ما معمولا لئوناردو داوینچی را به عنوان هنرمندی میشناسیم که نقاشیهای ظریف و درخشانش نقطۀ عطفی در تاریخ هنر بودند؛ اما خلاقیت لئوناردو یک جنبۀ کاملا متفاوت هم داشت که شاید چندان سازگار با لطافت کار هنری به نظر نرسد: طراحی ماشینهای جنگی.
لئوناردو داوینچی بدون تردید یکی از خلاقترین ذهنهای تاریخ بود و مطالعات متنوع او در حوزههای مختلف هنر و دانش، گواهی بر ذهن جستجوگر اوست.
به گزارش فرادید، قطعا شناختهشدهترین جنبۀ کار لئوناردو نقاشیهای ظریف و استثنایی او هستند. شاید به نظر برسد که روح لطیف چنین هنرمندی باید با موضوع جنگ و ساخت ابزارهای جنگی بیگانه بوده باشد، اما واقعیت کاملا خلاف این است.
داوینچی یکی از خلاقترین طراحان ماشینهای جنگی در زمان خود بوده است. اگرچه این ابزارها عملا ساخته نشدند و مورد استفاده قرار نگرفتند، اما طرحهای به جا مانده از لئوناردو نشان میدهند که او به نوعی برخی از سلاحهای مدرن را پیشبینی کرده بود.
این طراحیها محصول شرایط زمانهای بودند که او در آن زندگی میکرد. ایتالیا در دورۀ رنسانس مجموعهای از دولت شهرهای مستقل بود که درگیر جنگ بیوقفه با یکدیگر شده بودند. این امر بازاری را برای تسلیحات فنی پیشرفته مورد نیاز برای دستیابی به برتری نظامی نسبت به دشمن فراهم میکرد.
لئوناردو آثار کلاسیک در زمینه مهندسی نظامی را مطالعه کرده بود. او در نامه معروف خود به لودویکو ایل مورو اسفورزا، دوک میلان، برخی از مهارتهای نظامی و مهندسی خود را فهرست کرده بود؛ مهارتهایی شامل ساخت تسلیحات جدید، پل زدن و احداث سنگر.
در اینجا نمونههایی از ماشینهای جنگی طراحی شده توسط لئوناردو را ملاحظه میکنید.
دو تصویر پایین، بیرون و درون تانک داوینچی را نشان میدهند
این طراحی که امروزه با عنوان «تانک داوینچی» معروف است، یک جور وسیله نقلیه زرهی ساخته شده از چوب را ترسیم میکند که باید توسط چهار مرد اداره شود و حرکت کند. این «تانک»، طبق طراحی لئوناردو، با چرخاندن یک میل لنگ به راه میافتاد و ردیفی از توپهای سبک نیز در آن طراحی شده بودند.
این تانک چوبی اگرچه به نوعی پیشبینی تانکهای امروزی بوده است، اما به نظر میرسد در دوران خودش قابلیت عملی شدن نداشته، زیرا وزن آن بسیار زیاد بوده و نمیتوانسته صرفا با نیروی انسانی در زمینهای نسبتا ناهموار مناطق جنگی حرکت کند.
ارابۀ داسدار داوینچی الهام گرفته از ماشینهای باستانی بود. این ارابه برای این طراحی شده بود که هنگام عبور از میان صف دشمن، جراحات جدی برای افرادی که در مجاورت آن قرار میگیرند ایجاد کند. ضمنا داسها قابلیت جمع شدن هم داشتند تا در هنگام عبور ارابه از میان صف نیروهای خودی کسی آسیب نبیند.
مسلسل لئوناردو که برای شلیک تیرهای پولادی طراحی شده بود، شیفتگی او را به تولید سلاحهای شلیکِ سریع نشان میدهد. او آن را طوری طراحی کرد که وقتی برای اولین بار شلیک شد، مجموعه دیگری از لولههای پرتاب در جای لولههای قبلی قرار گیرند و تقریباً بلافاصله آماده شلیک شوند.
سلاحهای گرم در دوران رنسانس دقیق نبودند و سرعت شلیکشان هم بسیار آهسته بود. لئوناردو در طراحی یک توپ انفجاری در سال ۱۴۸۱ به دنبال غلبه بر سرعت آهسته آتش بود. لئوناردو توپی را طراحی کرد که گلولههای بزرگش بعد از شلیک به گلولههای کوچکتری تقسیم میشدند تا میزان خسارت و احتمال برخورد به اهداف انسانی را بیشتر کنند.
لئوناردو یک کمان پولادی طراحی کرد که واقعاً بزرگ بود و طبق طراحی میبایست بیش از ۲۰ متر طول داشته باشد! این سلاح دارای مکانیزم چرخ دنده برای کشیدن بند کمان بود. دو مکانیسم شلیک متناوب به کمان اجازه میداد تا با ضربه چکش یا با عمل اهرم آزاد شود.
نمونهای از ماشینهای پرندۀ ترسیم شده توسط داوینچی
شیفتگی لئوناردو به مکانیک پرواز نه تنها به مطالعات متعدد او در مورد پرندگان، بالها و نیروی محرکه آنها منجر شد، بلکه باعث شد او به اهمیت پرواز سرنشیندار در جنگ نیز پی ببرد.
بسیاری از طراحیهای مفهومی او برای ماشینهای جنگی پرنده گواهی بر ذهن خلاق اوست. او طرحهایی ترسیم کرد که سالها جلوتر از زمان خود بودند. تصور بمبها و تیرهایی که بر مواضع دشمن میبارید، تصوراتی بود که قرنها بعد در جنگهای جهانی اول و دوم قرن بیستم به واقعیت تبدیل شد.