یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: «عرصه سیاست عرصه حکمت و تدبیر است و اگر قرار باشد فقط موضع سلبی و منفی
در مقابل دیگران اخذ شود دیگر نیازی به کارشناس و متخصص نیست و هر انسان
عادی را می توان در این صحنه وارد کرد.»
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی استاد حوزه علمیه قم و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با فرارو گفت: «اعتدال و عقلانیت شعار اصلی تفکر اسلامی و جوهره فرهنگ تشیع است. یعنی اگر به میراث اهل بیت عصمت و طهارت مراجعه شود و معارف قرآن کریم را مرور کنیم خواهیم دید همیشه دعوت به عقل و عقلانیت شده و بهره گیری از تجربه های دیگران و توجه و عبرت از تاریخ و جامعه به عنوان یکی از محورها و مبانی اصلی معرفت تلقی شده است.»
وی ادامه داد: «از سوی دیگر در مبانی اخلاقی ما توجه به اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط به عنوان یک عنصر اصلی در اخلاق اسلامی تلقی می شود و ما هیچ حوزه ای از حوزه های معرفت دینی نداریم مگر اینکه این دو اصل به عنوان ارزش های حاکم به شمار آمده و مورد تاکید قرار گرفته است.»
این استاد حوزه اظهار کرد: «متاسفانه در طول تاریخ به دلیل اینکه یا حوزه معارف اسلامی به درستی شناخته نشده است و یا گاه از روش صحیح عدول می شود و ذهنیت های شخصی حاکم می شود و یا گرایش های جریان های سیاسی و حزبی حاکم می شود و ما را از اصول و ارزش های دینی منحرف می کنند؛ به سمت افراط یا تفریط کشانده می شویم.»
وی ادامه داد: «پس از انقلاب اسلامی هم ما این مشکل را داریم که گروهی از اصول و ارزش های دین و مذهب و انقلاب کم می گذارند و تقصیر و قصور دارند و گاه حیا می کنند از اصول و ارزش ها دفاع کنند و در مقابل خط انحراف بایستند که اینها جریان اهل تفریط هستند و وابستگی به ارزش های غربی را برای خود افتخار می دانند و گاهی دفاع از ارزش های دینی و قرآنی را به عنوان یک امر متحجرانه تلقی می کنند.»
وی افزود: «اما در نقطه مقابل هم کسانی هستند که با اسم اسلام و با چهره دین و مذهب آنچنان ارزش ها را معرفی می کنند که این اصول و ارزش ها بر هر انسان خردمند و دین داری زشت جلوه می کند.»
سبحانی گفت: «جوهره این حرکت افراطی نوعی نگاه ابزاری نسبت به دین است و در اصل بیرون رفتن از اصول دین با نام دین است.»
وی با بیان اینکه حرکتی که در سال های اخیر در کشور ما حاکم شد یک عکس العمل ناصواب در مقابل جریان تفریط گرایی بود گفت: «دوره ای از تاریخ کشور به دلیل اینکه کسانی شعار عدول از ارزش ها را دادند و در مقاومت در برابر دشمن و ارزش های باطل کم گذاشتند، عده ای اقدام به سوءاستفاده کردند و خود را به عنوان مدافعان ارزشهای دینی و انقلاب جا زده و این ارزش ها را بهانه پیشبرد اهداف خود قرار دادند.»
وی افزود: «ما نیازمند معیارهای متوازن و مبتنی بر اصول دینی و خردمندی اسلامی هستیم تا تشخیص دهیم اگر خط تفریط باطل است به این معنا نیست که لزوما خط افراط و افراط‌گرایی به صواب است.»
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: «متاسفانه عده ای از جوانان ما و کسانی که تجربه های کمی در عرصه های اجتماعی دارند و ممکن است با مبانی مکتب آشنا نباشند اما غیرت ورز هستند و مایلند از ارزش های دینی دفاع کنند، احساس می کنند که برای رد آن تفریط و قصورها باید به دامن افراط گرایی پناه بیاورند.»
وی ادامه داد: «متفکران دینی و نخبگان جامعه وظیفه دارند هشدار دهند که اگر گروهی به راه باطل می روند و در مقابل ارزش ها و اصول مقاومت و پایداری لازم را ندارند، به این معنا نیست که باید به گروهی که متاسفانه با نگاه متحجرانه و تقدس مآبانه قصد دارند ارزش های دینی را به شکل نادرست و افراطی معرفی کنند پناه برد.»
