(تصاویر) از وبا تا آمیب مغزخوار؛ هفت بیماری ترسناک که ممکن است از آب بگیرید

آب زندگی‌بخش است، اما همچنین می‌تواند وسیله‌ی انتقالی برای باکتری‌ها، انگل‌ها و میکروارگانیسم‌های دیگری باشد که موجب بیماری شدید انسان‌ها می‌شوند.

به گزارش خبرآنلاین به نقل از وب‌سایت لایوساینس،، طبق پیش‌بینی‌ها، شیوع بیماری‌های منتقله از راه آب در آب‌وهوای گرم بیشتر می‌شود. گرم شدن هوا ممکن است محدوده‌ی برخی از انگل‌ها و باکتری‌ها را افزایش دهد، فصل شکوفایی و رشد برخی از جلبک‌های سمی را طولانی‌تر کند و زیرساخت‌های آب را تحت فشار قرار داده و حتی موجب تخریب آن‌ها شود.

در ادامه به برخی از عفونت‌های جدی که آب تصفیه‌نشده می‌تواند به همراه داشته باشد و نحوه پیشگیری از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

وبا

وبا عفونتی است که توسط باکتری ویبریو کلرا ایجاد می‌شود. وبا موجب اسهال و استفراغ شده و می‌تواند درنتیجه‌ی کم‌آبی و شوک به سرعت به مرگ منجر شود.

وبا یکی از علت‌های اصلی مرگ‌ومیر در لندن در دهه ۱۸۰۰ بود. این امر ناشی از رشد سریع جمعیت درحال صنعتی شدن و فقدان سیستم تصفیه آب بود. در آن زمان، این بیماری را به میاسما یا نوعی هوای آلوده نسبت می‌دادند که می‌توانست موجب سرایت بیماری شود.

اما زمانی که جان اسنو نقشه‌ای از موارد بیماری را در جریان شیوع سال ۱۸۵۴ بازسازی کرد، همه به مقصری واحد اشاره داشتند: آبی که از پمپ خیابان برود در سوهو می‌آمد. داده‌های او مقامات را متقاعد کرد که پمپ را خاموش کنند و اسنو به‌عنوان پدر همه‌گیرشناسی مدرن مشهور شد.

گرچه، امروزه هم وبا همچنان جان انسان‌ها را می‌گیرد. بنا به گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه ۱٫۳ میلیون تا ۴ میلیون مورد وبا رخ می‌دهد که از این میان ۲۱ هزار تا ۱۴۳ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند.

وبا با مصرف محلول آبرسان خوراکی که شامل آب پاک، قند و نمک است، قابل درمان است. بنابراین، مرگ‌ومیر‌ها ناشی از فقدان گزینه‌های درمانی نیست، بلکه نتیجه‌ی فقدان دسترسی به درمان در میان آسیب‌پذیرترین افراد است.

پیشگیری: مرگ و میر ناشی از وبا با رعایت بهداشت و دسترسی به آب پاک قابل پیشگیری است.

مننژیت آمیبی اولیه

مننژیت آمیبی اولیه عفونتی نادر، اما وحشتناک است که توسط نگلیریا فاولری ایجاد می‌شود که در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌های آب شیرین زندگی می‌کند. این آمیب در آبی با دمای حداقل ۳۰ درجه سانتیگراد تکثیر می‌شود و در محدوده ۳۵ تا ۴۵ درجه سانتیگراد به خوبی رشد می‌کند.

نگلیریا فاولری زندگی آزاد دارد، یعنی به‌عنوان بخشی از چرخه زندگی خود موجب عفونت نمی‌شود. تنها راهی که آمیب مذکور ازطریق آن موجب مشکل می‌شود، این است که مثلا وقتی شناگران در آب‌های آلوده شیرجه می‌زنند، از راه بینی به مغز برود.

دشواری ابتلا به عفونت مننژیت آمیبی اولیه موجب نادر بودن آن می‌شود. بنا به گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها، هر سال در ایالات متحده کمتر از ده مورد از این عفونت رخ می‌دهد. اما وقتی عفونت رخ می‌دهد، نتیجه تقریبا همیشه مرگ است.

