چگونه «نارندرا مودی» در حال تغییر هند و جهان است؟

فرارو- "نارندرا مودی" نخست وزیر هند در اواخر مارس به یک تیم مبهوت متشکل از خبرنگاران نشریه "نیوزویک" در اقامتگاه اش در دهلی نو گفت: "بیا جلوتر آن را لمس کن" مودی "نانسی کوپر" سردبیر جهانی نیوزویک را به چالش کشید تا حدس بزند که جلیقه آبی‌ای که بر تن داشت از چه چیزی ساخته شده بود. نانسی گفت فکر می‌کرد که جلیقه از ابریشم دوخته شده است. مودی به او گفت: "از بطری‌های پلاستیکی بازیافتی ساخته شده است". این جلیقه به نام "جلیقه نهرو" شناخته شد و نمادی از غرور ملی هند تازه استقلال یافته است. اکنون این لباس در رنگ‌های درخشان توسط خرده فروشان هندی تحت عنوان "جلیقه‌های مودی" فروخته می‌شود. آنان جلیقه‌های مودی را می‌فروشند تا از محبوبیت شخصی بسیار زیاد نخست وزیرشان سود ببرند. زمانی که "مون جائه این" رئیس جمهور سابق کره جنوبی در توئیتی از هدیه نخست‌وزیر تحت عنوان "جلیقه مودی" و نه "جلیقه نهرو" قدردانی کرد این موضوع به مسئله‌ای جنجالی در فضای مجازی هند در میان کاربران تبدیل شد.

به گزارش فرارو به نقل از نیوزویک، "جوآن رابینسون" اقتصاددان کمبریج زمانی گفته بود: "هر چه بتوانید به درستی در مورد هند بگویید برعکس آن نیز صادق است". مودی همانند کشوری که رهبری آن را برعهده دارد مملو از تناقضات ظاهری است. مودی که مدرنیزاسیون بی امان را در پیش گرفته همزمان گذشته هند را در آغوش کشیده است. او با غرور از پرداخت‌های دیجیتال و فناوری سبز و همزمان از نقش خود در یک آیین باستانی ۱۱ روزه برای زنده کردن خدای مورد احترام هندو صحبت می‌کند. مودی برند خود را مانند یک سلبریتی با تی شرت، لیوان و کلاه به فروش می‌رساند و در عین حال با جمع آوری زباله از ساحل یا جارو کردن خیابان‌ها برای شهروندان معمولی هندی بر جذابیت خود می‌افزاید. در میان رهبران قدرت‌های بزرگ او مورد تمجید جو بایدن و ولادیمیر پوتین قرار می‌گیرد و روابط گرمی با هر دوی آنان دارد. مودی در کارزار انتخاباتی خود وعده پیشرفت فراگیر را ارائه می‌دهد. با این وجود، بسیاری از اقلیت‌های مذهبی احساس می‌کنند از سوی حزب ملی گرای هندو بهاراتیا جاناتا تحت رهبری مودی طرد شده اند.

تا حدودی به دلیل این تناقضات مودی با رسانه‌ها رابطه همراه با مناقشه‌ای دارد و به ندرت مصاحبه می‌کند. هند تحت رهبری مودی در زمینه شاخص جهانی آزادی مطبوعات با افت رتبه همراه بوده است مودی خود را هدف پوشش خصمانه روزنامه نگارانی می‌بیند که نمی‌پذیرند هند از راه‌هایی که کم‌تر لیبرال است و باب میل غربی‌ها نیست بسیار بهتر از هر زمان دیگری در طول تاریخ معاصر آن کشور اداره می‌شود. این درکی است که مودی از دوره زمامداری خود دارد. کشوری که مودی رهبری می‌کند به طور فزاینده‌ای در حال شکل دادن به جهانی است که ما در آن زندگی می‌کنیم. واشنگتن هند را به عنوان وزنه تعادلی مهم در برابر چین در سراسر جهان در حال توسعه می‌بیند.

یک دیاسپورای هندی که توسط مودی پرورش داده شده پیش‌تر سیلیکون ولی را تغییر شکل داده است. اکنون ایده ها، نوآوری‌ها و جاه طلبی‌های هندی در همه چیز از امور مالی و مبارزه با فقر گرفته تا اکتشافات فضایی پیش روی جهان قرار دارند. پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۷۵ میلادی اقتصاد هند از آمریکا پیشی بگیرد و پس از چین به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شود. این هم چنین بدان معناست که هند تا حد زیادی بزرگترین تولید کننده بالقوه آلاینده‌های کربنی در جهان است و انتخاب‌های آن کشور در مورد آینده احتمالا نقش بزرگی در تعیین سرنوشت سیاره ما ایفا خواهد کرد. مودی طی مصاحبه ۹۰ دقیقه‌ای خود با "نیوزویک" و در مکاتبات مکتوب به این مسائل پرداخت و از خوش بینی شدید خود در مورد هند صحبت کرد.

