فرانسویها میگویند هنوز درهای گفتگو باز است. دلیل اول چنین تاکیدی بر باز بودن مسیر دیپلماسی میتواند این باشد که بدون گفتگوی ایران و آمریکا راهکار فرانسه به جایی نمیرسد. ظاهرا فرانسویها تمایلی به هزینه دادن ندارند. خود منابع دیپلماتیک فرانسوی در گفتگو با رسانههای گوناگون گفتهاند تا وقتی روحانی و ترامپ دیدار نکنند، هیچ مشکلی حل نخواهد شد.
مرتبط کردن صادرات نفت ایران به این گروهها ممکن است زمینه را برای افزایش فشارها بر صادرات نفت ایران فراهم کند. برخی کارشناسان معتقدند این مرتبط سازی، با هدف بدنام کردن صادرات نفت ایران صورت گرفته و مشتریان احتمالی نفت ایران را نگران میکند.
منابع اروپایی و آمریکایی میگویند مقامات دولت ترامپ موافقت با خط اعتباری را به دیدار روحانی و ترامپ مشروط کردهاند. پولتیکو به نقل از منابع آگاه مدعی شد موافقت ترامپ با راه اندازی خط اعتباری، ممکن است به موافقت روحانی برای دیدار با ترامپ بستگی داشته باشد.
هنوز معلوم نیست که آیا این استراتژی جدید دولت روحانی موفق میشود یا نه. فرانسه در پی این است که از دو طرف منازعه - ایران و آمریکا - «سلسلهای از تعهدات» بگیرد. پاریس از تهران میخواهد که کاملا به برجام پایبند باشد و در ازای این پایبندی از واشنگتن میخواهد که برای فروش «مقادیر اندکی از نفت ایران» معافیتهای تحریمی صادر کند. هنوز آمریکاییها با این راهکار موافقت نکردهاند و حتی بر تحریمهای نفتی علیه ایران افزودهاند. بنابراین، اگر استراتژی جدید دولت روحانی به راهکار فرانسه گره بخورد، ممکن است احتمال موفقیت آن اندک باشد.
واضح است که فعلا دو طرف منازعه، یعنی ایران و آمریکا، هر کدام بنا به دلایل خود، تمایلی به مذاکره ندارند. اما چرا ترامپ به تلاشهای ماکرون برای ترتیب دیداری با روحانی، روی خوش نشان داد، آیا او هم مانند آن پادشاه میخواست با حرفهایش ماکرون را خوشحال و امیدوار کند؟ پاسخ این سوال در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر آینده مشخص خواهد شد.
سرنوشت وساطت ماکرون چه میشود؟
مخالفت آمریکا با صدور معافیتها، وساطت فرانسه را در معرض آزمون جدی قرار داده است. اگر آمریکا در زمینه فروش نفت ایران تساهل نکند، به سختی میتوان تصور کرد که تکاپوی دیپلماتیک ماکرون به نتیجه برسد. چرا که ماکرون به رغم تلاشهای گستردهای که تاکنون انجام داده، رغبتی برای پذیرفتن هزینه ایستادگی در برابر آمریکا به خاطر ایران نشان نداده است.
ترامپ اظهارات ماکرون درباره ایران را زیرسوال برد. ولی ماکرون هنوز هم اصرار دارد که به ارائه راهکارها در این زمینه ادامه دهد. با این حال، الآن معلوم نیست که پس از واکنش سرد ترامپ به پیشنهادات فرانسه، مقامات این کشور چگونه میخواهند برجام را نجات دهند و ایران و امریکا را بر سر میز مذاکره بنشانند. برخی ناظران مسائل بین المللی نیز معتقدند احتمال موفقیت تلاشهای فرانسه اندک است. چرا که ترامپ با تمام توان آمریکا، ایران را تحت فشار قرار داده و بعید است که بدون گرفتن امتیاز از این کشور، از مواضع خود عقبنشینی کند.
پیشنهادات ماکرون برجام را نجات میدهد؟
بنابراین راهکار فرانسه دو طرف دارد؛ ایران و آمریکا. از این رو، موفقیت آن مرهون همکاری و همراهی دو طرف است. خصوصا که فرانسه به تنهایی نمیتواند انتظارات اقتصادی ایران را برآورده کند. هر دو پیشنهاد فرانسه (تزریق اعتبارات به اینستکس و صدور معافیتهای نفتی از سوی آمریکا) نیازمند موافقت آمریکا و اعضای باقیمانده در برجام است.
مشکل اصلی راهکار فرانسه این است که پاریس بدون دادن یک امتیاز فوری به تهران، در حال حاضر از ایران میخواهد کاهش تعهدات هستهای را ادامه ندهد و وضعیت فعلی را به اصطلاح «فریز» کند. این در حالی است که یکی از دلایل اصلی ایران برای کاهش تعهدات هستهای، وادار کردن غرب به تسهیل فروش نفت و تبادلات بانکی ایران است.
بعد از ماجرای ادامهدار اینستکس که قرار بود به دور زدن تحریمهای آمریکا کمک کند، ولی ناکام ماند، راهکار دیپلماتیک فرانسه روزنه تازهای برای نجات توافق هستهای باز کرد. اما ظاهرا اوجگیری تنشها در تنگه هرمز و تغییر دولت بریتانیا، نه فقط راهکار فرانسه ، بلکه کل تلاشهای دیپلماتیک اروپا برای نجات برجام را به بوته فراموشی سپرد.
راهکار فرانسه ، در واقع بر مهار اقدامات هستهای ایران در ازای کاهش تحریمها متکی است. فرانسویها در هفتههای اخیر، به منظور متقاعد کردن ایران به پایبندی کامل به برجام، از لزوم محدود کردن برنامه موشکی ایران یا نفوذ منطقهای آن سخنی نگفتهاند. از این رو، اظهارات پمپئو درباره مذاکره درباره توان موشکی ایران، میتواند ابتکار عمل فرانسه را به شکست بکشاند. چرا که تنشزدایی با ایران را با موضوعات غیرهستهای مرتبط میکند.