صندوق نوآوری و شکوفایی در نشست خود در هفتم بهمن ماه ۱۴۰۲ با حضور رئیس این صندوق، وزیر امور اقتصادی و دارایی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس‌جمهور و برخی دیگر از صاحب‌نظران به معرفی دستاورد‌های شبکه بانکی در تامین مالی شرکت‌های دانش بنیان پرداخت.
احسان خاندوزی در سخنرانی خود با بیان اینکه موتور محرکه اقتصاد ایران باید شرکت‌های دانش بنیان باشند، تاکید کرد: «سال گذشته ۲درصد از GDP کشور به حوزه دانش بنیان‌ها اختصاص داشت که نسبت به سال ۱۴۰۰ رقم بالاتری بود. آمار‌ها نشان می‌دهد که در این سال حدود ۱.۶درصد تولید ناخالص داخلی به شرکت‌های دانش بنیان اختصاص یافت.» همچنین او در ادامه افزود: «شرکت‌های بزرگ، شرکت‌هایی هستند که متکی به خلق ارزش افزوده ناشی از بهره وری و کارآیی و دانش و نوآوری اند؛ بنابراین دسترنج مغزافزار‌ها و تلاش‌های نخبگان علمی و صنعتی کشور ما باید مبنای کار شرکت‌های بزرگ اقتصادی باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، در خصوص فعالیت‌های بانک‌ها در توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان باید گفت که شبکه تامین تسهیلات و اعتبارات بانکی کشور در سال ۱۴۰۱ دو برابر سال ۱۴۰۰ ضمانت نامه برای شرکت‌های دانش بنیان صادر کرد و طی آن، از ۵۶هزار میلیارد تومان به بیش از ۱۰۰هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ رسید.
در حوزه تسهیلات نیز شاهد رشد نسبتا قابل‌توجهی بودیم؛ به این ترتیب که میزان تسهیلات ارائه شده در این بخش، از کمتر از ۹۰هزار میلیارد تومان به ۱۴۰هزار میلیارد تومان افزایش یافت. هرچند این میزان تسهیلات دهی، درخور تحسین است، ولی با هدف گیری‌ها فاصله معناداری دارد؛ که در این باره باید از مدیران عامل بانکی تقاضا کنیم که اگر سقف بانک مرکزی مانع آنها نیست، بخشی از تسهیلات تبصره ۱۸ قانون جهش تولید که باید به شرکت‌های دانش بنیان تخصیص پیدا کند را تا اسفندماه به این بخش اختصاص دهند. اگر از انحراف منابع نگران نیستید و مطمئن هستید که منابع بانکی به تولید اصابت می‌کند برای تسهیلات دهی به دانش بنیان‌ها مسیر ویژه‌ای باز کنید. تاکنون قانون اجازه نمی‌داد که بانک‌ها سرمایه‌گذاری مستقیم کنند، ولی قانون جهش تولید دانش بنیان به درستی این مسیر را باز کرد و ما خوشحالیم که بانک ملت و یکی از بانک‌های خصوصی در این زمینه پیشگام شدند و این تاکید را برای سایر بانک‌ها داریم که برای سال ۱۴۰۳ تعداد بیشتری از بانک‌ها از این ظرفیت قانونی برای تامین مالی بخش‌های تولیدی استفاده کنند.»
خاندوزی در ادامه گفت: «نظام تامین مالی باید به استقبال شرکت‌های دانش بنیان برود. تلاش ما در وزارت اقتصاد این است که بتوانیم از طریق خط ویژه‌ای که برای شرکت‌های دانش بنیان باز کرده ایم، مسیر تسهیلات دهی به این شرکت‌ها را کوتاه و تسهیل کنیم و پیش‌شرط‌هایی را که نظام تودرتوی اداری و بوروکراسی کشور پیش پای شرکت‌های دانش بنیان قرار می‌دهد آسان‌تر کرده و این شرکت‌ها را تا حد ممکن سریع‌تر از این معبر عبور دهیم تا بتوانیم در تامین مالی آن نقشی را که شایسته است ایفا کنیم.»
محمدصادق خیاطیان، رئیس این صندوق با تاکید بر اینکه دانش بنیان شدن امروز یک انتخاب نیست، بلکه ضرورت است اعلام کرد: «برای حفظ نخبگان خود باید شرکت‌های دانش‌بنیان را توسعه دهیم که مهم‌ترین عامل توسعه نیز فناوری است. اگر فناوری عامل اقتدار کشور است، این اقتدار از طریق شرکت‌های دانش بنیان میسر می‌شود. برای مثال در دروان کرونا دو شرکت دانش بنیان در داخل کشور دستگاه ونتیلاتور تولید می‌کردند و اگر تحریم هم نبودیم باز کشور‌های دیگر به ما نمی‌دادند و امروز عدم‌وابستگی در حوزه ونتیلاتور به خاطر فعالیت شرکت‌های دانش بنیان است. اگر نظام تامین مالی برای نوآوری نباشد رشد لازم محقق نمی‌شود. بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان به تازگی وارد بازار شده اند و رشد فزاینده و مضاعفی دارند و نیازمند تامین مالی گسترده تری نسبت به بقیه شرکت‌ها هستند. میانگین شرکت‌های دانش بنیان در اخذ تسهیلات از خیلی از حوزه‌ها بالاتر است یعنی پول به بخش تولید می‌رود.»
