فرارو- یک کارشناس مسائل آفریقا گفت: «به دلیل آنکه اسرائیلی ها از حق خود تجاوز خواهند کرد، مصر به رغم آنکه آمادگی ندارد وادار خواهد شد موضع تندتری علیه اسرائیل بگیرد و جریان انقلاب در مصر فراتر از مرسی عمل خواهد کرد و اگر مرسی در این زمینه کوتاهی کند، طبیعتا وی را کنار خواهند زد و کسی دیگری را در راس انقلاب مصر خواهند گذاشت.»
با حمله اسرائیل به نوار غزه، فشار مضاعفی به محمد مرسی رئیس جمهور مصر وارد شده است. او از یک طرف از سوی افکار عمومی برای اتخاذ مواضع تند علیه اسرائیل و حمایت از مردم غزه در فشار است و از سوی دیگر قصد ندارد حمایت های مختلف غرب از مصر را با این کار از دست دهد.
این در حالی است که پیش از این مصر در سال 1982 در اعتراض به جنگ لبنان سفیر خود را از تل آویو فرا خواند که این امر تا سال 1986 طول کشید. همچنین در سال 2000 و در پی شدت گرفتن حملات اسرائیل علیه فلسطینی ها، مصر سفیر خود را از تل آویو فرا خواند و تا سال 2005 روابط مصر با اسرائیل در تعلیق بود.
اینک نیز مصر سفیر خود را از تل آویو فرا خوانده است. اما مصری ها انتظار اتخاذ مواضع تندتری از سوی دولت خود را دارند. این در حالی است که مرسی تاکنون به صورت رسمی تنها به این جمله بسنده کرده که حمله اسرائیل به غزه پذیرفتنی نیست.
آیا مصر اقدامات شدیدتر علیه اسرائیل را در دستور کار خود قرار می دهد؟ محدودیت های مرسی برای اتخاذ مواضع تندتر علیه اسرائیل چیست؟
جعفر قنادباشی کارشناس مسائل آفریقا در گفتگو با فرارو گفت: «مرسی برای آنکه یک سیاست خارجی فعال و مقتدارنه را در رابطه با اسرائیل و به طور کلی در منطقه اجرا کند، به ابزارهایی احتیاج دارد که باید به تدریج در اختیار او قرار بگیرد.»
وی ادامه داد: «یکی از ابزارهای اصلی در این رابطه داشتن یک ارتش قوی و با ساختار متناسب با شرایط جدید مصر است. ارتشی که اکنون مرسی وارث آن شده، ارتش باقیمانده از دوران مبارک است که عناصر ضدصهیونیست در آن حذف شده اند و به خصوص سعی شده بود بعد از ماجرای کمپ دیوید ارتش مصر از عناصر ضدصهیونیست پاک شود.»
وی افزود: «ارتش تا سال گذشته همین حدودها تحت تابعیت عناصر مبارک بود و فقط در راس آن شاهد تغییراتی هستیم؛ در حالی که در بدنه آن اعم از نیروی زمینی و هوایی هنوز افسران و نظامیانی هستند که عناصر ضدصهیونیست تلقی نمی شوند.»
وی تصریح کرد: «این در حالی است که هر رئیس جمهوری برای اتخاذ یک سیاست خارجی مقتدر نیاز به یک ارتش قدرتمند دارد.»
این کارشناس مسائل آفریقا اظهار کرد: «دوم مسئله پارلمان است که هر رئیس جمهوری برای اتخاذ تصمیمات مهم و حیاتی باید پارلمانی که اکثریت کرسی های آن همسو با رئیس جمهور باشند را همراه خود داشته باشد که اکنون مرسی فاقد این ابزار است و در حال حاضر پارلمانی در مصر وجود ندارد و مرسی در اتخاذ تصمیمات حیاتی، مهم و راهبردی با دشواری روبرو است.»
وی ادامه داد: «سومین ابزار که بسیار مهم می باشد این است که مرسی اکثریت مردم مصر را لازم دارد. می دانیم که ایشان در انتخابات ریاست جمهوری 51 درصد آراء را بدست آورد؛ در حالی که وی در اتخاذ تصمیمات کلیدی و به خصوص تصمیمی که ممکن است به جنگ بینجامد لااقل به 60 تا 65 درصد آراء نیاز دارد.»
قنادباشی با بیان اینکه مصر در رابطه با اسرائیل تنها دو راه پیش رو دارد گفت: «مصر یا باید با اسرائیل به حداقل رابطه بسنده کند و در همین وضعیت کنونی باقی بماند؛ یا اینکه وارد جنگ شود.»
وی خاطرنشان کرد: «این احتمال که مصر رابطه خود با اسرائیل را کاهش دهد و در همان وضعیت باقی بماند بسیار کم است که دلیل آن اشتباهاتی است که اسرائیل مرتکب می شود. چنانکه دو هفته پیش و قبل از آغاز جنگ علیه غزه مرسی میان اسرائیل و حماس میانجیگری کرد تا موشک باران متوقف شود؛ اما اسرائیل در میانه همین آتش بسی که بدین ترتیب ایجاد شده بود وزیر دفاع حماس را به شهادت رساند.»
