فرارو- در جریان نشست سران گروه هفت در جنوب فرانسه، تلاش رئیس‌جمهور این کشور برای یافتن زمینه مشترک میان ایران آمریکا دو چندان شد. در مدتی کوتاه، با مقامات هر دو کشور هم به طور مفصل گفتگو کرد، اما تاکنون نتوانسته است در دیوار بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا رخنه‌ای ایجاد کند.
به گزارش فرارو، تا ظهر روز یک شنبه، تمام دیدار‌ها و فعالیت‌های نشست سران گروه هفت در شهر توریستی بیاریتس طبق برنامه پیش می‌رفت. رهبران هفت کشور غربی چند بار با یکدیگر دیدار کردند و ناهار و شام خوردند. اما در ساعت‌های پایانی روز یک شنبه، یک اتفاق غیرمنتظره رخ داد. یک هواپیمای ویژه ایرانی در شهر بیاریتس فرود آمد. خیلی زود معلوم شد که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، به دعوت ایمانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به محل نشست سران گروه هفت عزیمت کرده است.
غافلگیری ترامپ
دیپلمات ارشد ایران در اقدامی که حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا را هم غافلگیر کرد، به جنوب فرانسه رفت و با ماکرون و وزیر خارجه‌اش، ژان ایو لودریان، گفتگو‌های مفصلی انجام داد. اگر چه ظریف با مقامات آمریکایی دیداری نداشت، اما همه می‌دانستند که سفر او با میانجیگری رئیس‌جمهور فرانسه میان ایران و آمریکا ارتباط دارد.
روز جمعه اندکی پیش از آغاز نشست سران گروه هفت، ظریف با ماکرون دیدار کرده بود. یک مقام بلندپایه فرانسوی گفته است پس از توافق سران این گروه درباره ایران در یک شام رسمی، ماکرون عصر روز یک شنبه تصمیم گرفت ظریف را به بیاریتس دعوت کند. این مقام افزود همه طرف‌ها توافق کردند که نگذارند ایران به تسلیحات هسته‌ای دست یابد و ثبات در خاورمیانه حفظ شود. ماکرون در گفتگویی با یک شبکه فرانسوی، همین دو محور را تکرار کرد. علاوه بر این، ماکرون اعلام کرد که گروه هفت، پیام مشترکی به ایران دارد.
اما اندکی بعد ترامپ در گفتگو با خبرنگاران وجود چنین پیامی را تکذیب کرد. ترامپ صبح روز یک شنبه در پاسخ به سوالی در مورد اینکه آیا او با پیام ماکرون از جانب گروه هفت به ایران موافقت کرده است یا نه، گفت: «این را بررسی نکرده‌ام. نه بررسی نکردم. ما تلاش خودمان را انجام می‌دهیم. اما می‌دانید که من نمی‌توانم مردم را از گفتگو بازدارم. اگر می‌خواهند گفتگو کنند، می‌توانند گفتگو کنند.»
در وهله اول به نظر می‌رسید اظهارات ترامپ تلاش‌های ماکرون برای تنش‌زدایی میان تهران و واشنگتن را تضعیف کرده است. اما سفر ناگهانی ظریف به بیاریتس نشان داد که وساطت فرانسه شکست نخورده و هنوز پیام‌هایی برای رد و بدل کردن وجود دارد. خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ایرانی مدعی شد ظریف پاسخ سران ایران به پیشنهاد ماکرون برای حفظ توافق هسته‌ای را منتقل خواهد کرد.
ماکرون می‌خواهد بدون تحمل هزینه مقابله با تحریم‌های آمریکا، از طریق یک راهکار دو مرحله‌ای، ابتدا تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را کم کند و سپس دو طرف را به میز مذاکره برگرداند. اگرچه تاکنون تلاش‌های او نتیجه ملموسی نداشته است، اما احتمال موفقیت راهکارش بعید نیست. خصوصا که این بار، برخلاف آمریکا، ایران به تنش‌زدایی علاقمند شده است.