وی تصریح کرد: «امروز رسالت اصلی اهل تفکر، عالمان دینی و مراجع بزرگوار این است که با معرفی ارزش های صحیح و خطوط درست در تفکر و سیاست مانع از این شوند که بار دیگر تفریط گرایی ما را به دامن افراط گرایی برساند و یا این افراط گرایی موجود در جامعه زمینه ای شود که بخشی از جوانان ما به سمت تفریط گرایی رفته و از ارزش های اسلامی فاصله بگیرند.»
سبحانی گفت: «من معتقدم ریشه آنچه در صحنه سیاست به عنوان افراط‌گرایی سیاسی روی می دهد، در افراط گرایی دینی است.»
وی با بیان اینکه ما در عرصه دین اصول، ضوابط و ارزش های اخلاقی داریم که در سنت اسلامی و سیره پیامبر و اهل بیت وجود داشته است گفت: «یکی از شاخص ها تحمل نظر دیگران و باز کردن باب گفتگو است و بشارت به اینکه سخن دیگران را باید شنید و با منطق و مبنای درست دست به انتخاب زد.»
وی خاطرنشان کرد: «اما جریان افراط‌گرایی به جای اینکه سخن خود را با استدلال و منطق بیان کند باب گفتگو را می بندد و امکان و اجازه سخن به دیگران را نمی دهد.»
وی افزود: «امروز متاسفانه کار به جایی رسیده است که حتی مراجع عظام حوزه و علمای بزرگوار گاه جرات نمی کنند نظرات خود را بیان کنند چراکه کسانی وجود دارند که با فشار و تهدید یا آبروریزی می کنند و یا باب ارتباط این بزرگواران را با جامعه حذف می کنند.»
این استاد حوزه اظهار کرد: «یکی دیگر از مبانی دینی رعایت اخلاق و ادب در تعامل با دیگران است. اما جریان افراط‌گرایی به خود اجازه می دهد که با دروغ، تهمت و نیرنگ حریف خود را که می پندارد غلط است به کنار زند؛ در حالی که در سنت اخلاق اسلامی مجاز نیست کسی حتی برای پیشبرد حق از ابزارهای باطل استفاده کند.»
وی ادامه داد: «گروه افراط‌گرایی در عرصه دین ورزی یکسونگرانه به دین نگاه می کند و با استناد به گوشه ای از تاریخ و آیات و روایات آن را به عنوان حرف دین تلقی می کند؛ در حالی که فهم دین نیاز به اجتهاد دارد و باید تمام جوانب متون دینی را شناخت و سپس حکمی صادر کرد.»
وی تاکید کرد: «عرصه تفکر و دین ورزی عرصه اجتهاد، عقلانیت، توجه به مستندات و رسیدن به حجت است.»
وی با بیان اینکه انعکاس این نگاه افراطی در عرصه دینی که به گمان من استفاده ابزاری از دین است، در عرصه سیاست هم خود را نشان می دهد گفت: «کسانی در عرصه سیاست گمان می کنند فردی انقلابی و اهل مقاومت است که هر روز با کسی که ممکن است با وی مخالف باشد با دشنام و موضع تنش برخورد کند.»
وی ادامه داد: «سیاست اسلامی سیاست خردمندانه و خردورزانه است. مقام معظم رهبری فرمودند سیاست خارجی ما بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت استوار است. حکمت و مصلحت اساس عزت است و عزت با گردن کشی، فحاشی و با برخورد توام با تنش بدست نمی آید.»
وی افزود: «اول باید بر اساس حکمت صحنه سیاسی را دید، بر اساس مصلحت اولویت ها را شناخت و در یک مواجهه خردمندانه و حکیمانه البته از حقوق دفاع کرد و در مقابل دشمنان موضع گیری قاطع اخذ کرد.»
سبحانی گفت: «عرصه سیاست عرصه حکمت و تدبیر است و اگر قرار باشد فقط موضع سلبی و منفی در مقابل دیگران اخذ شود دیگر نیازی به کارشناس و متخصص نیست و هر انسان عادی را می توان در این صحنه وارد کرد.»
وی در پایان تاکید کرد: «لذا رعایت مصالح و برخورد حکیمانه و خردورزانه اساس اداره یک جامعه است که متاسفانه در این گروه کمتر دیده می شود.»
