چاقی چه آسیبی به مغز می‌رساند؟

چاقی به بیشتر اندام‌های بدن آسیب می‌رساند و تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مغز هم از این قاعده مستثنا نیست. علاوه بر این، محققان دریافته‌اند که از بین بردن چربی‌های اضافی عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد و اثرات منفی وزن اضافی را معکوس می‌کند.

به گزارش عصر ایران به نقل از ایندیپندنت، بنابر مطالعه جدید که روی افراد تحت عمل جراحی چاقی انجام شده است، این روش اثرات مثبتی بر مغز دارد. اما تحقیقات دیگر حاکی از آن است که سازوکار‌های کاهش وزن کمتر تهاجمی، مانند ورزش، می‌تواند آسیب مغزی احتمالی ناشی از چاقی را معکوس کند.

نشریه تایم می‌نویسد، بنا‌بر تخمین‌ها، مردان و زنان چاق، در مقایسه با افرادی که وزنشان طبیعی است، حدود ۳۵ درصد بیشتر با خطر ابتلا به آلزایمر مواجه‌اند. طبق نتایج به‌دست‌آمده از برخی تحقیقات، چربی بدن تعداد پروتئین‌های مستعد ابتلا به بیماری آلزایمر در مغز را افزایش می‌دهد.

تحقیقات دیگری نیز، که روی موش‌ها انجام شده است، حاکی از آن است که سلول‌های چربی ماده‌ای به نام اینترلوکین ۱ (interleukin ۱) آزاد می‌کنند که باعث التهاب می‌شود و در تحلیل و از بین رفتن مغز نقش دارد.

در مطالعات جدید، محققان ۱۷ زن مبتلا به چاقی را پیش از عمل جراحی چاقی بررسی کردند و متوجه شدند که سوخت‌وساز قند در بدن آنان سریع‌تر از مغز گروه کنترل زنان است، یعنی گروهی که وزن طبیعی داشتند. محققان این زنان را پیش از عمل جراحی و همچنین بعد از آن تحت آزمایش‌های عملکرد شناختی مغز قرار دادند.

نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که فعالیت مغزی این زنان پس از عمل جراحی عملکرد بهتری داشت و در مقایسه با زمانی که زیر تیغ جراحی نرفته بودند، در آزمون‌های شناختی مغز بهتر عمل کردند - به‌ویژه در حوزه عملکرد اجرایی که در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی نقش دارد. یافته‌ها نشان می‌دهد که اثرات منفی چربی با کم شدن آن کاهش می‌یابد. 

محققان می‌نویسند، فعالیت متابولیک مغزی طولانی‌مدت - یعنی شیوه تجزیه قند در مغز افراد چاق - به ساختار مغز آسیب می‌زند و زوال شناختی را تسریع می‌کند. البته آنها همچنان می‌کوشند تا اثرات چربی بدن بر مغز را درک کنند، اما احتمالاتی از زنجیره رویداد‌ها وجود دارد. برای مثال، مقاومت به انسولین با بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر مرتبط است، زیرا مقاومت به انسولین در افزایش اسید‌های چرب، التهاب و استرس اکسیداتیو (oxidative stress) نقش دارد و مقاومت به انسولین در واقع اختلالی متابولیکی است که براثر چاقی ایجاد می‌شود. 

به گزارش مرکز بهداشت و سلامت ملی بریتانیا، چربی احشایی یا شکمی مضرترین نوع چربی بدن است و احتمال ابتلا فرد به مقاومت دربرابر انسولین را افزایش می‌دهد. علاوه بر آن، چربی شکمی سبب ترشح هورمون استرس می‌شود که بر عملکرد شناختی مغز تاثیر می‌گذارد. همچنین تحقیقات دیگری نشان داده‌اند که هورمون استرس با پیام‌های گرسنگی مرتبط است و این اختلالات احساس گرسنگی و سیری فرد را تغییر می‌دهد و باعث چاقی می‌شود. 

تصور بر این است که چربی بدن، که به آن بافت چربی هم گفته می‌شود، موادی تولید می‌کند که باعث التهاب می‌شوند و دست‌کم یکی از عوامل اصلی تحریک مغز و زمینه‌ساز ابتلا به آلزایمر است. بر همین اساس، محققان توصیه می‌کنند که کنترل وزن و سبک زندگی‌تان را در دست بگیرید و از شر چربی‌های اضافی بدن خلاص شوید. البته قرار نیست همه زیر تیغ جراحی بروند و می‌توان به کمک رژیم غذایی سالم و ورزش به این هدف دست یافت.