اعتیاد به موبایل در بین کودکان و نوجوانان هر روز بیشتر و پررنگ می‌شود و بر همه عیان است. بچه‌هایی که موبایل را بر درس و مشق و حتی تفریح و با خانواده بودن ترجیح می‌دهند و یار اول و آخرشان موبایل است و قرار گرفتن ایرانی‌ها در رتبه ششم اعتیاد به موبایل، پیچیدگی موضوع را بیشتر عیان می‌کند.
خانواده‌ها همیشه نگران از وابستگی فرزندانشان به موبایل نمی‌دانند با این رفیق ناباب چه کنند و رسما در برابر آن مستاصلند. رفیقی که همه جا و در همه لحظه هست و ضریب نفوذش هرروز بیشتر می‌شود؛ و بسیاری از متولدان دهه ۹۰ و اواخر دهه ۸۰ روز‌ها و شب‌های خود را چنان با موبایل‌های هوشمند گره زده‌اند که انگاراین تلفن‌های همراه، عضوی از بدنشان است.
به گزارش همشهری، این وابستگی به حدی رسیده است که برخی والدین به مشاوران پناه برده‌اند و تعداد معدودی از مدارس هم با استفاده از برنامه ریزی دقیق درسی و فرهنگسازی در مسیر ترک اعتیاد دانش آموزان گام برداشته‌اند.
هر لحظه از شبانه روز در فکر و خیال تلفن همراه مادرش است و از همان لحظات اولیه صبح که چشمانش را باز می‌کند، با هر ترفندی که به ذهنش برسد، خود را به موبایل می‌رساند تا بازی‌های مورد علاقه‌اش را ادامه دهد و انیمیشن‌های جدیدتری را تماشا کند.
مرجان که خود را مقصر وابستگی پسر ۵ ساله‌اش به موبایل می‌داند، در این رابطه به خبرنگار همشهری می‌گوید: «هیچ وقت فکر نمی‌کردم که این موبایل، وصله تن پسرم بشه. اولین بار‌ها برای اینکه به کارام برسم، موبایل رو دستش دادم، اونم وقتی دید بچه‌های هم سن و سالش مدام در حال موبایل بازی هستند، وابستگیش بیشتر و بیشتر شد، انگار بدون موبایل نمی‌تونه روزش را شب کند.»
افزایش پرخاشگری، عدم علاقه به انجام بازی‌های دسته جمعی و دستی و از دست دادن تمرکز تنها بخشی از مشکلاتی است که اعتیاد به موبایل به همراه دارد.
بسیاری از کودکان و نوجوان‌ها هنگام دوری از تلفن همراه و مشتقاتش احساس هراس می‌کنند. آسیه اناری عضو کمیته تخصصی روانشناسی بالینی کودک و نوجوان سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در این باره می‌گوید: وقتی تلفن همراه از کودکان و نوجوانان معتاد به موبایل جدا شود، این افراد قادر به مدیریت احساس ترس، استرس و نگرانی زیاد خود نخواهند بود و به شدت حالشان بد می‌شود.»
این روانشناس در رابطه با تأثیر موبایل بر کارکرد مغز کودکان و نوجوانان توضیح داد: «پژوهش‌های نوروسایکولوژی نشان داده است استفاده زیاد از موبایل بخش‌هایی از مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در طولانی مدت به عدم توجه، تمرکز، پرخاشگری و سلب توجه از محیط بیرونی منتهی شود.»
مسیر وابستگی کودکان به تبلت و تلفن همراه در سال‌های ابتدایی زندگی‌شان متوقف نمی‌ماند و با افزایش سن و ورود به مدرسه نیز این رفتار آسیب زننده با آن‌ها رشد می‌کند و بر شدت آن افزوده می‌شود.