پیام‌های پشت پرده؟
به نظر می‌رسد در سه روز گذشته پیام‌های متعددی از طریق فرانسه میان ایران و آمریکا رد و بدل شده است. پیش از نشست گروه هفت، ظریف و ماکرون دیدار کردند و پس از گفتگوی تفصیلی ماکرون با ترامپ درباره ایران، ظریف بار دیگر به فرانسه رفت و با ماکرون گفتگو کرد. تا حالا هیچکدام از طرف‌ها به طور رسمی نگفتند چه پیام‌هایی میان ایران و غرب رد و بدل شده است، اما گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن است که ایران از اروپایی‌ها خواسته است که به آمریکا فشار بیاورند تا اجازه دهد ایران حداقل ۷۰۰ هزار بشکه نفت در روز بفروشد.
بحث فروش نفت، یکی از اجزای
راهکار دو مرحله‌ای فرانسه برای کاهش تنش‌ها و آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکاست. بر اساس این راهکار، ایران و آمریکا در مرحله اول از انجام اقدامات تنش‌زا خودداری می‌کنند و سپس در مرحله دوم، این دو کشور با دادن امتیازات متقابل، زمینه آغاز مذاکرات را فراهم می‌کنند. فرانسه پیشنهاد کرده است که در ازای پایبندی کامل ایران به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، آمریکا معافیت‌های جدیدی برای فروش نفت ایران به کشور‌هایی مانند چین و هند صادر کند. هدف اصلی فرانسه از چنین پیشنهادی این است که ابتدا از تشدید بیشتر تنش‌ها در خاورمیانه جلوگیری کند و سپس با آرام شدن وضعیت، ایران و غرب، از جمله آمریکا، بر سر مسائلی مانند برنامه هسته‌ای و موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران مذاکره کنند.
"راه دشوار تعامل"
اما ناظران و رسانه‌ها می‌گویند راهکار فرانسه هنوز به نتیجه نرسیده است. روز شنبه، ماکرون و ترامپ در یک ناهار رسمی، به مدت دو ساعت درباره ایران گفتگو کردند. ماکرون از ترامپ خواست مجددا برای ایران معافیت نفتی صادر کند. سپس در عصر همان روز، بار دیگر همه سران گروه هفت درباره ایران رایزنی کردند. اما ظاهرا ترامپ گوش شنوایی ندارد. یک دیپلمات آگاه اروپایی به رویترز گفته است سران گروه هفت در شام رسمی شنبه نتوانستند ترامپ را به صدور معافیت‌های تحریمی ایران متقاعد کنند.
مخالفت آمریکا با صدور معافیت‌ها، وساطت فرانسه را در معرض آزمون جدی قرار داده است. اگر آمریکا در زمینه فروش نفت ایران تساهل نکند، به سختی می‌توان تصور کرد که تکاپوی دیپلماتیک ماکرون به نتیجه برسد. چرا که ماکرون به رغم تلاش‌های گسترده‌ای که تاکنون انجام داده، رغبتی برای پذیرفتن هزینه ایستادگی در برابر آمریکا به خاطر ایران نشان نداده است. در واقع رئیس‌جمهور فرانسه می‌خواهد بدون اینکه کشورش هزینه تقابل با آمریکا را بپردازد، توافق هسته‌ای را حفظ کند و حتی مذاکرات بر سر مسائل غیرهسته‌ای را هم آغاز کند. امری که شاید به سادگی امکان‌پذیر نباشد. در همان روزی که ظریف به طور غیرمنتظره به بیاریتس رفت، چند مقام ایرانی به رویترز گفتند که ایران بر سر برنامه موشکی مذاکره نمی‌کند. این در حالی است که یکی از اهداف وساطت فرانسه، زمینه‌سازی برای آغاز مذاکرات موشکی، هسته‌ای و منطقه‌ای با ایران است. گذشته از این، حتی اگر به فرض، ایران چنین مذاکراتی را قبول کند، هنوز معلوم نیست که آمریکایی‌ها برای تسهیل آغاز این مذاکرات امتیازی به ایران بدهند.