او گفت: "من احساس می‌کنم منفی گرایی ماندگاری کمی دارد. از سوی دیگر، مثبت اندیشی همیشگی است". مودی می‌گوید انرژی مثبت خود را از طریق برنامه ماهانه رادیویی تحت عنوان "گفتگو‌هایی از قلب" که طبق یک نظرسنجی ۲۳۰ میلیون شنونده ثابت دارد به شهروندان هند انتقال می‌دهد. حضور او در رادیوی دولتی یکی از راه‌هایی است که با شهروندان عادی هند ارتباط برقرار کرده و اثر و نام خود را بر روی تغییرات بی شمار شکل دهنده به زندگی آنان قرار می‌دهد. از نظر ناظران غربی تاکتیک‌های پیام رسان مودی می‌تواند به‌عنوان یک نمایش سیاسی یعنی هدر دادن منابع عمومی برای ساختن چهره‌ای اسطوره‌ای از یک فرد قلمداد شود. با این وجود، آن چه ناظران غربی نادیده می‌گیرند تاثیر انقلابی این تکتیک‌ها بر روی مردمی در جامعه‌ای سلسله مراتبی، چون هند است که ساختار‌های مبتنی بر کاست هزار ساله، قرن‌ها استثمار استعماری و دهه‌ها حکومت سلسله نهرو و گاندی که رهبران کاریزماتیک آن توسط پیروان مودی برکنار می‌شوند را تجربه کرده است. مودی می‌گوید که همه ارتباطات با مردم هند را یک خیابان دو طرفه می‌داند. او می‌گوید: "یک رهبر باید توانایی ارتباط با مردم و دریافت بازخورد از آنان بدون هرگونه فیلتری را داشته باشد".

مودی که نسبتا در فقر بزرگ شد و سال‌ها به عنوان یک سازمان دهنده جامعه هندو به سراسر هند سفر کرد، می‌گوید که حداقل یک شب را در هر یک از حدود ۸۰ درصد از ۸۰۶ منطقه اداری هند گذرانده است که تقریبا معادل تعداد شهرستان‌های ایالات متحده است. او می‌گوید: "بنابراین، من تقریبا در همه جا ارتباط مستقیم دارم. این موضوع به من کمک می‌کند بازخورد مستقیم دریافت کنم".

فارغ از تصویری که هر کسی می‌تواند از استراتژی پیام رسانی مودی داشته باشد به نظر می‌رسد که این استراتژی کارآمد است. صد‌ها میلیون هندی در حال گوش دادن به سخنان مودی بوده و پیام مثبت او را دریافت می‌کنند و احساس می‌کنند که صدای شان نیز توسط مودی شنیده می‌شود. بر اساس نظرسنجی IPSOS که در ماه مارس منتشر شد مصرف کنندگان شهری هند خوشبین‌ترین مصرف کنندگان در جهان هستند. امتیاز هند از این شاخص ملی ۷۲ بوده که بالاتر از ۲۸ اقتصاد دیگر مورد بررسی قرار داشته است امری که نشان می‌دهد مصرف کنندگان هندی به اقتصاد، مشاغل، امور مالی شخصی و سرمایه گذاری‌ها در حال حاضر و آینده اعتماد دارند.

به راحتی می‌توان به اقتصاد هند خوش بین بود. معجزه‌های اقتصادی آسیا حول محور یک نقطه شیرین جمعیتی شکل گرفته اند زمانی که جمعیت در سن کار به حدی می‌رسد که افراد تحت تکفل، بازنشستگان و فرزندان کم‌ترین سهم را از جمعیت تشکیل می‌دهند. ژاپن در سال ۱۹۶۴ به این نقطه اوج رسید. چین در سال ۱۹۹۴ به آن سطح رسید و برای هند که در حال حاضر پنجمین اقتصاد بزرگ جهان است نقطه شیرین زودتر از سال ۲۰۳۰ فرا نخواهد رسید، اما پس از فرارسیدن دست کم ۲۵ سال ادامه خواهد یافت.

منتقدان مودی، اما می‌گویند دستگاه روایت سازی پیرامون او به گونه‌ای پیشرفت مدنظر را اجتناب ناپذیر نشان می‌دهند این در حالیست که جمعیت شناسی کل داستان وعده اقتصادی هند مودی را بیان نمی‌کند.

