جلال‌الدین فارسی نامزد حزب جمهوری اسلامی به دلیل ایرانی‌الاصل نبودن و مسعود رجوی به دلیل ندادن رای مثبت به قانون اساسی از رقابت کنار گذاشته شدند. البته می‌توان گفت اسناد سفارت احتمالاً به درستی مورد بررسی قرار نگرفت چرا که نام دریادار احمد مدنی و ابوالحسن بنی‌صدر نیز در اسناد بود.
فرارو- با فاصله کوتاهی از استعفا و سقوط دولت مهندس بازرگان به دنبال اشغال سفارت آمریکا، شورای انقلاب که به دستور امام خمینی (ره) اداره کشور را به دست گرفته بود، قانون انتخابات ریاست‌جمهوری را به تصویب رساند و تاریخ ۵ بهمن ۱۳۵۸ را به عنوان روز برگزاری انتخابات معین کرد. در آن دوره، ۱۲۴ نفر نامزد شرکت در انتخابات شدند و صلاحیت ۱۰ نفر مورد تائید قرار گرفت و در انتها به ۸ نفر رسید.
به گزارش فرارو، چهره‌های شاخصی در این انتخابات شرکت کردند و همچنین چهره‌های شاخصی نیز از حضور در این رقابت محروم شدند. در اولین انتخابات ریاست‌جمهوری اسلامی ایران، با مشارکت ۶۴ درصدی (بیش از ۱۴ میلیون رای)، سید ابوالحسن بنی‌صدر با حدود ۱۱ میلیون رای به عنوان اولین رئیس‌جمهور ایران برگزیده شد.
در زمان برگزاری اولین انتخابات ریاست جمهوری، شورای نگهبان وجود نداشت. با توجه به شرایط کشور و عبور از دولت انتقالی، بررسی صلاحیت ۱۲۴ نامزد به استناد بند ۴ اصل ۱۱۰ قانون اساسی به مقام رهبری که در آن زمان بر عهده امام خمینی بود سپرده شد. ایشان نیز در پیامی شامل چند بند، نظر خود را اعلام کردند که بند اول آن معیار قرار گرفت: «با اینکه در این دوره به حسب قانون اساسى مصوب از ناحیه ملت، تصدیق صلاحیت رئیس جمهور و واجد بودن شرایط او به عهده این جانب است، به واسطه بعضى مصالح و جهات لازم المراعاة، از آن جمله وضع استثنایى که کشور دارد، لازم است در این امر مهم حیاتى تأخیر نشود. از طرفى شناسایى بیش از ۱۲۰ نفر محتاج به زمانى طولانى است؛ و تأخیر در این حالِ استثنایى به صلاح ملت و کشور نیست، به این جهت و جهات دیگر این جانب امر صلاحیت و انتخاب را به ملت واگذار نمودم که خود سرنوشت خود را تعیین کنند.»
وزارت کشور به عنوان مجری انتخابات ابتدا اسامی ۱۰۶ نفر را اعلام کرد. در اعلامیه وزارت کشور آمده بود که ۱۸ نفر به دلیل همکاری با حکومت گذشته، ساواک، مخدوش بودن شناسنامه، سوابق کیفری یا مخدوش بودن سن از فهرست حذف شدند. در مرحله بعدی، کمیته نظارت بر تبلیغات انتخابات با همکاری وزارت کشور و با کسب اجازه از امام که این تعداد نامزد را نامناسب و برای بدنام کردن جمهوری اسلامی می‌دانستند، به استناد به مدارک موجود در سفارت آمریکا که به دست دانشجویان پیرو خط امام افتاده بود ۷۳ نفر دیگر را کنار گذاشتند. در ادامه، جلال‌الدین فارسی نامزد حزب جمهوری اسلامی به دلیل ایرانی‌الاصل نبودن و مسعود رجوی به دلیل ندادن رای مثبت به قانون اساسی از رقابت کنار گذاشته شدند. البته می‌توان گفت اسناد سفارت احتمالاً به درستی مورد بررسی قرار نگرفت چرا که نام دریادار احمد مدنی و ابوالحسن بنی‌صدر نیز در اسناد بود.
وزارت کشور در نهایت هشت نام را به عنوان نامزد‌های نهایی ریاست‌جمهوری معرفی کرد که عبارت بودند از ابوالحسن بنی‌صدر، صادق قطب‌زاده، سیداحمد مدنی، کاظم سامی، صادق طباطبایی، داریوش فروهر، حسن حبیبی و محمد مکری.