آمیب وارد مغز می‌شود و موجب واکنش التهابی می‌شود که تورم و تخریب بافت مغز را به دنبال دارد. بیش از ۹۷ درصد افراد مبتلا از دنیا می‌روند و بازماندگان اغلب دچار آسیب دائمی مغز می‌شوند.

پیشگیری: از رساندن آب‌های شیرین به بینی خود جلوگیری کنید. هنگام شنا در این آب‌ها سر خود را در آب‌های گرم و راکد فرو نبرید و از گیره بینی استفاده کنید.

ژیاردیازیس

نتیجه ابتلا به ژیاردیازیس هفته‌ها تهوع، استفراغ و اسهال است. این بیماری ناشی از پروتوزایی به نام ژیاردیا اینتستینالیس است که به پوشش درونی روده کوچک می‌چسبد. این ارگانیسم تک‌سلولی با ورود به مرحله کیست تکثیر می‌شود و ازطریق مدفوع از بدن خارج می‌شود. در آب یا خاک، این کیست‌ها می‌توانند ماه‌ها باقی بمانند. انتقال معمولا زمانی رخ می‌دهد که مردم آب یا غذای آلوده را مصرف کنند.

بنا به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، ژیاردیا هر سال یک میلیون نفر را در ایالات متحده آلوده می‌کند. بدن انسان اغلب به تنهایی با این انگل مبارزه می‌کند، اما گاهی از دارو‌های ضدانگل و آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان افراد مبتلا به بیماری طولانی استفاده می‌شود.

پیشگیری: آب تصفیه‌نشده ننوشید. اگر درحال طبیعت‌گردی هستید، آب تصفیه‌نشده را به مدت یک دقیقه بجوشانید یا از فیلتر مخصوص و سیستم ضدعفونی برای تصفیه آب استفاده کنید.

آکانتاموبا

آکانتاموبا نیز همچون نگلیریا فاولری آمیب آزادزی است. آکانتاموبا محدوده زندگی وسیع‌تری دارد و هم در آب‌های شیرین و هم در آب دریا وجود دارد. در بیشتر موارد، این آمیب موجب نوعی عفونت چشمی به نام کراتیت اکانتامیبایی می‌شود که درمان‌پذیر است.

گرچه گاهی اوقات عفونت می‌تواند به پوست یا بافت‌های دیگر سرایت کند. اگر عفونت به مغز یا نخاع برسد، موجب آنسفالیت آمیبی گرانولوماتوز (GAE) می‌شود که تقریبا همیشه کشنده است.

پیشگیری: آنسفالیت آمیبی گرانولوماتوز آنقدر نادر است که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه‌ای برای پیشگیری از آن ندارد. گرچه مواردی از این عفونت با شستشوی بینی برای تسکین التهاب سینوس ارتباط داشته است.

در تمامی این موارد، بیماران سیستم ایمنی ضعیف داشتند. به دلیل خطر دچار شدن به عفونت آکانتاموبا یا سایر عوامل بیماری‌زا، شستشوی بینی فقط با آب جوشانده، استریل یا آب مقطر توصیه می‌شود.

حصبه

یکی از بدترین عفونت‌هایی که از راه آب منتقل می‌شود تب حصبه است که بنا به گزارش سازمان جهانی بهداشت هر سال جان حدود ۱۱۰ هزار نفر را می‌گیرد. این بیماری توسط سالمونلا انتریکا سروتایپ تیفی ایجاد می‌شود که باعث تب، شکم درد و علائم گوارشی ازقبیل اسهال و یبوست می‌شود.

درحالی‌که حصبه را می‌توان با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد، سویه‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک از باکتری مسبب حصبه درحال ظهور هستند که درمان را پیچیده و گران می‌کنند. حدود ۱ تا ۴ درصد افراد آلوده بدون علامت هستند، اما باکتری را ازطریق ادرار و مدفوع خود دفع می‌کنند و در انتقال خاموش بیماری نقش دارند.

