را قربانی کلاهبرداری اینترنتی می‌کنند که نمونه‌های پر تکرار و مهم این نوع از کلاهبرداری‌ها شامل این موارد است.
یکی از پر تکرار‌ترین روش کلاهبرداری که از زمان‌های خیلی دور هم وجود داشته و امروزه هم در فضای مجازی افزایش زیادی پیدا کرده است کلاهبرداری به بهانه برنده شدن در بانک، قرعه کشی برنامه‌های رادیویی و تلوزیونی، کمک هزینه سفر به کربلا، مشهد، خرید ارزان‌قیمت وسایل، دریافت اینترنت رایگان، دریافت شارژ رایگان، دریافت وام و تسهیلات بانکی با سود کم، دریافت سود سهام عدالت و... است. به عنوان مثال این افراد سودجو معمولا وقتی با شما تماس می‌گیرند طوری با شما صحبت می‌کنند که شما ترغیب به همکاری با آن‌ها شوید و این افراد سودجو اصولا از شما می‌خواهند که اطلاعات کارت بانکی خود را جهت دریافت جایزه خود به آن‌ها بدهید یا اینکه از شما می‌خواهند تا شما پای دستگاه عابر بانک بروید و یک سری کار‌ها را انجام بدهید، یا از حساب خود موجودی دریافت کنید، یا تاریخ انقضای کارت بانکی خود را بگویید، یا رمزی که برای شما ارسال شده است را به آن‌ها بدهید، یا رمز دوم خود را بدهید، یا مشخصات هویتی خود را بگوید، یا cvv۲ کارت بانکی خود را اعلام کنید تا ثبت نام شما را انجام بدهند و پول را برای شما واریز کنند.
در این حالت شما باید آگاه باشید و بدانید که به هیچ عنوان این اطلاعات خصوصی و شخصی خود را به هیچ فردی نباید بدهید و نباید از پشت تلفن به کسی اعتماد کنید چرا که هویت آن فرد از پشت تلفن اصلا مشخص نیست. پس آگاه باشید چنانچه هر شخصی بخواهد برای شما پولی واریز کند که این پول اعم از جایزه باشد یا پاداش یا هر پول دیگری، شما فقط شماره کارت یا شماره حساب خود را باید اعلام کنید.
هیچ اطلاعات دیگری از حساب بانکی خود یا اطلاعات هویتی خود مثل: تاریخ تولد، شماره ملی، شماره شناسنامه و... به آن شخص را ندهید یا اگر از شما خواست تا پای دستگاه خودپرداز بروید هرگز به حرف آن فرد گوش ندهید یا اگر کدی برای شما ارسال شد را به آن فرد هرگز ندهید چرا که ممکن است از همین روش به ظاهر ساده به سرعت حساب بانکی شما را خالی کنند و شما قربانی کلاهبرداری اینترنتی شوید.
نکته مهم دیگر در این خصوص این است که ممکن است این افراد سودجو و کلاهبردار از طریق فضای مجازی مثل اینستاگرام، واتساپ، تلگرام، روبیکا، ایتا و... به شما زنگ بزنند یا پیام بدهند تا شما را ترغیب کنند برای انجام کاری پس آگاه باشید که ارگان‌های معتبر و دولتی و رسمی با شما به این صورت و از طریق فضای مجازی به این شکل ارتباط بر‌قرار نمی‌کنند یا پیامی ارسال نمی‌کنند و این مسله برای شما زنگ خطری باشد تا به حرفهای آن افراد شک کنید و بررسی‌های لازم را انجام بدهید تا قربانی کلاهبرداری رایانه‌ای نشوید.
کلاهبرداری به بهانه ارسال ابلاغیه‌های جعلی و واهی دادگستری این روز‌ها رواج زیادی پیدا کرده است به این صورت که متاسفانه مجرمان سایبری با ارسال پیامک و با جعل تارنما‌هایی مشابه تارنمای ثبت‌نام الکترونیک قوه قضاییه که عدل ایران می‌باشد از کاربران فضای مجازی کلاهبرداری می‌کنند که این پیامک‌ها حاوی مطالبی مانند: مشاهده ابلاغیه، حکم جلب شما صادره شده است، علیه شما شکواییه ثبت شده است، برای شما اظهارنامه قانونی صادر شده است، پرونده شما به دادسرا ارجاع شده است و... می‌آید.
متاسفانه مردم با دیدن چنین متنی ناخداگاه دچار استرس می‌شوند و از سر کنجکاوی یا همان استرس زیاد بر روی لینک یا آن نرم افزار مورد نظری که از طریق پیامک یا از طریق فضای مجازی ارسال شده است کلیک می‌کنند که در این مرحله این مجرمان خطرناک شما را به یک درگاه اینترنتی پرداخت وجه متصل می‌کنند و از شما می‌خواهند که برای مشاهده ابلاغیه مورد نظر وجهی پرداخت کنید و شما هم با وارد کردن اطلاعات حساب بانکی خود در آن درگاه پرداخت، قربانی کلاهبرداری اینترنتی به روش فیشینگ می‌شوید.
