کرمان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی، سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، ایلام استان‌هایی هستند که در مورد امنیت غذایی آنها هشدار داده شده است.
«فائو» در گزارش خود ۱۶۷ کشور جهان را از نظر سوء تغذیه مقایسه کرده که رتبه ایران در این جدول ۹۰ بوده است و این نشان می‌دهد که ۷۷ کشور نسبت به ایران سوء تغذیه بیشتری داشته اند.
به گزارش سلامت‌نیوز، ایران در این رده بندی جهانی ۱۲ پله نسبت به رده بندی قبلی بالا آمده چرا که در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ رتبه ۱۰۲ را داشت.
سوءتغذیه، مشکلی رایج، اما کمتر شناخته شده است که به دلیل عدم توجه کافی به آن، در بیشتر مواقع راه درمان موثری نیز برای آن در نظر گرفته نمی‌شود. با این حال متخصصان، سوء تغذیه را علت بیماری‌های مختلف می‌دانند، ضمن این که خودش هم می‌تواند از پیامد‌های برخی بیماری‌ها باشد. پس باید مورد توجه دولت‌ها در سراسر جهان قرار گیرد.
اهمیت توجه به سوء تغذیه زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم این عارضه تا چه حد می‌تواند سلامت جوامع را مورد تهدید قرار دهد و بار اجتماعی و اقتصادی برای دولت‌ها داشته باشد. به همین دلیل بود که در آوریل ۲۰۱۶، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۵، دهه اقدام سازمان ملل در مورد تغذیه اعلام شد. هدف این دهه تسریع در انجام تعهدات سیاستی است که منجر به اقدامات قابل اندازه‌گیری برای رسیدگی به همه اشکال سوء تغذیه می‌شود.
هدف این است که اطمینان حاصل شود که همه مردم به رژیم‌های غذایی سالم‌تر و پایدارتر برای ریشه‌کن کردن همه اشکال سوء تغذیه در سراسر جهان دسترسی دارند.
در ایران نیز هر از گاهی اخباری از مشکلات سوء تعذیه به گوش می‌رسد.
در این رابطه به تازگی محمد اسماعیل مطلق، رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی اعلام کرده است که ۸ استان کشور از نظر تغذیه نیاز به توجه بیشتری دارند.
این استان‌ها شامل کرمان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، ایلام هستند که در واقع استان‌های جنوبی کشور به شمار می‌روند و در مورد امنیت غذایی آنها هشدار داده شده است؛ استان‌هایی که به لحاظ اقتصادی کم برخوردار محسوب می‌شوند و شاخص‌های تغذیه‌ای که با درآمد نسبت مستقیم دارد در این استان‌ها حال و روز خوبی ندارد.
امنیت غذایی در واقع به معنای دسترسی همه افراد یک جامعه، در تمام ادوارعمر به غذای کافی و سالم برای داشتن زندگی سالم و فعال است و درآمد خانوار از عوامل مهم در تأمین امنیت غذایی در یک نظام اجتماعی است.
البته به نظر می‌رسد توجه به وضعیت تغذیه‌ای استان‌ها با توجه به اهمیت آن مورد اهتمام مسئولان مربوط قرار گرفته است. فروردین ماه امسال بود که رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی عنوان کرد که امنیت غذایی مهمترین اولویت این دبیرخانه در سال ۱۴۰۳ است که بر اساس تأکید ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته مطلق، جهاد کشاورزی در جهت تولید و تأمین غذا؛ و وزارت بهداشت در جهت کنترل و نظارت بر سلامت غذا، از مزرعه تا سفره باید به وظایف خود عمل کنند و گزارش اقدامات خود را ظرف مدت ۳ ماه به شورای عالی ارائه دهند. همچنین وزارت رفاه هم برای بهبود دسترسی اقشار کم درآمد به سبد غذایی مطلوب باید برنامه‌های سال جاری خود را اعلام کند و دبیر خانه شورای عالی نیز موظف است گزارش پایش اقدامات در دستگاه‌های اجرایی عضو شورای عالی را به دفتر رئیس جمهور گزارش دهد.