پیشگیری: واکسن‌هایی برای حصبه وجود دارد که برای ساکنان و مسافرانی که بیماری حصبه در آنجا بومی است، توصیه می‌شود. در کنار نوشیدن آب سالم، از نوشیدن شیر خام نیز خودداری کنید. حتی در کشور‌های توسعه یافته شیر غیرپاستوریزه می‌تواند حامل سالمونلا تیفی و سایر باکتری‌هایی باشد که می‌توانند موجب بیماری شوند.

نکروزان غلاف یا بیماری گوشت‌خوار

فاشئیت نکروزان شبیه چیزی از فیلم‌های ترسناک است: در رودخانه یا اقیانوس آب‌تنی کنید، سپس به عفونتی مبتلا شوید که گوشت شما را می‌خورد.

فاشئیت نکروزان اصلاحی برای گروهی از عفونت‌ها است که توسط باکتری‌های مختلفی ایجاد می‌شوند که به بافت‌های نرم حمله می‌کنند. این عفونت‌ها می‌توانند هر زمانی که در پوست شکافی ایجاد شود مثلا پس از جراحی رخ دهند.

در بیشتر موارد، علت این عفونت‌ها باکتری استافیلوکوک اورئوس و باکتری‌های جنس استرپتوکوک هستند، اما باکتری‌های دیگر نیز می‌توانند گوشت‌خوار شوند. در آب‌های شیرین باکتری‌های جنس آئروموناس می‌توانند عفونت‌های گوشت‌خوار ایجاد کنند و در آب اقیانوس‌ها باکتری ویبریو ولنیفیکوس از عوامل اصلی بروز این نوع عفونت‌ها است.

پیشگیری: بیشتر افرادی که دچار عفونت‌های گوشت‌خوار می‌شوند، سیستم ایمنی بدنشان براثر بیماری‌هایی مانند دیابت ضعیف شده است. پزشکان توصیه می‌کنند که خصوصا اگر مبتلا به بیماری‌هایی هستید که سیستم ایمنی شما را ضعیف می‌کنند، در صورت داشتن زخم باز وارد آب نشوید.

بیماری کرم گینه

بیماری کرم گینه نوعی عفونت انگلی وحشتناک است که توسط کرم دراکنکولوس مدیننسیس ایجاد می‌شود. این عفونت که بیشتر در کشور‌های آنگولا، چاد، اتیوپی، مالی، سودان جنوبی و سودان شیوع دارد، بیماری مناطق روستایی است که آب آشامیدنی آن‌ها ممکن است از برکه‌ها یا سایر آب‌های راکد تامین شود.

این کرم انگلی لارو‌های خود را در آب رها می‌کند که در آنجا سخت‌پوستان ریزی به نام پاروپایان آن‌ها را می‌خورند.

اگر فردی ناخواسته سخت‌پوستان آلوده را از طریق آب آشامیدنی مصرف کند، کرم درون بدن او رشد می‌کند.

حدود یک سال بعد، تاولی روی پوست ظاهر می‌شود و به آرامی و همراه درد کرم ماده بالغی از آن خارج می‌شود که طول آن می‌تواند به یک متر هم برسد. زخم عمیقی که لارو کرم برجای می‌گذارد، به راحتی می‌تواند عفونی شود.

پیشگیری: در کشور‌هایی که در آن کرم‌های گینه بومی هستند، آب فیلترنشده مصرف نکنید. البته به لطف بیش از ۴۰ سال تلاش بین‌المللی درجهت اجرای سیستم تصفیه آب و درمان بیماری کرم گینه، بیماری کرم گینه درحال ریشه‌کن شده است.

(مهم است که کرم درحال ظاهر شدن را از پهنه‌های آبی دور نگه دارید، زیرا تماس کرم با آب موجب آزاد شدن صد‌ها هزار لارو خواهد شد.) در اواسط دهه ۱۹۸۰ تقریبا ۳٫۵ میلیون مورد عفونت گرم گینه در انسان‌ها در ۲۰ کشور جهان وجود داشت. در سال ۲۰۲۳ فقط ۱۴ مورد شناسایی شد.