مودی در یک دهه گذشته زیرساخت‌های هند را متحول کرده و جاده ها، پل ها، بنادر، فرودگاه‌ها و شبکه‌های دیجیتال را با سرعتی خیره کننده ساخته است. کشوری که زمانی به خاطر چاله ها، ساختمان در حال فروریختن و غوغای ترافیکی ناشی از حرکت گاو‌ها شهرت بدی پیدا کرده بود اکنون در بسیاری از عرصه با بهترین‌های جهان رقابت می‌کند. بنادر هند کارآمدتر از آمریکا یا سنگاپور هستند و زمان گردش کشتی‌ها کم‌تر از یک روز است. هند بزودی سومین شبکه متروی بزرگ جهان را پس از چین و بریتانیا خواهد داشت.

دوره تصدی مودی ظرفیت تولید پرجمعیت‌ترین کشور جهان را افزایش داده است. گلدمن ساکس به این سرمایه گذاری‌های زیر ساختی در پیش بینی خود از رشد اقتصادی انفجاری هند در نیم قرن آینده، زمانی که از ایالات متحده پیشی می‌گیرد، اشاره می‌کند. پیش بینی‌های گلدمن ساکس نشان می‌دهد که اندازه اقتصاد ایالات متحده تا سال ۲۰۷۵ دو برابر می‌شود و چین تقریبا سه برابر این در حالیست که این رقم برای اقتصاد هند ۱۵ برابر خواهد بود.

مودی در طول مصاحبه تلاش می‌کرد هند را با ژاپن و چین مقایسه نکند. او به جای آن از "توسعه انسان محور" که حول ارزش‌های سنتی هند تنیده شده سخن می‌گوید. او می‌افزاید: "هند بزرگترین برنامه ریشه کنی فقر در جهان را در ۱۰ سال گذشته اجرا کرده است و ۲۵۰ میلیون نفر را از فقر خارج کرده است". اگرچه این عدد چشمگیر است، اما بی سابقه نیست. چین در سه دهه قبل از سال ۲۰۱۸ حدود ۸۰۰ میلیون نفر را از فقر نجات داد.

با این وجود، هند نیاز دارد مسیری متفاوت از چین را دنبال کند. آینده سیاره زمین به این موضوع بستگی خواهد داشت. تولید ناخالص داخلی هند تقریبا به اندازه چین در سال ۲۰۰۷ در بحبوحه افزایش رشدی می‌باشد که آن کشور را به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل کرد. تقریبا در همان زمان چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده آلاینده‌های کربنی در جهان ظاهر شد. امروزه چین حدود ۳۰ درصد آلاینده‌های کربنی جهان را تولید می‌کند تقریبا سه برابر بیش‌تر از میزان تولید آلاینده‌های کربنی توسط امریکا. ردپای تولید آلاینده‌های کربنی توسط امریکا در حال کاهش است در حالی که این روند برای چین ادامه دارد. خوشبختانه برای سیاره زمین مودی مسیر متفاوتی را انتخاب کرده است. او می‌گوید: "هیچ تناقضی بین ساخت زیرساخت‌های فیزیکی ما و تعهد ما به مبارزه با تغییرات آب و هوایی وجود ندارد". او فهرستی چشمگیر از ابتکارعمل ها، سرمایه گذاری‌ها و اهدافی را که به هند کمک می‌کند تا سال ۲۰۷۰ میلادی انتشار آلاینده‌های کربنی میزان صفر برسد را ارائه می‌کند. این رشد سبز تنها یکی از جنبه‌های نقش متضاد هند و چین در اقتصاد جهانی است. شرکت‌های غربی که به دنبال گذار خود به خارج از خط آتش تنش‌های میان امریکا و چین هستند به هند روی آورده اند و اپل یکی از اولین شرکت‌هایی است که کارخانه‌ای را در هندوستان افتتاح کرده است.

در حالی که مودی هنوز روابط نزدیکی با مسکو دارد رویکردی قاطعانه‌تر در عرصه سیاست خارجی در پیش گرفته و این موضوع او را به امریکا نزدیک‌تر ساخته است کشوری که چین را به مثابه یک دشمن می‌بیند. مودی شخصا شی جین پینگ رئیس جمهور چین را برای حل و فصل اختلافات مرزی تحت فشار قرار داده است. مودی قطعا خواهان کرسی دائمی در شورای امنیت برای هندوستان است. مودی در شدیترین تغییر رویکرد خود از گذشته تعهد هند به غیر متعهد باقی ماندن به ائتلاف چهارگانه با ژاپن، استرالیا و ایالات متحده پیوسته که هدف اعلام نشده آن مقابله با نفوذ چین در اقیانوس هند و مناطق اقیانوس آرام است.

