تولید آدامس، آبنبات و پاستیل ضد آلزایمر با دو ماده نانویی

پروژه مشترک دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشگاه فردوسی منجر به تولید نانو مکملی برای پیشگیری و درمان بیماری آلزایمر شد و به گفته آن‌ها افراد دارای سابقه بیماری آلزایمر در خانواده‌هایشان می‌توانند به منظور پیشگیری از بروز این بیماری از این نانو مکمل استفاده کنند.

به گزارش ایسنا، "هر ۳ ثانیه یک نفر در جهان به دمانس مبتلا می‌شود"، "هزینه دمانس در سال ۲۰۱۸ در جهان بالغ بر یک تریلیون دلار بوده" و "دمانس هفتمین علت مرگ در جهان به شمار می‌رود" و این‌ها در حالی است که اغلب کشور‌های جهان فاقد ابزار‌های تشخیصی– آزمایش‌های بالینی و تعداد پزشکان متخصص و محقق اندک هستند.

نتایج پژوهش انجام گرفته در خصوص شیوع دمانس در کشور که در سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱) توسط شریفی و همکاران در مجله غدد و متابولیسم ایران به چاپ رسید، در ۱۰۹ مرکز بهداشت در ۶۳ شهرستان واقع در پنج استان "آذربایجان غربی"، "خراسان شمالی"، "سیستان و بلوچستان"، "خوزستان" و "البرز" انجام شد و میانگین سنی آن‌ها در این مطالعه ۶۹.۲ سال بود، زنان ۵۲.۹ درصد و مردان ۴۷.۱ درصد را تشکیل داده بودند.

بر اساس این مطالعه بالاترین میزان تشخیص مربوط به استان البرز با ۴۰ درصد و کمترین در خوزستان که ۹.۷ درصد بوده است. میزان تشخیص تقریبا در زن و مرد مشابه بوده است. این بدان معناست که در حالت عادی و بدون انجام غربالگری خاص فقط حدود ۲۰ درصد موارد مبتلا به دمانس موجود قابل شناسایی و تشخیص بوده‌اند.

از علل تشخیص داده نشدن دمانس ماهیت و تظاهرات بیماری، عدم آگاهی کافی در میان جمعیت عمومی و عدم مهارت کافی پزشکان و سایر افراد دست اندرکار حوزه سلامت است. این امر یک مشکل جهانی است مثلا در انگلستان میزان تشخیص افراد مبتلا به دمانس بیش از ۴۵ درصد نیست. علی رغم شیوع بالاتر دمانس در زنان میزان تشخیص معمولا در زنان پایین‌تر است، یعنی تشخیص اختلال در زنان سخت‌تر است.

بر این اساس محققان دانشگاه فردوسی مشهد و علوم پزشکی مشهد با همکاری دکتر مهدی میراحمدی پروژه مشترکی را در این زمینه اجرایی کردند و توانستند بر اساس دو نانو ذره، داروی مکمل در قالب آدامس و آب بنات و اخیرا شربت را برای پیشگیری و کاهش علائم بروز آلزایمر تولید کنند و به گفته آن‌ها به زودی فرم پاستیل آن نیز به تولید خواهد رسید.

دکتر ماریا بیهقی از محققان دانشکده بوعلی سینای دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مجری طرح در گفتگو با ایسنا، گفت: ما در این پروژه مشترک مکمل دارویی برای پیشگیری و درمان آلزایمر را به تولید رساندیم که به ثبت اختراع نیز رسیده و پس از انجام فاز‌های بالینی، در فاز تولید قرار دارد.

وی با بیان اینکه این داروی مکمل به صورت آب نبات و آدامس تولید می‌شود، اظهار کرد: تولید این دارو با فرم شربت نیز در دستور کار ما قرار دارد.

بیهقی با بیان اینکه این دارو در قالب نانو ذرات تولید شده است، ادامه داد: این داروی مبتنی بر نانو ذرات حاوی فرآورده‌های طبیعی نانوذرات "فنکول" و "کوئرستین" است که علاوه بر درمان و پیشگیری از آلزایمر، به پیشگیری از سرطان‌های دهان، مری و معده، از بین بردن سلول‌های سرطانی، بهبود علائم آلرژی، کاهش التهاب و آزادسازی ترکیبات هیستامین در واکنش‌های حساسیتی، کنترل قند خون، جلوگیری از عفونت، جلوگیری از بیماری‌های عصبی و کمک به پیشگیری از بیماری‌های قلبی و کاهش فشار خون بالا، افزایش سیستم ایمنی بدن و کاهش سوزش پوست کمک می‌کند.

این محقق با اشاره به فرمولاسیون این دارو با تاکید بر اینکه برای تولید این دارو از ماده مؤثره گیاهی بهره برده شد، خاطر نشان کرد: دو ماده مؤثره این دارو که "فنکول" و "کوئرستین" به صورت نانو، فرموله شد و این فرمولاسیون در گام نخست برای تولید دارو با فرم آدامس و آب نبات استفاده شد، ولی از آنجایی که این دارو‌ها بیشتر برای افراد سالمند تجویز می‌شوند، این فرمولاسیون رابه صورت شربت تبدیل کردیم که دارای خواص درمانی است.