در این رابطه نیز هیچ گونه کوتاهی در حوزه غذا و دارو قابل چشم پوشی نیست و لازم است سوداگرانی که به خاطر سودجویی با جان مردم بازی می‌کنند، مطابق قانون پیگیری و مجازات شوند. به گفته او، تأمین پروتئین و کالری مورد نیاز برای گروه‌های کم درآمد از مهمترین برنامه‌های اولویت دار است. (پایگاه اطلاع رسانی دولت، ۲۱ فروردین ۱۴۰۳)
وقتی اخباری درباره سوء تغذیه می‌شنویم، تصور رایج این است که افراد تنها به دلیل مصرف نکردن غذا ممکن است دچار سوء تغذیه شوند. برای آن که به درک درستی از سوء تغذیه برسیم بهتر است به تعریفی که سازمان بهداشت جهانی از سوء تغذیه ارائه داده استناد کنیم. بر این اساس سوء تغذیه به کمبودها، دریافت بیش از حد یا عدم تعادل در دریافت انرژی و یا مواد مغذی توسط فرد اشاره دارد.
اصطلاح سوء تغذیه ۲ گروه وسیع از شرایط را در بر می‌گیرد. یکی تغذیه کم است که شامل کوتاه‌قدی، لاغری، کمبود وزن و کمبود یا نارسایی ریزمغذی‌هاست و دیگری اضافه وزن است که چاقی و بیماری‌های غیرواگیر مرتبط با رژیم غذایی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت و سرطان را با آن مرتبط می‌دانند.
بر این اساس شایع‌ترین علل سوء تغذیه، نا امنی غذایی یا عدم دسترسی به غذای کافی و مقرون به صرفه است. همچنین ناتوانی در تهیه غذا، مشکلات گوارشی و مشکلات مربوط به جذب مواد مغذی، مصرف بیش از حد الکل و اختلالات سلامت روان از دیگر علل شایع سوء تغذیه به شمار می‌روند.
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، سوء تغذیه مردم تمام کشور‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حدود ۸۹۰ میلیون بزرگسال در سراسر جهان با چاقی زندگی می‌کنند، در حالی که ۳۹۰ میلیون نفر دچار کمبود وزن هستند.
تخمین زده می‌شود که ۳۷ میلیون کودک زیر ۵ سال دارای اضافه وزن هستند، در حالی که حدود ۱۴۹ میلیون کودک از رشد ناکافی و کوتاهی رنج می‌برند.
همچنین ۵۷۱ میلیون یا ۳۰ درصد از زنان در سنین باروری در سراسر جهان تحت تأثیر کم خونی قرار دارند که تقریباً نیمی از آنها می‌توانند از مکمل آهن استفاده کنند.
بر این اساس بسیاری از خانواده‌ها نمی‌توانند به اندازه کافی مواد مغذی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه، حبوبات، گوشت و شیر داشته باشند در حالی که غذا‌ها و نوشیدنی‌های سرشار از چربی، شکر و نمک ارزان‌تر و راحت‌تر در دسترس هستند که منجر به افزایش تعداد کودکان و بزرگسالان دارای اضافه وزن و چاق در کشور‌های فقیر و همچنین ثروتمند می‌شود.
این چاقی در واقع همان روی دیگر سوء تغذیه است که فرد با مواد غذایی ارزان و بی‌کیفیت دچار افزایش وزن می‌شود در حالی که مواد مغذی مورد نیاز را دریافت نکرده است.
در جدیدترین گزارش سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد با عنوان «وضعیت امنیت غذایی و تغذیه در جهان» امید‌های تازه‌های برای تلاش ایران در راستای مبارزه با سوء تغذیه دیده می‌شود. بر اساس این گزارش، ایران طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ موفق به کاهش سوء تغذیه شده است. آمار‌های فائو نشان می‌دهد طی این دوره ۶.۱ درصد از جمعیت ایران با مشکل سوء تغذیه مواجه بوده‌اند در حالی که طی دوره قبل از آن یعنی در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ بیش از ۷ درصد جمعیت ایران با مشکل سوء تغذیه مواجه بوده‌اند.
فائو در بخش دیگری از گزارش خود ۱۶۷ کشور جهان را از نظر سوء تغذیه مقایسه کرده که رتبه ایران در این جدول ۹۰ بوده است و این نشان می‌دهد که ۷۷ کشور نسبت به ایران سوء تغذیه بیشتری داشته اند. لازم به ذکر است که ایران در این رده بندی جهانی ۱۲ پله نسبت به رده بندی قبلی بالا آمده چرا که در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ رتبه ۱۰۲ را به‌دست آورده بود.
بر اساس این رده بندی، ماداگاسگار دارای بالاترین میزان سوء تغذیه در جهان بوده و عنوان شده است که ۵۱ درصد مردم این کشور سوء تغذیه دارند. کمترین میزان سوء تغذیه نیز در کشور‌هایی مثل امارات، اتریش، چین، فرانسه، آلمان و آمریکا گزارش شده است که در این کشور‌ها کمتر از ۲.۵ درصد مردم طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ سوء تغذیه داشته‌اند.
بخش زیادی از سوء تغذیه در کشور‌های مختلف مربوط به کودکان است و همانطور که عنوان شد در سراسر جهان ۱۴۹ میلیون کودک زیر ۵ سال دچار فقر غذایی و رشد ناکافی هستند.
ایران در زمینه مبارزه با سوء تغذیه کودکان نیز تلاش داشته گام‌های موثری بردارد.
به گفته احمد اسماعیل زاده، دبیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برنامه حمایت تغذیه‌ای کودکان زیر ۵ سال در ایران به طور چشمگیری موفق بوده و این برنامه توانسته سوءتغذیه حاد و لاغری شدید را در ۴۰ درصد موارد بطور کل بهبود بخشد.
در این برنامه که مهر ماه سال ۱۴۰۲ آغاز شد، برای ۵ دهک اول ماهانه یک میلیون تومان و دهک‌های ۶ و ۷ ماهانه ۶۰۰ هزار تومان اقلام غذایی مورد نیاز کودکان از طریق کالابرگ توزیع می‌شود و بودجه ماهانه ۱۲۲ میلیارد تومان بوده است.
از تعداد ۱۷۹ هزار و ۵۱۹ کودک معرفی شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعداد ۱۳۳ هزار ۶۹۰ کودک بر اساس نتایج آزمون وسع، واجد شرایط بوده و تحت پوشش برنامه قرار گرفتند.
بر این اساس حمایت تغذیه‌ای منجر به بهبودی ۵۷ درصد موارد ابتلاء به کوتاه قدی شدید شد که بهبودی کامل در ۲۶ درصد و روند رو به بهبودی در ۳۱ درصد کودکان تحت پوشش مشاهده شد.
همچنین حدود ۵۷ درصد موارد ابتلاء به کوتاه قدی بهبود پیدا کرد که از این میزان ۳۲.۵درصد بهبودی کامل یافتند و ۲۴.۴ درصد در روند رو به بهبودی قرار گرفتند. (ایرنا، ۸ خرداد ۱۴۰۳)
از آن جا که سلامت افراد جامعه نسبت مستقیم با توسعه کشور دارد، مبارزه با سوء تغذیه به عنوان راهی برای رسیدن به جامعه‌ای سالم باید در اولویت برنامه‌های دولت قرار گیرد. همانطور که تأمین امنیت غذایی مورد توجه و تأکید رئیس فقید دولت سیزدهم بود، امید است رئیس دولت چهاردهم نیز با ادامه همین راه ایران را در جاده موفقیت مبارزه با سوء تغذیه به پیش راند.