بسیاری از نقاط قوت ژئوپولیتیکی و اقتصادی هند تمام ماجرا نیستند. به نظر می‌رسد که روابط دولت هند با اقلیت‌های مذهبی تحت حکمرانی حزب بهاراتیا جاناتا که اکنون مودی رهبری آن را بر عهده دارد به طور قابل توجهی بدتر شده است. حامیان مودی سیاست‌های ملی‌گرایانه هندو را مساوی کردن زمین بازی به همراه سلب امتیازات حاکمان استعماری و دولت‌های پیشین دوره پس از استقلال به مسلمانان، مسیحیان و دیگر اقلیت‌ها می‌دانند. آنان معتقدند که این وضعیت و سوگیری به نفع هندو‌ها کلید پیشرفت و وحدت ملی است. مودی، اما هرگونه ادعایی مبنی بر بدرفتاری با اقلیت‌های مذهبی هند از جمله ۲۰۰ میلیون مسلمان را به سخره می‌گیرد. مودی به "نیوزویک" می‌گوید: "این حرف‌ها ترفند‌های معمول برخی از افرادی است که به خود زحمت ملاقات با مردم خارج از حباب خود را نمی‌دهند. حتی اقلیت‌های هند دیگر خریدار چنین روایت‌هایی نیستند". بسیاری از مسلمانان، مسیحیان و دیگر گروه‌های غیرهندو هندوستان، اما با مودی هم نظر نیستند. سیاست‌های اکثریت گرایانه حزب بهاراتیا جاناتا برای پیروزی در انتخابات نزد هندو‌ها محبوب است. منتقدان می‌گویند این سیاست فضای حمله به مسلمانان را فراهم کرده است از خشونت فیزیکی گرفته تا تبعیض در دسترسی به غذا، پوشاک و دسترسی به امکانات آموزشی. آنان می‌گویند پیروزی‌های مودی اساسا برپایه یک دستورکار سیاست ضد اسلامی بنیان نهاده شده است.

مشکل دیگر نرخ بیکاری در هند است. سازمان بین المللی کار در گزارشی در ماه آوریل اعلام کرد که نرخ بیکاری برای افراد دارای مدرک دانشگاهی ۹ برابر بیش از کسانی است که نمی‌توانند بخوانند یا بنویسند. این پویایی موجی از متقاضیان واجد شرایط را برای کسب مشاغل دولتی ایجاد می‌کند. هنگامی که یک اداره پلیس ایالتی آگهی‌های شغلی برای شغل انجام امور روزمره و سطح پایین اداری منتشر کرد به دنبال داوطلبانی بود که کلاس پنجم را به پایان رسانده بودند. بیش از ۳۳۰۰۰ نفر با مدرک دانشگاهی درخواست خود را ارائه دادند. این وضعیت تاثیر نامتناسبی بر زنان هندی دارد که پیشرفت قابل توجهی در دسترسی به آموزش عالی داشته اند و اکنون بیش از ۴۰ درصد از کل فارغ التحصیلان را شامل می‌شوند، اما صرفا یک چهارم نیروی کار را تشکیل می‌دهند. علیرغم این چالش‌ها نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که مودی در حال حرکت به منظور کسب مقام نخست وزیری برای سومین دوره متوالی است کاری که هیچ یک از رهبران هند از سال ۱۹۶۲ میلادی تاکنون موفق به انجام آن نشده اند.

شخص مودی با ۷۳ سال سن محبوب‌تر از همیشه است. او حتی سنت حمایت رای دهندگان منطقه‌ای از رهبران منطقه‌ای را نیز در هم شکسته و کارزار‌های انتخاباتی منطقه‌ای اکنون حول محور شخص او شکل می‌گیرند.

انتخابات پیش رو در هند می‌تواند نقطه عطفی برای آن کشور باشد. برای دهه‌های متمادی پس از استقلال هند در سال ۱۹۴۷ میلادی آن کشور شبیه نهرو بود: سکولار، دمکراتیک، سوسیالیست، علمی و بدون جهت گیری در رقابت‌های قدرت‌های بزرگ در جنگ سرد. یک پیروزی کوبنده در انتخابات پی رو روند تغییر چهره هند به سوی وضعیتی که مودی می‌خواهد را تکمیل می‌کند: دموکراتیک، پوپولیست، تکنوکرات، در صحنه جهانی بسیار قاطع‌تر از آن چه نهرو تصور می‌کرد و به شدت هندو و ملی گرا. تبدیل جلیقه نهرو به جلیقه مودی تنها آغاز راه است.