پشت پرده عقب نشینی اسرائیل از خان یونس

خروج نیرو‌های اسرائیلی از بخش‌هایی از غزه که روز یکشنبه اعلام شد، بسیاری را غافلگیر کرده است. البته ارتش و دولت رژیم اسرائیل می‌گویند که این امر اهمیت زیادی در راهبرد نظامی آن‌ها ندارد. بی بی سی انگلیسی در گزارشی در این باره می‌نویسد: با وجود تلاش اسرائیل برای بی اهمیت نشان دادن این موضوع، برای جهانی که شدت بمباران اسرائیل را تماشا کرده، این تحول که در سایه آن فقط یک تیپ نظامی اسرائیل در این منطقه باقی مانده، نشان دهنده تغییری بزرگ در جنگ است. از سوی دیگر زمان این تغییر هم مهم است: درست در روزی که آغاز جنگ در غزه شش ماهه شد.

به گزارش جماران، سخنگوی دفتر نخست وزیری اسرائیل روز بعد به خبرنگاران گفت: چندان ذهن خود را درگیر این مسئله نکنید. فاصله درگیری‌ها با هم بسیار اندک است و در چنین شرایطی نیرو‌های ارتش اسرائیل می‌توانند هر اقدامی را که لازم بدانند، با یا بدون نیرو‌های مستقر در غزه انجام دهند.

برای اثبات این موضوع تنها چند ساعت بعد از این نشست خبری ارتش اسرائیل اعلام کرد که یک عامل ارشد حماس، حاتم الغمری را در یک حمله هوایی از بین برده است. با این حال، رسانه‌های اسرائیلی واکنش بسیار متفاوتی نشان داده اند.

آریل کاهانا، خبرنگار دیپلماتیک در روزنامه پرخواننده و دست راستی اسرائیل هیوم، خروج نیرو‌ها را به فشار بر دولت اسرائیل برای توافق بر سر توافق آتش بس با حماس در آخرین دور مذاکرات مرتبط دانست و نوشت: دلایل رسمی ارائه شده توسط سخنگویان اسرائیل برای توقف جنگ ماهیت عملیاتی داشت، اما هر فرد باهوشی می‌تواند ببیند که این زمان بندی را به سختی می‌توان تصادفی دانست. قبل از گفتگو‌های حساس برای برقراری اتش بس این اقدام اسرائیل بدون اینکه به صراحت اعتراف کرده باشد در حقیقت علامت دادن به حماس بود.

بن کاسپیت در روزنامه میانه‌روتر Maariv به زبان صریح تری نوشت: اگر از نتانیاهو دلیل این عقب نشینی را سوال می‌کردید احتمالا آن را بخشی از پروسه مهیا شدن برای عملیات موعود در رفح می‌دانست. اما توضیح دیگری وجود دارد که در سراسر جهان به هر زبان ممکن گزارش شده است: عقب نشینی لشکر ۹۸ از خان یونس به مذاکرات برای معامله گروگان مرتبط است.

رسانه‌های متفاوت در سراسر جهان گزارش داده اند که گفتگوی اخیر میان رئیس جمهور ایالات متحده و بنیامین نتانیاهو چندان خوشایند نبوده است. سخنان بایدن به نتانیاهو یاداوری کرد که او فاصله چندانی با نابودی اتحاد میان اسرائیل و امریکا ندارد. این در حالی بود که بی بی تصور می‌کرد تا پیروزی فاصله چندانی وجود ندارد. نتانیاهو حداقل در ملاء عام، به تشدید لفاظی‌ها در مورد رفح ادامه داده و گفته که تاریخی برای عملیات تعیین شده است. وزیر دفاع او، یوآو گالانت، با زبانی چرب و نرم‌تر ادعا کرده که اکنون زمان "مناسب" برای انجام معامله با حماس است. اما وی با تاکید بر اینکه آتش بس پایان جنگ نخواهد بود، تصریح کرد: تصمیمات دشواری وجود خواهد داشت و ما آماده خواهیم بود تا بهای آن را برای بازگرداندن گروگان‌ها بپردازیم و سپس به جنگ بازگردیم.

همانطور که آقای گالانت می‌گوید، احتمالاً جنگ ادامه خواهد یافت، اما شکل آن ممکن است به طور اساسی تغییر کند. با توجه به انتقاد از نحوه انجام جنگ از سوی قدرتمندترین متحد اسرائیل یعنی ایالات متحده، به نظر می‌رسد که عقب نشینی نیرو‌ها در غزه تا حدی با هدف نمایش این مسئله به امریکا بوده که اسرائیل به نگرانی‌های امریکا در مورد تلفات غیرنظامی‌ها در غزه و نبود کمک‌های بشردوستانه اهمیت می‌دهد.

پایان بمباران‌هایی که شهر‌ها را به ویرانه تبدیل کرده است، همانطور که در آخرین تصاویر از خان یونس دیده می‌شود، ممکن است تا حدودی به بازگرداندن حمایت‌های صمیمانه مرسوم واشنگتن به اسرائیل کمک کند. البته این تعهد اسرائیل به رعایت نکات مدنظر امریکا دوباره به محک آزمون گذاشته خواهد شد اگر این نیرو‌ها با این عقب نشینی تجدید قوا کرده و برای حمله به رفح آماده شوند.

ممکن است در دولت و ارتش اسرائیل این باور وجود داشته باشد که تعداد قابل توجهی از جمعیت ساکن در رفح اکنون که بخش عمده‌ای از نیرو‌های اسرائیلی عقب نشینی کرده اند به خانه‌های خود بازمی گردند. اما آنچه فلسطینی‌ها در بازگشت به خان یونس به آن دست یافته‌اند، ویرانی گسترده است که در نتیجه آن بسیاری از خانه‌های آن‌ها به ویرانه تبدیل شده است. مردم این منطقه در گفتگو با رسانه‌های مختلف توضیح داده اند که چگونه دومین شهر بزرگ غزه اکنون غیرقابل سکونت است حتی برای حیوانات.

در همین حال، رئیس آژانس سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی، آنروا، به فلسطینی‌هایی که قصد رفتن به خان یونس را دارند، درباره خطر مهمات منفجر نشده در آنجا پس از خروج اسرائیل هشدار داد؛ بنابراین شاید خروج بزرگ از رفح در چارچوب برنامه‌های اسرائیل نباشد. اما «عملیات بیشتر» ممکن است به درگیری در جبهه شمالی اسرائیل با حزب الله لبنان نیز مربوط باشد. این رویارویی از ۷ اکتبر به طور پیوسته تشدید شده است. این نگرانی وجود دارد که پس از حمله مشکوک اسرائیل به دمشق که هفته گذشته جان چندین فرمانده ارشد سپاه پاسداران ایران را گرفت شدت بیشتری پیدا کند. حزب‌الله متحد نزدیک با ایران است و همزمان با تهدید‌ها در تهران وعده انتقام داده است. ارتش اسرائیل اخیرا گفته که فرماندهی شمال خود را به میزان قابل توجهی تقویت کرده است.

انگیزه‌های واقعی این عقب نشینی هرچه که باشد بعید است که درگیری نظامی اسرائیل در غزه نزدیک به خط پایان باشد، زیرا نیرو‌های حماس توانایی خود را برای تجدید قوا در مناطقی که در معرض شدیدترین حملات ارتش اسرائیل قرار داشته، نشان داده‌اند.