پشت‌پرده حضور سربازان کره شمالی در جنگ اوکراین چیست؟

فرارو- در روز‌های گذشته شاهد طرح موضع گیری‌های مختلف و البته روایت‌های رسانه‌ای گوناگون در محیط بین المللی با محوریت حضور سربازان کره شمالی در میدان‌های جنگ اوکراین، به نفع روسیه بوده ایم. در این رابطه، آژانس‌های امنیتی کره جنوبی نیز گزارش‌هایی از احتمال اعزام چیزی بین سه تا ده هزار نظامی کره شمالی به جنگ اوکراین خبر داده اند. البته که وزرات دفاع آمریکا پنتاگون هم اعزام سربازان کره شمالی به روسیه برای جنگ با اوکراین را تایید کرده و آن را تحرکی خطرناک توصیف کرده است. 

به گزارش فرارو؛ برخی گزارش‌ها حاکی از این هستند که سربازان مذکور هنوز به خطوط مقدم نبرد فرستاده نشده اند و در حال طی کردن برخی آموزش‌ها در خاک روسیه و پایگاه‌های نظامی این کشور هستند. این مساله به قدری مهم بوده که کره جنوبی اقدام به احضار سفیر روسیه در خاک خود کرده و از توسعه همکاری‌های روسیه و کره شمالی با محوریت جنگ اوکراین انتقاد کرده و آن را تهدیدی جدی علیه صلح و امنیت بین المللی توصیف کرده است. 

با این همه، طرح گمانه‌زنی‌های مختلف در مورد حضور نظامیان کره شمالی در جنگ اوکراین در شرایطی مطرح می‌شود که پیشتر نیز بسیاری از صاحب نظران نظامی از ارسال صد‌ها هزار گلوله توپخانه به روسیه خبر داده بودند. در این رابطه، با توجه به اینکه ادوات توپخانه روسیه تا حد زیادی میراث دوران شوروی سابق است و کره شمالی مهمات آن را همچنان تولید می‌کند، مسکو نگاهی جدی به پیونگ یانگ جهت تامین این قبیل نیاز‌های خود دارد. البته که برخی از منتقدان دولت روسیه نیز معتقدند که این کشور در جبهه‌های جنگ اوکراین با مشکل بسیج نیروی انسانی رو به رو شده و همین مساله آن را به سمت درخواست کمک از کره شمالی سوق داده است. 

با این حال، آنچه واضح است این مساله می‌باشد که تقویت همکاری‌های روسیه و کره شمالی در بحبوحه جنگ اوکراین به ویژه در حوزه نظامی، با برخی محرک‌ها و دلایل همراه است که خوانش دقیق آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این رابطه، این طور به نظر می‌رسد که به طور خاص می‌توان به ۳ متغیر اشاره کرد. 

۱. انعقاد توافقات راهبردی میان روسیه-کره شمالی

چند ماه قبل بود که در جریان سفر تاریخی و کم سابقه ولادیمیر پوتین به کره شمالی، برخی منابع خبری از انعقاد توافق مشارکت راهبردی میان مسکو-پیونگ یانگ خبر دادند. خبرگزاری رسمی کره شمالی KCNA در گزارشی از توافق مذکور به عنوان انعقاد یک "پیمان" مهم میان دو طرف یاد کرد و به این مساله اشاره داشت که بر اساس آن، دو کشور روسیه و کره شمالی متعهد شده‌اند که در صورت حمله یک دشمن خارجی به یکی از این دو کشور، طرف دیگر اقدام به ارائه کمک هی نظامی به آن کند و از توافق با سایر کشور‌ها علیه متحد خود نیز خودداری کند. رسانه‌های کره شمالی تاکید کرده‌اند که پیونگ یانگ، توافق مشارکت راهبردی خود با روسیه را بیش از همه نوعی ائتلاف نظامی ارزیابی می‌کند. حال به نظر می‌رسد که روسیه و کره شمالی عملا در حال حرکت و اقدام بر پایه توافق مذکور هستند. 

مفاد این توافق رسانه‌ای نشده با این حال، حمایت از منافع متقابل در بحبوحه اوج گیری بحران‌های امنیتی، نکته واضح آن است که از این رهگذر می‌توان متوجه شد چرا در روز‌های گذشته گمانه زنی‌ها و اخبار مختلفی مبنی بر اعزام نظامیان کره شمالی به میدان‌های جنگ اوکراین مطرح شده و البته که پیشتر نیز گزارش‌های مختلفی در مورد ارسال مهمات توپخانه‌ای ارتش کره شمالی به روسیه مطرح شده بود. 