نکته خیلی مهم در خصوص مواجهه با پیامک‌های جعلی اینچنینی این است که شما باید بدانید و آگاه باشید که تمامی پیامک‌های دریافتی از سوی قوه قضاییه فقط و فقط با سرشماره (adliran) است و هرگز با سرشماره شخصی یا در فضای مجازی مثل: تلگرام یا واتساپ ارسال نمی‌شود و پیامک‌های ارسالی توسط قوه قضاییه فاقد لینک الکترونیکی جهت پرداخت می‌باشد و شما برای مشاهده ابلاغیه خود در سامانه ثنا اصلا نیازی نیست هیچ پولی پرداخت کنید. مراقب باشید تا قربانی کلاهبرداری اینترنتی نشوید.
متاسفانه این روز‌ها به کمک هوش مصنوعی و برخی از نرم‌افزار‌ها به راحتی می‌توان از دیگران کلاهبرداری کرد یکی از این نرم افزار‌های معروف نرم افزاری است تحت عنوان رسید‌ساز که در اکثر مواقع کاسبان را قربانی کلاهبرداری می‌کند به این صورت که این نرم‌افزار تقلبی و جعلی اقدام به ساخت رسید بانکی جعلی می‌کند که عینا شبیه به رسید‌های واقعی است، در صورتی که آن رسید کاملا جعلی است و تشخیص جعلی بودن آن کمی سخت می‌باشد، اما اگر هوشیار باشید به راحتی می‌توانید تشخیص بدهید.
بهتر است وقتی فردی که به شما بدهکار است یا از شما خرید می‌کند و می‌خواهد اینترنتی یا همان آنلاین پول را برای شما واریز کند و رسید واریزی را به شما نشان داد، شما باید ابتدا به موجودی حساب خود نگاه کنید و در صورتی که وجهی به حساب شما واریز شده بود به آن رسید اعتماد کنید، و این حرف‌ها که ممکن است سامانه پیامکی بانک مشکل داشته باشد یا شاید پیامک واریزی با کمی تاخیر بیاید و حرف‌هایی از این دست را هرگز قبول نکنید چرا که اگر تعارف کنید یا بدون شناخت از طرف مقابل به او اعتماد کنید ممکن است قربانی کلاهبرداری شوید.
متاسفانه جرم اسکیمر هم امروزه رواج زیادی پیدا کرده است و شاید بتوانیم تحت شرایطی اسکیمر را هم یک نوع از سرقت‌های اینترنتی محسوب کنیم چرا که در جرم اسکیمر مجرم یک قطعه‌ای را به دستگاه‌های عابربانک یا کارت‌خوان متصل می‌کند که این قطعه اقدام به کپی اطلاعات کارت بانکی شما می‌کند، که به این کار اسکیمینگ گفته می‌شود.
به زبان ساده‌تر اسکیمینگ یعنی کپی غیرقانونی اطلاعات کارت بانکی شما بر روی یک کارت بانکی دیگر که از این طریق مجرمان می‌توانند حساب بانکی شما را خالی کنند. معمولا در اسکیمر سارقان دو روش را جهت دست‌یابی به اطلاعات کارت‌های بانکی شما استفاده می‌کنند، در روش اول این سارقان حرفهای دوربینی را در کنار جایی که شما کارت خود را وارد دستگاه می‌کنید قرار می‌دهند تا از این طریق رمز کارت شما را به دست بیاورند، و در روش دوم سارقان بر روی کیبورد اصلی عابربانک‌ها، یک کیبورد دیگر نصب می‌کنند که این کیبورد جعلی عین کیبورد اصلی می‌باشد، به‌طوری که این کیبورد جعلی وظیفه دارد تمامی اطلاعاتی که شما وارد می‌کنید را ذخیره کند و از این طریق مجرمان حساب بانکی شما را خالی می‌کنند.
بی‌شک اسکیمر یک تهدید بسیار خطرناک و جدی برای مردم در جامعه امروزی می‌باشد چرا که امروزه افراد از پول نقد خیلی کم استفاده می‌کنند و بیشتر از کارت‌های بانکی برای خرید استفاده می‌کنند که همین مساله هم باعث افزایش جرایم رایانه‌ای به روش‌های مختلف شده است. مردم عزیز آگاه باشید و در هنگام استفاده از عابربانک‌ها و کارتخوان‌های مراکز خرید، فروشگاه‌ها، مغازه‌هایی که نمی‌شناسید، خرید از دست‌فروش‌ها و... حواستان باشد که به روش اسکیمر اطلاعات کارت‌های بانکی شما به سرقت نرود و حتما موقع کارت کشیدن دقت کنید جلو خودتان کارت کشیده شود و رمز را هم خودتان وارد کنید تا قربانی جرایم سایبری نشوید.
