چطور شکاکیت به صنعتی سودآور تبدیل شد؟

باوری عمومی در بین دانشمندان وجود دارد که می‌گوید شکاکیت قدم اول علم است. هر دانشمند باید به دید شکاکانه مسلح باشد تا بتواند سؤالاتی بپرسد که دیگران نمی‌پرسند و راه‌هایی برای یافتن پاسخ‌های جدید بیابد که دیگران از یافتنش ناتوان‌اند. اما این روز‌ها توصیه به شکاکیتِ علمی از همیشه سخت‌تر شده است. چرا که در سال‌های اخیر شکاکیت در خیلی از موارد به «فعالیتی سازمان‌یافته علیه خود علم» تبدیل شده است و در سطحی بسیار وسیع، دستاورد‌های علمی را به چالش کشیده است.

به گزارش ترجمان، گروه‌های سازمان‌یافتۀ شکاکان با استفاده از انواع تکنیک‌های تفکر انتقادی علیه فیزیک، اخترشناسی، اقلیم‌شناسی یا پزشکی فعالیت می‌کنند و این علوم را فریب و دروغ می‌خوانند.

شکاکیت همچنین به سلاحی مهم برای دفاع از منافع تجاری تبدیل شده است. در سال۱۹۶۴ رئیس سازمان بهداشت آمریکا گزارشی را با عنوان «سیگارکشیدن و سلامت» منتشر کرد که مبتنی بر بیش از هفت‌هزار بررسی علمی بود. این گزارش به‌روشنی اعلام می‌کرد که سیگارکشیدن به طور جدی سلامت را به خطر می‌اندازد. در مقابل، صنعت تنباکو نیز با تأمین بودجۀ بیش از صد پروژه، دانشمندان و پزشکان را به استخدام گرفت تا نتایج این گزارش را زیر سوال ببرد. پنج‌سال بعد یکی از مدیران صنعت تنباکو گفت: «شک محصول ماست».

مدیران صنعت تنباکو مکرراً در نشست‌های عمومی خود می‌گفتند: تمام تحقیقاتی که می‌گویند سیگارکشیدن ضرر دارد، «ناقص... یا مبتنی بر فرضیات و روش‌های مشکوک یا تفسیر‌های معیوب است».

بعد از صنعت تنباکو، تولیدکنندگان چندین صنعت دیگر نیز برای استمرار تولید مواد سمی‌ای مانند جیوه، سرب، بنزن، نیکل و... به تولید سیستماتیک شک دست زدند. ایجاد تردید‌های سفارشی برای کسب‌وکار‌های بزرگ خودش به کسب‌وکاری بزرگ تبدیل شده است. شرکت‌های تخصصی «دفاع از محصول» ادبیات علمی را بسیار تحریف کرده‌اند و با ایجاد تردید‌های علمی و برجسته‌کردن آن‌ها، می‌توانند تصمیمات و سیاست‌های کلی را به نفع آلوده‌کنندگان و تولیدکنندگان محصولات خطرناک تغییر دهند.

راهبرد خطرناکِ «مزخرف» خواندن تحقیقات علمی دانشمندان و تلاش برای تردیدافکنی در جهت دفاع از محصول، باعث سردرگمی مردم و از میان رفتن اعتماد عمومی به علم شده است.

 روپرت شلدریک، نویسندۀ کتاب ده باور بی‌اساس علم مدرن می‌گوید: هدف از شکاکیت علمی «کشف حقیقت» نیست. زیرا دانشمندان واقعی به‌ندرت ادعا می‌کنند که به حقیقت رسیده‌اند. در مقابل، هدف از این نوع مفید شکاکیت زیربینی و دقت به منظور کشف نقص‌ها و اصلاح دانسته‌های علمی است؛ بنابراین هر گاه دیدید کسی از شما می‌خواهد تا دستاورد‌های علم و پژوهش‌های دانشمندان را دور بریزید و در عوض، حقیقت را از او بشنوید، بدانید که به احتمال زیاد با یک شیاد روبه‌رو هستید.