همچنین او در خصوص خوش‌حسابی بانک‌ها افزود: «شرکت‌های دانش بنیان که از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی به شبکه بانکی کشور معرفی می‌شوند با پیامی مواجه می‌شوند مبنی بر اینکه منابع برای تسهیلات دهی به آنها وجود ندارد. این در حالی است که شرکت‌های دانش بنیان بسیار خوش حساب هستند و نرخ نکول پایینی دارند.» در ادامه این بحث عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اعلام کرد که گزارش وزارت کار حاکی از آن است که در رتبه دانش بنیان، رتبه آخر هستیم؛ زیرا در تبصره ۱۶ حدود ۲۰درصد و در تبصره ۱۸ حدود ۱۰درصد فعالیت داشتیم که این عملکرد ضعیفی به شمار می‌رود.
خیاطیان در ادامه این موضوع با در نظر گرفتن اولویت حوزه‌های فناوری گفت: «طبق فرمان رهبر معظم انقلاب، ما باید در هوش مصنوعی جزو ۱۰ کشور برتر دنیا باشیم. حوزه میکروالکترونیک یکی از حوزه‌های پیشرو است که جزو اولویت‌های ماست؛ انرژی و آب نیز از دیگر حوزه‌های اولویت دار است که باید به آن توجه داشته باشیم. اکنون سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از GDP حدود ۲درصد گزارش شده که باید به ۷درصد برسد و این مساله نیازمند یک تامین مالی جدی است.»
روح الله ذوالفقاری، معاون تسهیلات و تجاری سازی صندوق نوآوری در خصوص فعالیت بانک‌ها گفت: «با همکاری سه بانک و شورای پول و اعتبار، تسهیلاتی به شرکت‌ها اختصاص یافت و این همکاری موجب شد تولید در سال‌جاری نسبت به سال ۱۴۰۱ دو برابر شود. از سال ۱۳۹۷تاکنون تقریبا ۱۸هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه با کارمزد ۲درصد به شرکت‌های دانش بنیان اختصاص یافته و همچنین ۱۷هزار میلیارد تومان از طریق شبکه بانکی، ضمانت نامه در اختیار شرکت‌ها قرار گرفته است. دسترسی شرکت‌های دانش بنیان به بازار مالی از دیگر مسائل است و تامین این اوراق مشکلات پیچیده‌ای را برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند.
ریسک اوراق برای شرکت‌های دانش بنیان را با شبکه بانکی به صورت ۵۰-۵۰ بین بانک‌ها و صندوق نوآوری و شکوفایی تقسیم کردیم. این امر مزیت زیادی را برای شرکت‌ها ایجاد کرده است.» به گفته معاون تسهیلات و تجاری سازی این صندوق سه بانک تسهیلاتی را با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی و شورای پول و اعتبار به شرکت‌های دانش بنیان اختصاص دادند و این همکاری موجب شد تولید در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل دو برابر شود. شرکت‌های دانش‌بنیان از خوشنام‌ترین مشتریان بانکی هستند، از این رو شبکه بانکی برای حمایت از این شرکت‌ها می‌تواند ریسک مدیریت شده‌ای را در نظر بگیرد.
مصطفی عرب، مدیرعامل شرکت اعتبارسنجی ارزش آفرینان اعتماد در ادامه این نشست بیان کرد: «۸درصد شرکت‌های پذیرفته‌شده در سازمان بورس توانسته‌اند مجوز دانش بنیانی بگیرند. تخمین ما این است که ۳۰۰هزار نفر در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنند. بنابراین، با توجه به گستردگی این شرکت‌ها به نظر می‌رسد توسعه نظام رتبه بندی برای این شرکت‌ها در توسعه اقتصاد دانش بنیان راهگشا خواهد بود. گفتنی است که درآمد شرکت‌های دانش بنیان به ۴۱۱هزار میلیارد تومان رسیده است، البته ۵۲درصد این درآمد‌ها صرفا توسط یک‌درصد شرکت‌های پذیرفته‌شده در سازمان بورس کسب شده است و وقتی ما روند درآمدی این شرکت‌ها را در بازه زمانی چهار ساله نگاه می‌کنیم، درآمد این شرکت‌ها ۱۰ برابر شده است.
علت کلیدی افزایش درآمد این شرکت‌ها نیز، افزایش تعداد شرکت‌ها و تورم است. ۳۸درصد درآمد این شرکت‌ها مبتنی بر فروش محصولات دانش بنیان بوده و ۴۳درصد فروش محصولات دانش بنیان را ۲۷ شرکت داشتند؛ بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم که پیشران‌های اقتصاد دانش بنیان شرکت‌های بزرگی هستند که این زنجیره را توسعه می‌دهند. ۴۰درصد تسهیلاتی که توسط سیستم بانکی به شرکت‌های دانش بنیان داده شده به محصولات دانش بنیان تعلق گرفته که معادل ۵۶هزار میلیارد تومان و سهم ۱.۶ درصدی است که نشان می‌دهد ۷۱درصد از شرکت‌های دانش بنیان نتوانسته اند از سیستم بانکی تامین مالی شوند. ۸۰درصد تسهیلات شرکت‌های دانش بنیان را صرفا ۳.۵درصد از شرکت‌ها گرفته اند.»
مدیرعامل بانک ملی ایران با بیان اینکه این بانک نگاه ویژه‌ای به حوزه دانش بنیان دارد، ادامه داد: راهبرد قطعی ما در حوزه دانش‌بنیان، حمایت از شرکت‌های فعال در این حوزه است. در همین راستا، ارائه خدمات مشاوره‌ای به شرکت‌های دانش بنیان، تامین مالی این شرکت‌ها، تسهیل صدور ضمانت نامه و استفاده از ابزار‌های نوین اعتبارسنجی برای اعطای ضمانت نامه برای شرکت‌های دانش بنیان در دستور کار این بانک قرار گرفته است. مسعود نصراصفهانی، رئیس هیات‌مدیره بانک ملت نیز افزود: «بانک ملت از حامیان جدی شرکت‌های دانش بنیان است.»
