آنتی‌اکسیدان به هر ماده‌ای گفته می‌شود که بتواند فرآیند اکسیداسیون را مهار کند، مخصوصاً موادی که برای جلوگیری از خراب شدن مواد غذایی ذخیره‌شده یا حذف عوامل بالقوه‌ی اکسیداسیون در بدن یک موجود زنده استفاده می‌شوند.
آنتی‌اکسیدان‌ها شامل مواد غذایی مختلفی هستند که حتماً قبلاً نام آنها را شنیده‌اید، مثلاً کارتنوئید‌ها مانند بتاکاروتن، لیکوپن و ویتامین C، این مواد نمونه‌ای از آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که فرآیند اکسیداسیون یا واکنش سلولی در برابر اکسیژن، پراکسید یا رادیکال‌های آزاد را مهار می‌کنند.
به گزارش دایت، برای سلامتی و طول عمر، فواید مصرف برخی از آنتی‌اکسیدان‌های خوراکی مانند سبزیجات، چای‌ها و مکمل‌ها عبارت‌اند از:
تقویت چشم ها، کاهش ریسک مشکلات چشمی مانند آب‌مروارید و بیماری ماکولا که موجب از بین رفتن شبکیه چشم می‌شود
منابع غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان مانند سبزیجات، ادویه‌جات و انواع چای باعث کاهش تأثیر رادیکال‌های آزاد یا استرس اکسیداتیو می‌شوند که عامل ایجاد انواع بیماری‌ها هستند. مشکلات جسمانی که امروزه با آنها روبه‌رو هستیم مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و زوال عقل به دلیل افزایش میزان آسیب اکسیداتیو و التهاب رخ می‌دهند.
به عبارت ساده، اکسیداسیون یک واکنش شیمیایی بوده که موجب تولید رادیکال‌های آزاد و واکنش‌های شیمیایی زنجیره‌ای دیگر نیز می‌شود که مسئول آسیب‌های سلولی هستند آنتی‌اکسیدان‌ها از عوامل مهم تغذیه‌ای هستند که نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی ما دارند.
این مواد رادیکال‌های آزادی را که ناشی از مصرف انرژی است از بدن پاک می‌کنند. اگر رادیکال‌های آزاد در بدن باقی بمانند می‌توانند به جدار سلول‌ها آسیب برسانند و باعث مرگ سلولی بشوند. آنتی‌اکسیدان‌ها محیط را از سمومی که ناشی از مصرف انرژی در سلول‌ها است پاک می‌کنند.
استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها در غذای رژیمی برای مقابله با آسیب‌های ناشی از نور آبی یا اشعه‌ی خورشید، رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن یا استفاده از مواد مخدر، مصرف داروها، مسمومیت یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، استرس زیاد و سایر عوامل طبیعی که برای سلامتی خطرآفرین هستند، بسیار لازم و کمک‌کننده است.
در فرایند مبارزه با آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد، آنتی‌اکسیدان‌ها درحالی‌که با سلول‌های بدخیم یا سرطانی مقابله می‌کنند، از سلول‌های سالم نیز محافظت می‌نمایند. حال برای استفاده از این آنتی‌اکسیدان‌ها اول باید منابع اصلی آنها را شناخت و سپس میزان مصرف آنها را نیز در نظر گرفت.
همان‌طور که گفته شد برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها را بدن خود تولید می‌کند و برخی دیگر از طریق خوردن میوه‌ها و مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان تأمین می‌شود. این میوه‌ها شامل:
ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل در نصف پیمانه آلو سیاه ۴۸۷۳ و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل در نصف پیمانه آلوبخارا ۷۲۹۱ است.
انگور قرمز در هر وعده دارای ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل ۲۰۱۶ و کشمش حاوی ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل ۲۴۹۰ است.
بلوبری سرشار از آنتی‌اکسیدان است. آنتی‌اکسیدان موجود در این میوه می‌تواند از ابتلا به طیف انبوهی از بیماری‌ها جلوگیری کند. نکته شگفت‌انگیز این‌که خوردن یک فنجان بلوبری ۱۳، ۴۲۷ آنتی‌اکسیدان کل را ارائه می‌دهد.
شاه‌توت نیز از میوه‌های سرشار از آنتی‌اکسیدان است.
توت‌فرنگی هم مثل بلوبری و تمشک دارای آنتی‌اکسیدان زیادی است که از سلول‌های سالم در برابر بسیاری از انواع سرطان‌ها محافظت می‌کند.
آنتی‌اکسیدان اسید الاژیک که در تمشک، انار، گردو و کرن بری وجود دارد، توانایی آنتی‌اکسیدانی کوئرستین، آنتی‌اکسیدانی که در سیب، انگور، پیاز و گندم‌سیاه هست را تقویت می‌کند.
خانواده آلو همه دارای مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان هستند، اما با خوردن آلو سیاه ۴۸۷۳ آنتی‌اکسیدان در هر وعده دریافت خواهید کرد.
