کار روی یک توافق بزرگ بین روسیه و ایران سپتامبر ۲۰۲۲ زمانی که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه و شهید سیدابراهیم رئیسی در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در سمرقند گفتگو کردند، مشخص شد.
ظهر روز سه‌شنبه برخی خبرگزاری‌ها از جمله رویترز به نقل از خبرگزاری دولتی روسیه از تعلیق توافقنامه جامع همکاری میان ایران و روسیه به دلیل مشکلاتی که از سوی ایران وجود دارد، خبر دادند. خبری که کمتر از یک ساعت بعد، از سوی سفیر ایران در مسکو تکذیب شد. کاظم جلالی سفیر ایران در فدراسیون روسیه گفت: مطلبی که اخیرا در خصوص معطل ماندن توافقنامه همکاری میان ایران و روسیه از سوی طرف ایرانی منتشر شده کذب است، روز دوشنبه لاوروف و باقری پیگیر امضای هرچه سریع‌تر این توافقنامه بودند.
به گزارش دنیای اقتصاد، در همین خصوص وزیر امور خارجه روسیه در حاشیه اجلاس وزرای خارجه بریکس بر تعهد این کشور در تکمیل روند نهایی‌سازی توافق جامع همکاری با ایران تاکید کرد و گفت که پس از حل شدن برخی مسائل قانونی مرتبط با این توافق از سوی ایران، توافق آماده امضا خواهد بود.
وی افزود: متن توافقنامه جدید همکاری جامع با ایران به طور کامل مورد موافقت قرار گرفته است. لاوروف تاکید کرد: امضای این موافقت‌نامه در طرف ایرانی نیازمند اجرای برخی روال (مراحل تشریفاتی) قانونی در مورد آن موضوعاتی است که در متن قرارداد نوشته شده است. کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در ادامه و در پاسخ به سوال «ایرنا» مبنی بر اینکه بر اساس برخی ادعاها در رسانه‌های داخلی به نقل از یک مقام وزارت امور خارجه روسیه ادعا شده که توافق جامع از سوی ایرانی‌ها به حالت تعلیق درآمده است، اظهار کرد: بنده متن این خبر را که به زبان روسی بود به دوستان مترجم دادم؛ متوجه شدیم متن روسی با متن فارسی متفاوت است.
وی گفت: در متن فارسی آمده است که ضمیر کابلوف فرستاده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور افغانستان گفتند که به طور کلی توافقنامه جامعی که میان ایران و روسیه قرار بود منعقد شود، از سوی ایران به حالت تعلیق درآمده است. در صورتی که در متن روسی این‌گونه نیست.
قابل ذکر است که «ضمیر کابلوف» فرستاده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور افغانستان و مدیر اداره دوم آسیایی وزارت امور خارجه روسیه در گفت‌وگو با اسپوتنیک گفت که تکمیل یک توافقنامه جامع همکاری میان مسکو و تهران به دلیل شهادت «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور پیشین ایران، موقتا و با توافق طرفین به تعلیق درآمده است اما این کار در نهایت انجام خواهد شد.
اسپوتنیک گزارش داد که کابلوف به این خبرگزاری گفت: تصمیم امضا کردن یک توافقنامه جامع همکاری به قوت خود باقی است. این تصمیم راهبردی حاکمیت دو کشور است. این روند، مسلما، به دلیل مشکلاتی که شرکای ایرانی دارند، به تعلیق درآمد اما تردید ندارم که این کار پیش از به توافق رسیدن بر سر متن آن، انجام می‌شود و بعد، روسای دو کشور درباره زمان و مکان امضای آن به توافق خواهند رسید.
در ادامه توضیحات کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه، وی با بیان اینکه برخی از دوستان در داخل ایران شتاب‌زده اخبار نادرستی را منتشر می‌کنند، افزود: واقعیت این است که ما دو سال است که روی موافقت‌نامه جامع همکاری‌های دو کشور در حال کار هستیم. جلالی بیان کرد: طبیعی است که بحث‌های کارشناسی زیادی انجام شده و مرتب آخرین نسخه متن‌ها با یکدیگر رد و بدل می‌شود و آخرین بار هم دوستان روس متن را به طرف ایرانی دادند. روز گذشته هم در ملاقات لاوروف با علی باقری‌کنی این موضوع مطرح شد که هرچه سریع‌تر این متن نهایی شود.
وی ادامه داد: باید با نهادهای مختلفی در داخل کشور کار را هماهنگ و تنظیم کنیم که این نیز قطعا زمان‌بر است. تلاش ما بر این بوده و هست که در سال ۲۰۲۴ بتوانیم این متن را به امضای مقامات دو کشور برسانیم. رویترز ظهر روز سه‌شنبه ۱۱ ژوئن گزارش داد که دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین با بیان اینکه «مسکو قصد دارد روابط خود را با تهران بیش از پیش گسترش دهد» گفت: روسیه به دنبال بهبود چارچوب حقوقی بین دو کشور است. اگرچه برنامه ممکن است به دلیل رویدادهای خاص تغییر کند.