۲. اتخاذ دکترین جدید در سیاست خارجی کره شمالی

یکی از نکات قابل تامل در روز‌های گذشته، اقدام دولت کره شمالی در منفجر کردن کلیه راه‌های منتهی به همسایه جنوبی این کشور بوده است. در حقیقت، کره شمالی به نحو قابل توجهی در حال ارسال این پیام به کره جنوبی است که به هیچ عنوان قصد ندارد در فضای تنش زدایی و تقویت روابط با سئول حرکت کند. کره شمالی در مورد کره جنوبی درکِ تهدید دارد و همکاری‌های امنیتی سئول با آمریکا را تهدیدی مستقیم علیه امنیت ملی خود می‌پندارد. از منظر ایدئولوژیک نیز کره شمالی هیچ فضایی را برای سازش با کره جنوبی پیش روی خود نمی‌بیند. 

این در حالی است که چند سال قبل، یک هیات عالی رتبه از کره شمالی جهت شرکت در بازی‌های زمستانی کره‌جنوبی عازم این کشور شد و پالس‌های مختلفی از تنش زدایی با محوریت روابط دو طرف مخابره شده بود. در این چهارچوب، باید توجه داشت که در سطحی کلان نیز کره شمالی فضای جاری در عرصه سیاست بین‌الملل را توام با تهدیدات فراوان می‌بیند و سعی دارد در فضای تقابل با جبهه رقبا و دشمنان خود حرکت کند. شاید عینی‌ترین نمود این مساله را بتوان در اعلام هشدار‌های متعدد "کیم جونگ اون" رهبر کره شمالی به ارتش خلق این کشور مشاهده کرد که از احتمال انفجار جنگ جهانی سوم و یا آغاز جنگی گسترده علیه کره شمالی خبر داده و می‌دهد. 

از این منظر، پیونگ یانگ این نکته را در دکترین سیاست خارجی خود حاکم کرده که بهتر است بیش از پیش بر شدت هماهنگی خود با جبهه متحدانش به ویژه روسیه، چین و ایران بیفزاید. این جنس از نگاه زمانی بیش از پیش تقویت می‌شود که بدانیم نظم‌های کهنه در عرصه سیاست بین الملل نظیر نظم غرب‌گرای کنونی جهان، وقتی در مسیر و ریلِ تضعیف و فروپاشی قرار می‌گیرند، سعی در تبدیل کردن بحران‌ها به فرصت و تعریف یک نظم تازه متناسب با منافع خود به عنوان آخرین راه حل جهت فرار از واقعیت‌های تلخی دارند که با آن‌ها رو به رو هستند. 

از این رو، از چشم انداز سیاست بین الملل نیز کره شمالی احساسا خطر کرده و درست به همین دلیل است که پیروزی روسیه در میدان‌های جنگ اوکراین را پیروزی خود می‌بیند و تصور می‌کند که جهان غرب به دنبال ضربه زدن به اتحاد‌های شرقی برای تقویت هژمونی بین المللی خود است. موضوعی که در صورت تحقق می‌تواند تبعات مخربی را برای پیونگ یانگ و طیف متحدانش به همراه داشته باشد. 

۳. عملگرایی کره‌شمالی در ارتباط با روسیه

در نهایت باید گفت که کره شمالی در سال‌های گذشته با بحران‌های گسترده‌ای به ویژه از حیث انسانی و اقتصادی رو به رو بوده است. چندین مرتبه سیل‌های مرگبار در این کشور و تشدید فقر و بحران گرسنگی در این کشور شرق آسیا، سبب شده تا پیونگ یانگ از هر فرصتی با توجه به چهارچوب‌های ایدئولوژیک خود برای بهبود اوضاعش در حوزه‌های مذکور بهره برد.

در این رابطه، جدای از چین که بخش قابل توجهی از اقتصاد کره شمالی به روابط با آن وابسته است، هیچ بعید نیست که پیونگ یانگ از قِبل توسعه روابط با روسیه و وارد کردن آن به فاز راهبردی و حتی حضور نظامیانش در جبهه‌های جنگ اوکراین، کمک‌های اقتصادی قابل توجهی را نیز از روسیه دریافت کرده باشد. 

کمک‌هایی که می‌توانند تا حدی چالش‌های اقتصادی و اجتماعی این کشور را تسکین دهند. به هر حال، در فضای تشدید تنش‌ها میان روسیه و جهان غرب و افزایش درگیری‌های ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک در جهان، بازیگران مختلف نظیر کره شمالی فضای مساعدی را برای کنشگری بهتر و موثر‌تر در راستای منافع خود پیدا می‌کنند و رویکرد‌های خاصی را نیز در این رابطه به نمایش می‌گذارند.