بیهقی با بیان اینکه این دارو مکمل برای پیشگیری و درمان آلزایمر مورد استفاده قرار می‌گیرد، یادآور شد: در فاز کارآزمایی بالینی ۳۰ فرد مبتلا به بیماری آلزایمر را مورد مطالعه قرار دادیم و این افراد دارای حرکات رفتاری و تنش‌های رفتاری و عصبی بوده و خواب کافی نداشتند و با مصرف این دارو، این حرکات بهبود یافت.

این محقق دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه این دارو هم یک داروی آنتی اکسیدانی قوی است، گفت: نتایج تست‌های بالینی نشان داد که با مصرف این دارو لرزش دست‌های بیماران مبتلا به پارکینسون بهبود یافت، ضمن آنکه رفتار‌های عصبی و رفتاری آن‌ها نیز کاهش یافت.

وی با بیان اینکه این دارو به عنوان داروی مکمل باید در کنار دارو‌های تجویز شده از سوی پزشکان مورد استفاده قرار گیرد، گفت: مصرف این دارو همچنین موجب افزایش اثربخشی دارو‌های بیماران مبتلا به آلزایمر شده است.

اثر بخشی دارویی برای پیشگیری و درمان آلزایمر

بیهقی به بیان عملکرد این دارو در بدن پرداخت و گفت: دو نانو ذره استفاده شده در این دارو موجب مهار بیان یکسری ژن‌ها می‌شود، به این صورت که از سن ۴۵ تا ۶۵ سالگی به ویژه برای افرادی که در خانواده آن‌ها بیماری آلزایمر وجود دارد، احتمال مبتلا شدن آن‌ها به این بیماری بیشتر می‌شود؛ چرا که در این افراد در سن ۴۵ تا ۶۵ سالگی ژن‌های APP و MAPT فعال می‌شوند.

مجری طرح با بیان اینکه ژن‌های APP و MAPT عامل کد کننده بتاآمیلوئید‌ها و پروتئین تاو (Tau) است، خاطر نشان کرد: استفاده از این داروی مکمل موجب می‌شود که بیان این ژن‌ها کاهش یابد و یا باعث مهار بیان این ژن‌ها می‌شود و در نتیجه این پروتئین که بر روی نورون‌ها اثرگذار هستند، مانع از کد کردن آن‌ها می‌شود.

نتایج مطالعات حیوانی

وی فاز مطالعات حیوانی را از دیگر بخش‌های تحقیقاتی این پروژه عنوان کرد و گفت: در بیماری آلزایمر به دلیل تولید پلاک‌های آمیلوئیدی و رسوب آن بر روی سلول‌های نورونی از یک طرف و نیز هایپر فسفریله شدن پروتئین تائو و ایجاد سمیت در داخل سلول‌های نورونی از عوامل مهم و کلیدی در بیماری آلزایمر است. در این فاز تحقیقاتی اقدام به بیان ژن APP با تزریق نانو پودر منگنز به رت کردیم که موجب افزایش بروز این بیماری در آن‌ها شد و آن‌ها را با دوز‌های مختلف این دارو مورد تیمار قرار دادیم و مشاهده کردیم که در موش‌ها در پروسه ۱۴ تا ۲۱ روز، بیان این ژن‌ها کاهش یافته بود.

به گفته این محقق، ژن APP پیش ساز بتا آمیلوئید است. بتا آمیلوئید عامل آلزایمر هستند و در فرد مبتلا به آلزایمر، این ژن بیشترین میزان بیان را دارد و با مصرف دارو بیان این ژن کاهش می‌یابد.

بیهقی تاکید کرد: همچنین این دارو باعث کاهش بیان ژن MAPT می‌شود که عامل تولید پروتئین تائو است. پروتئین تائو در نورون‌های دستگاه عصبی مرکزی به فراوانی و در آستروسیت‌ها و الیگودندرسیت‌ها به میزان کمتری یافت می‌شوند. پروتئین‌های تائویی که کارکرد خود را در تثبیت کردن ریزلوله‌ها از دست داده‌اند، عامل اصلی بیماری‌های مرتبط با زوال عقل مانند آلزایمر و پارکینسون هستند.

مصرف مکمل برای افراد سالم

وی ضمن بیان اینکه این مکمل موجب پیشگیری از بروز بیماری آلزایمر می‌شود، توصیه کرد که افراد دارای سابقه ابتلا به آلزایمر در خانواده از این مکمل مصرف کنند و گفت: اگر افراد به صورت آب نبات دارویی از این مکمل مصرف کنند، به صورتی است که افراد مبتلا به این بیماری باید روزی دو بار از این آب نبات استفاده کنند. آب نبات باید ۵ تا ۷ دقیقه مکیده شود و در این مدت نانو مواد دارویی به صورت آهسته در بدن رهاسازی می‌شود.

بیهیقی، مصرف فرم شربت این دارو را روزی دوبار به میزان ۵ سی سی عنوان کرد و افزود: افرادی که می‌خواهند برای پیشگیری از این دارو مصرف می‌کنند، باید دوبار در هفته از این دارو مصرف کنند.

این محقق پژوهشکده بوعلی سینای دانشگاه فردوسی تاکید کرد: این دارو در حال طی کردن مجوز‌های لازم از سوی سازمان غذا و دارو قرار دارد.