بخوانید:
برخی ناظران نیز معتقدند آمریکا تحریم‌ها را ابزار موثر برای کشاندن ایران به میز مذاکره می‌داند و لذا اگر قبل از مذاکرات، رخنه‌ای در دیوار تحریم‌ها ایجاد کند، ممکن است نتواند به اهدافش در مقابل ایران دست یابد. در همین رابطه، دکتر احمد زیدآبادی، کارشناس مسائل بین الملل، در کانال تلگرامی خود نوشت: «به واقع هدف اساسی ایران از ورود به مذاکره با فرانسه ایجاد روزنِ قابل قبولی در دیوار تحریم نفتی و بانکی آمریکا به منظورِ تنفس اقتصادی است تا بدین وسیله مقهور فشار‌های فزایندۀ آمریکا نشود. این در حالی است که هدف اساسی دولت ترامپ از وضع تحریم‌ها کشاندن ایران به پای میز مذاکره با هدفِ دستیابی به توافق تازه‌ای است که توأماً برنامۀ هسته‌ای و موشکی و سیاست منطقه‌ای ایران را دستخوش دگرگونی بنیادی کند.»
برخی حتی معتقدند که تمایل ایران به مذاکره با آمریکا، ممکن است از جانب دولت ترامپ به عنوان نتیجه کارآمد بودن تحریم‌ها تلقی شود. خصوصا که ایران قبلا به طور قاطع اعلام کرده بود که به هیچ وجه با دولت ترامپ مذاکره نخواهد کرد. دکتر محسن جلیلوند، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل، با بیان اینکه آمریکا پیشنهاد فرانسه مبنی بر صدور معافیت‌های تحریمی برای ایران را قبول نخواهد کرد، به فرارو گفت: «واقع قضیه این است که آمریکایی‌ها باید این (پیشنهاد صدور معافیت‌ها) را بپذیرند که من تصور نمی‌کنم این را قبول کنند. آمریکا ترجیح می‌دهد همین وضع فعلی را حفظ کند. از نظر آمریکایی‌ها اینکه ایران به مذاکره راضی شده است یعنی فشار‌های ما اثر کرده است.»
شاید به دلیل همین موانع و مشکلات است که ظریف در پایان سفر به بیاریتس در توئیتی گفته است راه تعامل با غرب دشوار است. وی در پایان سفر به فرانسه نوشت: «دیپلماسی فعال ایران در جستجوی تعامل سازنده ادامه دارد. در حاشیه اجلاس گروه هفت در بیاریتس، پس از گفتگوی مفصل با ژان ایو لودریان و وزیر دارایی، با ایمانوئل ماکرون دیدار کردم. سپس انگلستان و آلمان در جریان قرار داده شدند. راه پیش رو دشوار است، اما به امتحانش می‌ارزد.»
اما به رغم همه این دشواری‌ها، نشانه‌هایی از احتمال آب شدن یخ روابط ایران و آمریکا دیده می‌شود. رئیس‌جمهور حسن روحانی، پس از بازگشت ظریف از فرانسه، اعلام کرد برای حل مشکلات حاضر است
با هر شخصی دیدار کند. وی در همایش «دستاورد‌های دولت در توسعه زیرساخت‌های روستایی» گفت: «معتقدم برای منافع کشور از هر ابزاری باید استفاده کرد. اگر بدانم که به جلسه‌ای بروم و با کسی ملاقات کنم که در نتیجه کشور آباد شده و مشکلات مردم حل می‌شود، دریغ نمی‌کنم؛ اصل منافع ملی ما است.» آیا این اظهارات، شامل ترامپ هم می‌شود؟ هنوز به دقت معلوم نیست. اما چنین اظهاراتی می‌تواند زمینه‌ای برای دیدار روحانی و ترامپ در هفته‌های آینده در جریان نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک باشد.
الان وزير رفته در خواست كرده كه بخاطر خدا بگذاريد 700 هزار بشكه نفت صادر كنيم
جالب است نه ؟