وی تصریح کرد: «بنابراین چون اقدامات اسرائیل فراتر از قواعد، قوانین و توافق نامه های دوجانبه است، لذا نمی توان تصور کرد رابطه مصر و اسرائیل از شرایط ثبات کنونی خارج شود، اما جنگی میان آنها به وقوع نپیوندد.»
وی تاکید کرد: «لذا در رابطه میان اسرائیل و مصر حالت بینابین نداریم و تنها همان دو حالت که عرض کردم برقرار است که البته مرسی راه اول را انتخاب کرده و سعی می کند ثبات در رابطه را حفظ کند.»
وی ادامه داد: «از این منظر به اعتقاد من مرسی در رابطه با مسئله اسرائیل بسیار هوشمندانه رفتار کرده و رابطه را نه ارتقا داده و نه از آن کاسته است. منتهی اکنون مشکلاتی که وی دارد این است که افکار عمومی خواستار فشار بیشتر علیه رژیم صهیونیستی است؛ در حالی که غرب مخالف این مسئله است و از سوی دیگر همانطور که گفته شد ایشان اهرم های لازم برای اقدام شدید علیه اسرائیل را نیز در اختیار ندارد.»
وی افزود: «در حال حاضر حتی تامین امنیت صحرای سینا نیز برای مرسی مشکل است، چون برای آنکه ارتش تحت تابعیت باشد باید رکن دو آن یعنی رکن اطلاعات را در اختیار گرفت و نیروهای آموزش دیده متناسب با شرایط کنونی و تسلیحات به روزی در اختیار داشت.»
وی تصریح کرد: «لذا از نظر دفاعی ارتش مصر بسیار ضعیف شده و ارتش یک میلیون و دویست هزار نفری آن به ارتش چهارصد یا پانصد هزار نفری تبدیل شده است و در عوض نیروهای پلیس در مصر افزایش یافته است.»
این کارشناس مسائل آفریقا اضهار کرد: «به هر ترتیب مرسی اکنون فشار افکار عمومی برای آغاز جنگ را نه تنها از سوی مردم مصر بلکه حتی از سوی مردم منطقه بر روی دوش خود احساس می کند؛ در حالی که غربی ها خواستار تلاش وی برای کاهش تنش در منطقه هستند.»
وی ادامه داد: «با این حال به نظر من به دلیل آنکه اسرائیلی ها از حق خود تجاوز خواهند کرد، مصر به رغم آنکه آمادگی ندارد وادار خواهد شد موضع تندتری علیه اسرائیل بگیرد و جریان انقلاب در مصر فراتر از مرسی عمل خواهد کرد و اگر مرسی در این زمینه کوتاهی کند، طبیعتا وی را کنار خواهند زد و کسی دیگری را در راس انقلاب مصر خواهند گذاشت.»
وی افزود: «یعنی این احتمال وجود دارد که حتی اگر در این مقطع این اتفاق روی ندهد، اما بالاخره سفیر اسرائیل از مصر اخراج شده و پیمان صلح میان مصر و اسرائیل لغو شود. به عبارت دیگر جهت گیری رویدادها و شرایط منطقه ایجاب می کند که مصر موضع تندتری در مقابل اسرائیل اتخاذ کند و به سوی جنگ با اسرائیل پیش رود.»
وی تاکید کرد: «لذا چنانچه مرسی بخواهد تنها به مسائل داخلی توجه کند و به مسائل خارجی نپردازد، ناگزیر خواهد شد کنار رود که البته من حدس می زنم مرسی همراه با این جریان پیش خواهد آمد و مصر موضع خصمانه ای علیه اسرائیل اتخاذ خواهد کرد.»
قنادباشی با بیان اینکه مرسی اکنون با توجه به عدم آمادگی کامل مصر، موافق اتخاذ موضع تند علیه اسرائیل نیست گفت: «لذا ایشان قصد دارد با محاسبه دقیق تری به مخاصمه با اسرائیل بپردازد.»
وی ادامه داد: «اما اکنون بر فرض اگر مرسی هم مخالف اتخاذ موضع تند علیه اسرائیل باشد (که نیست) ناگزیر خواهد شد یا کنار رود یا همراه انقلاب مصر به اتخاذ موضع تند علیه اسرائیل اقدام کند که همانطور که عرض کردم مرسی اقدام دوم را انجام خواهد داد؛ به خصوص اینکه مرسی یک اخوانی است و حماس هم از اخوان می باشد و یکی از دلایلی که مصر وارد جدال با اسرائیل خواهد شد همین موضوع است.»
وی تصریح کرد: «از این نظر اسرائیلی ها یک اشتباه استراتژیک بسیار بزرگ مرتکب شدند و اکنون نباید اقدام به آغاز جنگ می کردند؛ به خصوص اینکه حماس با تلاش های قطر و فشارهای بین المللی وارد مذاکره با قطر و ورود به تشکیلات خودگردان شده بود و در خط دیگری قرار گرفته بود.»
قنادباشی در پایان خاطرنشان کرد: «اما اسرائیل با حمله به غزه همه اینها را علیه خود کرده و به نوعی غزه دو میلیونی را به مصر 84 میلیونی تبدیل کرد و 84 میلیون نفر را پشت آن دو میلیون نفر قرار داد.»