منابع مختلف بر این موضوع تاکید دارند که جلال‌الدین فارسی نامزد حزب جمهوری اسلامی، رقیب اصلی بنی‌صدر در انتخابات اول بود. اما او که حدود یک ماه قبل از انتخابات مسئله ایرانی‌الاصل نبودنش مطرح شده بود، در نتیجه مجبور به کناره‌گیری از انتخابات شد. دیگر نامزد‌ها از نهضت آزادی، جبهه ملی و سیاستمداران مستقل نیز نتوانستند از بنی‌صدر عبور کنند. فارس در این باره نوشته است: «در چرایی پیروزی بنی‌صدر در اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری باید به نحوه تبلیغات وی نیز اشاره کرد که او به جای شروع تبلیغات از تهران از قم شروع کرد و همچنین عکس‌هایی از وی در کنار رهبران انقلاب، آثار روانی لازم را به نفع وی در میان مردم گذاشت. البته، باید به دلایل دیگر پیروزی بنی‌صدر، همچون رویکرد انتقادی وی، کاهش و حذف بهره وام‌های بانکی، سوءاستفاده از سرپرستی وزارت اقتصاد و عضویت شورای انقلاب، حمایت جامعه روحانیت مبارز از وی و... اشاره کرد. در این انتخابات، طیف‌های سیاسی مختلفی اعم از ملی‌گرا، مذهبی و نیرو‌های مستقل حضور داشتند که در برخی طیف‌ها، کاندیدا‌های متعدد حضور داشتند، ولی برخی گروه‌های مذهبی و ملی‌گرا در یک ائتلاف نسبی از کاندیداتوری بنی‌صدر حمایت کردند.
در این انتخابات، گروه‌های ملی‌گرا، همچون نهضت آزادی؛ گروه‌های ناسیونالیست و جبهه ملی و گروه‌های مذهبی، همچون حزب جمهوری اسلامی، مؤتلفه اسلامی، جامعه وعاظ، روحانیت مبارز و گروه‌های التقاطی، همچون همانند سازمان مجاهدین خلق ایران در انتخابات مشارکت داشتند. ریاست جمهوری بنی‌صدر رسماً از ۱۵ بهمن ۱۳۵۸، که وی در برابر امام خمینی (ره) سوگند یاد کرد، آغاز شد. در مراسم تنفیذ ریاست جمهوری، امام خمینی (ره) طی سخنانی فرمودند: «من از آقای بنی‌صدر می‌خواهم که مابین قبل و بعد از ریاست جمهوری در احوال روحی ایشان تفاوتی ایجاد نشود.» امام افزودند: «تنفیذ و نصب اینجانب و رأی ملت مسلمان ایران محدود است به عدم تخلف ایشان از احکام مقدسه اسلام و تبعیت از قانون اساسی.» (۱۳۹۶) بنی‌صدر سی خرداد ۱۳۶۰ از سوی مجلس از قدرت خلع شد که روند رسیدن به آن نقطه، اختلافات و مسائل پس از آن، موضوع یک گزارش مستقل است.
هیچ کدام از هشت نامزد نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری اول، اکنون در قید حیات نیستند. آخرینِ آنها شخص بنی‌صدر بود که ۱۷ مهر ۱۴۰۰ درگذشت. محمد مکری تیر ۱۳۸۶ در پاریس به مرگ طبیعی فوت کرد. سیداحمد مدنی نامزد جبهه ملی سال ۱۳۸۴ در کلرادوی آمریکا درگذشت. داریوش فروهر در جریان قتل‌های زنجیره‌ای سال ۱۳۷۷ کشته شد. حسن حبیبی سال‌ها معاون اول رئیس‌جمهور بود و سال ۱۳۹۱ در تهران فوت کرد. صادق طباطبایی سال ۱۳۹۳ در دوسلدورف آلمان به دلیل ابتلا به سرطان ریه درگذشت. کاظم سامی سال ۱۳۶۷ در مطبش به قتل رسید و روایت‌های مختلفی درباره این قتل وجود دارد. صادق قطب‌زاده نیز سال ۱۳۶۱ به اتهام تلاش برای براندازی و برنامه‌ریزی برای ترور امام خمینی اعدام شد.