بیشتر مدارس دستورالعمل مشخصی برای رفع این مشکل دانش آموزان ندارند و تلاش شده است تا با ممنوعیت ورود تلفن همراه به مدارس، صورت مسئله را پاک کنند. در این میان برخی مدارس با توجه به سطح دغدغه مدیران و معلمان در مسیر کاهش اعتیاد دانش آموزان به تلفن‌های همراهشان گام برداشته‌اند.
زهرا که در یکی از مدارس سمپاد مشغول تدریس است، در رابطه با ساز و کار چنین راه حلی می‌گوید: «متأسفانه دانش آموزان این تصور را دارند که این ابزار (تلفن همراه، لپ تاپ و ...) باید مانند اعضای بدن در دسترشان باشند. تلاش برای کنترل وابستگی دانش آموزان بیشتر در سال دوازدهم و افرادی که کنکور برایشان مهم است، رقم می‌خورد.»
در یکی از مدارس سمپاد تهران تلاش شده است تا با کمک مشاوره مدرسه، مسیر برنامه درسی دانش آموز مشخص شود و در این مدار برنامه ریزی عملیات جداسازی دانش آموزان از تبلت، موبایل و لپ تاب رقم بخورد، اما این اتفاق چندان آسان نیست، این معلم سمپاد در تشریح این مشکل می‌گوید: «پس از یک هفته و زمانی که دوپامین در بدن دانش آموزان ترشح نشد، تلاش برای بازگشت به شرایط قبل شروع می‌شود، نکته‌ای که مشاور‌ها و خانواده تلاش می‌کنند با همدردی، همراهی و صبوری از شدت آن کم کنند.»
نیم نگاهی به شرایط موجود نشان دهنده این واقعیت است که بسیاری از کودکان و نوجوان‌ها تصوری از زندگی بدون موبایل، تبلت و شبکه‌های اجتماعی ندارند، شاید لازم است به آن‌ها آموخت که در شرایط بدون موبایل چطور می‌توان زندگی کرد.
والدین می‌توانند در کنار استفاده از نظر مشاوره‌های مدرسه و روانشناسان چند راه حل ساده برای رهایی فرزندانشان از موبایل را تمرین کنند:
۱-محدودیت زمانی: بهتر است در گام اول محدودیت زمانی برای کاهش وابستگی ایجاد شود.
۲-ممنوعیت استفاده قبل از خواب:گوشی همراه هنگام خواب باید از بچه‌ها جدا شود و فرزندان تنها در فضایی به جز رختخواب از موبایل استفاده کند.
۳-جایگزین شدن بازی در دنیای واقعی: بازی‌هایی که همراه با تحرک و تفکر هستند را می‌توان جایگزین بازی‌های اینترنتی کرد.
۴-الگو بودن والدین: بخشی از وابستگی کودکان و نوجوان در رابطه با تلفن همراه و تبلت ناشی از رفتار والدین است، بنابراین پدر و مادر‌ها می‌توانند با تغییر رفتار خود زمینه کاهش وابستگی را مهیا کنند.
۵-کتاب خواندن: تلاش برای ترغیب کودکان به کتابخوانی یکباره اتفاق نمی‌افتد، اما با فرهنگسازی می‌توان قدم‌های موثری برداشت.
۶. بودن در کنار همسالان: ایجاد بازی گروهی و ورزش با همسالان می‌تواند میزان استفاده از تلفن همراه را کاهش دهد.
نتایج پژوهشی که توسط محققان دانشگاه مک‌گیل کانادا در سال ۲۰۲۰ صورت گرفته، نشان می‌دهد کاربران ایرانی در رتبه ششم اعتیاد به استفاده از تلفن همراه قرار دارند.
تعداد افراد مورد مطالعه در این پژوهش حدود ۳۴ هزار کاربر موبایل در ۲۴ کشور دنیا بود که کشور‌های چین، عربستان سعودی، مالزی، برزیل، کروه جنوبی و ایران به ترتیب در رتبه اول تا ششم قرار گرفتند.