کار روی یک توافق بزرگ بین روسیه و ایران سپتامبر ۲۰۲۲ زمانی که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه و شهید سیدابراهیم رئیسی در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در سمرقند گفت‌وگو کردند، مشخص شد. در ماه ژانویه، وزارت امور خارجه روسیه گفت که یک معاهده جدید بین دولتی که منعکس‌کننده افزایش بی‌سابقه در روابط روسیه و ایران است در مراحل نهایی توافق است و انتظار می‌رود پوتین و رئیسی به زودی آن را امضا کنند.
در حاشیه بیست‌وهفتمین مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ در ماه خرداد ۱۴۰۳، سردبیر خبرگزاری دولتی روسیه از سفیر ایران در روسیه از احتمال امضای سند این توافقنامه تا قبل از پایان سال ۲۰۲۴ میلادی سوال کرد، که کاظم جلالی در پاسخ گفت: این توافق در مرحله نهایی است و اگر سانحه هوایی بالگرد حامل رئیس‌جمهوری شهید ایران نبود، می‌توانست این توافق، امضا شده باشد.
جلالی خاطرنشان کرد: من معتقدم که پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران می‌توانیم مقدمات امضای این توافق را آغاز کنیم. روسیه و ایران در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از دو رویداد استقرار دولت سیزدهم در ایران با چرخش به سمت شرق و حمله مسکو به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ روابط خود را گسترش داده‌اند و ادعا می‌شود در طول دو سال گذشته تهران پهپادها و موشک‌های زیادی را در اختیار روسیه قرار داده است.
در چارچوب این توافق قرار است ایران چند فروند جنگنده سوخو ۳۵ را از مسکو دریافت کند. موافقت‌نامه کنونی همکاری بلندمدت بین ایران و روسیه در سال ۱۳۸۰ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که این توافقنامه ۲۰ساله بود ولی سازوکار تمدید در آن وجود داشت. توافقنامه جدید ایران و روسیه، توافقنامه جامعی در حوزه‌های مختلف همکاری‌ها از جمله در حوزه‌های سیاسی، منطقه‌ای، بین‌المللی، اقتصادی، امنیتی، اطلاعاتی، سایبری، دفاعی و دیگر حوزه‌هاست.
درخصوص چرایی مشکلاتی که بر سر امضای این سند وجود دارد، محمود شوری کارشناس مسائل روسیه به «دنیای‌اقتصاد» گفت: سال‌هاست که توافقنامه جامع همکاری بین ایران و روسیه مطرح است و ادامه دارد و در طول این مدت بخشی از ابعاد این متن پیش رفته و دو طرف نسبت به آن توافق دارند و به طور کلی هیچ چیز زمین‌مانده‌ای به لحاظ سند و چارچوب‌های آن نداریم. شوری با بیان اینکه قرار است سند در یک چارچوب بلندمدت و هماهنگ دیده شود، گفت: گفت‌وگوها ادامه دارد و از دولت سیزدهم سرعت گرفت، اما هماهنگی بین نهادهای متولی این سند در ایران فاکتور تاثیرگذارتری بوده و در واقع احتمالا مشکل هم به این مساله برمی‌گردد.
ممکن است برخی نهادها نسبت به بخشی از ابعاد این توافق بلندمدت، به لحاظ سیاسی-امنیتی مسائلی داشته باشند که باعث شده سند تاکنون به نتیجه نرسد. این کارشناس مسائل روسیه با بیان اینکه ممکن است تایید و تکذیب خبر امروز فشار روس‌ها برای مدیریت بهتر مساله از سوی ایران بوده باشد، اظهار می‌کند: روس‌ها همیشه گله داشته‌اند که ایرانی‌ها اسناد را زیاد معطل نگه می‌دارند. به عنوان نمونه سال‌هاست سند همکاری‌های فرهنگی بین دو طرف امضا شده، اما روندهای سازمانی و اداری باعث تاخیر در نتایج آن شده است. بنابراین به نظر می‌رسد که نوعی فشار رسانه‌ای و افکار عمومی از سوی روس‌ها در دستور کار قرار گرفته که ایران زودتر این سند را امضا و اجرایی کند.
محمود شوری در پایان و در پاسخ به این سوال که جهت‌گیری‌های دولت آینده تا چه حد می‌تواند بر پیشبرد این سند تاثیرگذار باشد، افزود: بعید است که دولت آینده ولو با گرایش متفاوت از این توافق استقبال نکند و نیازی به آن نداشته باشد. ممکن است در مورد بخشی از ابعاد موضوع نگاه متفاوتی داشته باشد. بنابراین برداشت من این است که مشکل نه اراده سیاسی که اتفاقا این اراده در هر دو طرف وجود دارد، بلکه مشکلات سازمانی است که در شرایط کنونی به عنوان سرعت‌گیر عمل کرده است.