پرتقال همراه با انبه، هلو و هندوانه، سرشار از بتا-کریپتوکسانتین هستند که یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند بوده و یکی از جفت ترکیباتی است که خطر آرتروز را ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد.
شما می‌توانید ۲۰ حبه انگور قرمز بدون هسته را خورده و علاوه بر دریافت آنتی‌اکسیدان لازم برای بدن، فقط ۱۰۰ کالری مصرف کنید.
گیلاس‌های آبدار و ترش بهترین منبع آنتی‌اکسیدانی ملاتونین هستند. گیلاس‌های دیگر هم این آنتی‌اکسیدان را دارند، اما گیلاس ترش بیشترین مقدار را دارد. ملاتونین از پوست در برابر اشعه ماورا بنفش محافظت کرده و به ترمیم پوستی که دچار آفتاب‌سوختگی شده است نیز کمک می‌کند، زیرا رشد سلول‌های پوستی جدید را تحریک می‌کند. علاوه بر این، گیلاس دارای ویتامین C است که برای ساخت کلاژن ضروری است.
سبزیجاتی که حاوی آنتی‌اکسیدان هستند
کلم پیچ سرشار از آنتی‌اکسیدان و ویتامین‌های مفید در مقابله با سرطان است. همچنین منبع خوبی از بتاکاروتن و بهترین ترکیب لوتئین و زئاگزانتین است.
اسفناج مملو از کاروتنوئید‌ها است؛ آنتی‌اکسیدان‌هایی که باعث سلامت چشم می‌شوند و به جلوگیری از دژنراسیون ماکولا که دلیل اصلی نابینایی در افراد مسن است کمک می‌کنند.
جوانه بروکسل دارای مقدار زیادی سولفورافان و همچنین ترکیباتی به نام ایزوتیوسیانات است. این دو دارای اثرات محافظتی خوب در برابر سرطان هستند.
این سبزی کوچک غنی از بتاکاروتن است، آنتی‌اکسیدانی که از سرطان ریه محافظت می‌کند و به سلامت پوست، مو، ناخن، لثه، غدد، استخوان‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند. به‌علاوه، جوانه یونجه منبع خوبی از ویتامین E است، این ویتامین قادر است از حملات قلبی و ضربه‌مغزی جلوگیری کرده و خطر مرگ ناشی از سرطان مثانه را کاهش دهد.
کلم بروکلی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های ضد سرطان است.
چغندر مملو از مواد مغذی سالم مانند پنج ویتامین ضروری، کلسیم، آهن، پتاسیم و پروتئین است.
یک فلفل متوسط ویتامین C زیادی دارد و از آترواسکلروز یا تصلب شرایین که می‌تواند منجر به بیماری قلبی شود، جلوگیری می‌کند.
با خوردن خام آن از آنتی‌اکسیدان‌های ضد سرطان سبزیجات بیشترین بهره را خواهید برد. پختن پیاز در حرارت زیاد به‌طور قابل‌توجهی از مزایای فتوشیمیایی محافظت‌کننده در برابر سرطان ریه و پروستات می‌کاهد.
هرچه ذرت مدت بیشتری پخته شود، سطح آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند لوتئین که با نابینایی در بزرگ‌سالان مقابله می‌کند، بالاتر است.
انواع بادمجان سرشار از اسید کلروژنیک تلخ است که از تجمع پلاک‌های تهدیدکننده قلب در دیواره شریان محافظت می‌کند. همچنین بادمجان کلسترول را کاهش داده و به شل شدن دیواره عروق که می‌تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا را کاهش دهد، کمک می‌کند.
برای افرادی که می‌خواهند مواد غذایی را مصرف کنند که حاوی آنتی‌اکسیدان باشد بهتر است برنامه غذایی منظمی را دنبال کنند. این برنامه شامل:
سعی کنید صبح را با خوردن غلات آغاز نمایید. افزودن انواع توت آبدار تازه به غلات، یک غذای دل‌چسب و خوشمزه خواهد شد. می‌توانید بلغور جو دوسر و کشمش و یک لیوان آب‌میوه تازه یا ماست مخلوط شده با بلوبری تازه را میل نمایید.
لوبیا قرمز یک افزودنی سالم برای خوراک، پاستا و سالاد به‌حساب می‌آید. سبزیجات مخلوط خردشده را به همراه یک عدد میوه جهت تکمیل وعده غذایی در برنامه وارد کنید. اگر شما غذا‌های غیر گیاهی مصرف می‌کنید، می‌توانید از ساندویچ سالاد مرغ همراه با سبزیجات مخلوط نیز استفاده کنید.
برای شام، می‌توانید مرغ یا گوشت گاو را به همراه فلفل دلمه‌ای، مارچوبه و قارچ تفت‌داده و به ساندویچ خود اسفناج را به‌جای کاهو اضافه کنید. خوردن میوه را فراموش نکنید و می‌توانید میوه و ماست را مخلوط نموده و مصرف کنید.
بعضی از مواد غذایی که خوردن آنها ممنوع است شامل:
