هشدار ایران به ایرلاین‌های خارجی؛ آسمان افغانستان برای پروازهای عبوری ایمن نیست

خیرا رسانه‌های خارجی اخباری را منتشر کردند مبنی بر اینکه به دلیل تنش‌های اخیر منطقه، شرکت‌های هواپیمایی با دور زدن آسمان ایران، آسمان افغانستان را برای عبور انتخاب کردند و در روز‌های گذشته آمار پرواز‌های عبوری از آسمان افغان‌ها افزایش پیدا کرده‌است.

به گزارش ایلنا، اما طبق اطلاعات رسمی رسیده از یک مقام آگاه، سیستم‌های ناوبری هوایی در افغانستان به علت نبود تجهیزات مورد نیاز برای هدایت پرواز‌های عبوری از فضای این کشور، از قابلیت‌ها و ایمنی لازم برخوردار نیستند و این می‌تواند یک تهدید جهانی باشد.

آمار‌ها نشان می‌دهد که هم اکنون به طورمتوسط روزانه بیش از ۱۲۰ پرواز از آسمان افغانستان عبور می‌کند در حالی که هیچ نظارت قابل توجهی برای انجام امن پرواز‌های عبوری در آسمان افغانستان توسط مراکز زمینی هدایت پرواز‌ها وجود ندارد. هرچند که مسیر هوایی افغانستان یکی از راه‌های بین آسیا و اروپا است و می‌تواند فاصله بین این دو نقطه را کوتاه کند، اما نبود تجهیزات مورد نیاز ناوبری و عدم ارائه سرویس‌های کنترل ترافیک هوایی، ارزش پذیرش این ریسک بالا را در صنعت هوانوردی ندارد.

از سوی دیگر آسمان ایران به علت ارایه سرویس‌های ناوبری هوایی مناسب در منطقه یکی از بهترین مسیر‌های عبوری شرکت‌های هواپیمایی در جهان است، چراکه این مسیر به علت کاهش مسافت و کاهش مصرف سوخت هواپیما‌ها یکی از باصرفه‌ترین مسیر بین المللی برای پرواز‌های اروپایی به جنوب شرقی آسیا و شبه قاره هند است.

به دلیل نبود نظارت زمینی بر آسمان افغانستان، خلبان‌هایی که از آسمان این کشور عبور می‌کنند، صرفا با استفاده از بی سیم موقعیت خود را به پرواز‌های همجوار اطلاع می‌د‌هند تا تصادفی بین پرواز‌های عبوری از آسمان این کشور به وجود نیاید.

همزمان با افزایش پرواز‌های عبوری از فضای افغانستان، «امام‌الدین احمدی» سخنگوی وزارت ترانسپورت و هوانوردی طالبان اعلام کرده است که روزانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ هواپیما از حریم هوایی افغانستان عبور می‌کند و از هر هواپیما ۷۰۰ دلار حق عبور دریافت می‌شود.

آمار‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۳ میلادی بیش از ۳۰ هزار پرواز از آسمان افغانستان عبور کرده‌اند در حالی که فضای این کشور از ایمنی لازم برخوردار نیست و هر آن ممکن است در انجام پرواز‌های برنامه‌ای شرکت‌های هواپیمایی عبوری در آسمان افغانستان تداخل ایجاد شود.

با این حال در گزارشی که اخیرا خبرگزاری رویترز منتشر کرده شرکت‌های هواپیمایی با عدم قطعیت از شرایط فضای هوایی ایران و خاورمیانه، آسمان افغانستان را برای عبور از اروپا به طرف شبه قاره هند، جنوب و شرق آسیا انتخاب کرده اند در حالی که این مسیر هوایی در همجواری ایران از ایمنی برخوردار نیست.

با وجود نبود خدمات کنترل ترافیک هوایی و ناوبری هوایی مناسب، برخی از خطوط هواپیمایی جهان با توجه به احتمالات تنش در خاورمیانه، فضای افغانستان را درهفته‌های اخیر برای عبور پرواز‌های خود انتخاب کرده اند.

بسیاری از کارشناسان صنعت هوانوردی معتقدند که نبود سرویس‌های کنترل ترافیک هوایی به معنی عدم کنترل پرواز‌ها از روی زمین و عدم اطمینان خلبانان از ایمنی پرواز‌ها است و در کنار این نقص اساسی، نبود بسیاری از زیرساخت‌ها و تجهیزات ناوبری باعث شده تا آسمان افغانستان از مطلوبیت و جذابیت لازم برای عبور برخوردار نباشد.

در صنعت هوانوردی جهان ارائه سرویس‌های ناوبری از زمین اعتماد به نفس بالایی را به خلبانان می‌دهد و، چون در افغانستان سیستم‌های ناوبری هوایی مناسب زمینی وجود ندارد، همه خلبانان پرواز‌های عبوری با ریسک پذیری بالایی از آسمان این کشور عبور می‌کنند.

«جمشید فایز» یکی از خلبانان افغانی در این خصوص گفته است که خلبان‌هایی که از آسمان افغانستان عبور می‌کنند از طریق بی سیم، با خلبان‌های دیگر هواپیما‌های نزدیک به خود در آسمان افغانستان صحبت می‌کنند و این نشان می‌دهد که هدایت هواپیما‌های عبوری از آسمان افغانستان ایمنی لازم را ندارد.

در سال‌های آخر دولت سابق افغانستان، روزانه حدود ۴۰۰ هواپیما از آسمان افغانستان عبور می‌کرد، اما پس از خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان در سال ۲۰۲۱ و کنترل مجدد طالبان بر این کشور، اکثر خطوط هوایی با تغییر مسیر‌های پروازی عبور از آسمان افغانستان را متوقف کردند.

به گواه بسیاری از شرکت‌های معتبر هواپیمایی در اروپا، آسیا و امریکا آسمان ایران به علت کوتاهی مسیر و ارائه سرویس‌های ناوبری هوایی با توجه به تجهیزات مورد نیاز مسیر مناسبی برای پرواز‌های عبوری است.