پیامد‌های هم‌صدایی ایران و چین برای آمریکا؛ اسرائیل و واشنگتن در دام اژد‌های زرد

ناظران با اشاره به تصاعد تنش‌ها در خاورمیانه به نقش چین اشاره کرده و می‌گویند، به واسطه دلایلی رویارویی در منطقه به نفع پکن است چرا که موجب می‌شود تا تمرکز واشنگتن از شرق آسیا منحرف شده و کار برای هم صدایی اژدهای زرد با جنوب جهانی علیه هژمونی ایالات متحده آسان‌تر شود. از همین رو به ادعای این گروه شاید پکن در برابر هرگونه رویارویی احتمالی موضعی بی‌طرفانه اتخاذ کند.

به گزارش اقتصادنیوز، یکی از اهداف دولت بایدن کم رنگ کردن حضور ایالات متحده در خاورمیانه بر تمرکز بر فعل و انفعال‌های چین است؛ گزاره‌ای که به عنوان یکی از اولویت‌های ژئوپلتیکی ایالات متحده قلمداد می‌شود. با این همه شواهد نشان می‌دهد که خروج و یا حضور کم رنگ آمریکا در خاورمیانه دشوارتر از حد تصور است. در شرایطی که وقوع جنگ منطقه‌ای در مقیاس خودنمایی می‌کند، پس لرزه‌های رقابت‌های جهانی چین و آمریکا نیز به تنش‌های مارپیچی خاورمیانه اضافه شده است.

پیام واشنگتن، پاسخ تهران

در همین راستا نشریه بلومبرگ با انتشار یادداشتی مدعی است، در کنار چرخش آمریکا به شرق آسیا که محاسبات استراتژیک ایران را تحت تاثیر قرار داده، واکنش پکن به رویکرد آمریکا در جریان رقابت‌ها زمینه را برای نزدیکی ایران و چین هموارتر کرده است. به ادعای این نشریه این دو تحول مهم خاورمیانه را بی‌ثبات‌تر و مستعد درگیری کرده است.

بلومبرگ مدعی است، موضع گیری عریان واشنگتن مبنی بر اینکه چین اولویت استراتژیک آمریکاست، به احتمال زیاد ایران را متقاعد کرده که ایالات متحده امروز تمایلی برای ورود به رویارویی نظامی مستقیم ندارد. چرا که می‌تواند ایالات متحده را در میدان دوم به چالش کشیده و این کشور را مجبور کند تا توجه و منابع را از چین منحرف نماید.

به ادعای بلومبرگ، ماحصل مستقیم محاسبات استراتژیک جدید ایران، سطح بالاتری از تحمل ریسک است. از آنجایی که تشدید رقابت چین و آمریکا آزادی واشنگتن برای مانور در خاورمیانه را محدود می‌کند، ایران براین باور است که می‌تواند بدون لحاظ کردن رویکرد ایالات متحده، پاسخی تندتر به اسرائیل بدهد.

بلومبرگ در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد که فعل و انفعال‌های محور مقاومت و متحدان ایران بعد از حمله هفتم اکتبر حماس به مواضع ایالات متحده نشان از آن دارد که تهران و متحدانش این باور را دارند که آمریکا خود را از هرگونه رویارویی پرهزینه حتی زمانی که پای متحدش یعنی اسرائیل در میان باشد، دور نگاه می‌دارد.

نتایج هم صدایی جبهه شرق برای ایران

به ادعای این نشریه افزایش حمایت اقتصادی و دیپلماتیک چین از ایران، تهران را در موضع قدرت قرار داده است. در مارس ۲۰۲۱، پکن و تهران قرارداد همکاری اقتصادی به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار برای مدت ۲۵ سال امضا کردند. در شرایط کنونی چین به بزرگترین خریدار نفت ایران تبدیل شده است.

این در حالی است که با آمد و شده‌های پی در پی مقامات ارشد دفاعی و مانورهای مشترک دریایی نزدیک ایران در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، همکاری نظامی چین و ایران به سطح جدیدی رسیده است. از منظر دیپلماتیک، چین با روسیه برای حراست از ایران در برابر تحریم‌ها در شورای امنیت سازمان ملل متحد همکاری نزدیکی داشته اند.

شراکت راهبردی چین و روسیه که با حمایت اقتصادی پکن از مسکو از آغاز جنگ اوکراین به طور قابل توجهی تقویت شده، عملا به یکی از موانع اصلی در مسیر مهار پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران تبدیل شده است. چرا که این بار محور شرق یعنی روسیه و چین به بلوک غرب اجازه نمی‌دهند تا ایران را تحت فشار مفاد قطعنامه‌های اعلامی‌شان قرار دهند.

به نظر می‌رسد تا کنون، چین از آشفتگی خاورمیانه سود قابل توجهی به دست آورده است. واشنگتن به دلیل تعهدات قوی خود به اسرائیل، مجبور شده توجه و منابع عظیمی را به منطقه اختصاص دهد. در ماه آوریل، کنگره اجازه ارسال کمک‌های ۱۵ میلیارد دلاری نظامی به تل آویو را صادر کرد.

پنتاگون از اکتبر گذشته ناو هواپیمابر را به منطقه اعزام کرده است، در حالی که جهت محافظت از کشتی‌ها در دریای سرخ در برابر حملات انصار الله، نیروی دریایی نیروی قابل‌توجهی مستقر کرده و یک میلیارد دلار مهمات پیشرفته را برای خنثی کردن پهپادها و موشک‌ها صرف کرده است.

در این میان، مقامات ارشد آمریکایی برای جلوگیری از گسترش درگیری، فعل و انفعال‌های دیپلماتیک در سطح وسیعی را آغاز کرده اند. در کنار صرف هزینه مادی، گزاره‌هایی چون تمرکز استراتژیک بر خاورمیانه به جای شرق آسیا و همچنین فرسایش اعتبار غرب در جنوب جهانی به مهم‌ترین دستاوردهای پکن بدیل شده است.

بلومبرگ در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورده، از آنجایی که جنوب جهانی به صحنه حیاتی رقابت چین و آمریکا تبدیل شده است، کاهش اقتدار اخلاقی واشنگتن در ارتباط با تحولات خاورمیانه احتمالا به پکن کمک خواهد کرد تا کشورهای در حال توسعه را برای مهار قدرت و هژمونی ایالات متحده با خود هم صدا کند.

بدیهی است که هر چه بحران‌های حاکم بیشتر تمرکز ایالات متحده را از شرق آسیا دور کند؛ وضعیت چین بهتر خواهد شد. مطلوب‌ترین وضعیت برای چین، تنش‌های مداوم و بدون جنگ منطقه‌ای است. تشدید تنش شدیدی که عرضه و صادرات نفت چین را مختل می‌کند، جذابیت کمتری دارد. با این همه به ادعای ناظران نزدیکی چین به ایران موجب نخواهد شد تا تهران از موضع خود عقب نشینی کند.

این در حالی است که پکن ممکن است برای خنثی کردن این بحران تصمیمی نگرفته و منفعل بماند، حداقل تا زمانی که مطمئن باشد آتش‌سوزی احتمالی در خاورمیانه می‌تواند برای این کشور بیشتر از ایالات متحده، سودهای استراتژیک بلندمدتی به همراه داشته باشد.