«فرانسوا
نیکولو» سفیر سابق پاریس در تهران به‌واسطه سال‌ها حضور در ایران، به‌خوبی
کشورمان را می‌شناسد. او سال‌ها به‌عنوان سفیر فرانسه در ایران در ساختمان
این سفارت در خیابان نوفل‌لوشاتو حضور داشته و از جمله افرادی است که در
زمان مذاکره ایران با سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان (موسوم به
تروییکا) در سال 2005-2003 در جریان این مذاکرات قرار داشت و از نزدیک این
مذاکرات را دنبال کرده است.
او پس از اتمام ماموریت و بازگشت به کشورش
تحولات ایران را دنبال کرده و تاکنون بیش از یکصد مقاله، مصاحبه‌های متعدد و
سخنرانی در میزگردهای تلویزیونی، نشست‌های دانشگاهی و اتاق‌های فکر داشته
است. به بهانه انجام مذاکرات هسته‌ای بین کشورهای عضو گروه 1+5 (آمریکا،
روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) با تیم مذاکره‌کننده کشورمان در ژنو
با او به گفت‌وگو نشستیم.
آقای «نیکولو» همان‌طور که مطلع هستید مذاکرات بین ایران و
کشورهای 1+5 قرار است به‌زودی ازسرگرفته شود، چقدر فکر می‌کنید امکان دارد
توافقی حاصل شود؟
می‌توان گفت طرفین یا به سمت توافق یا به سمت برگزاری نشست آتی پیش
می‌روند هرچند معتقدم اگر توافقی حاصل شود این توافق موقتی خواهد بود. به
نظر می‌رسد در این توافق هدفی که باید به آن دست یافت و چگونگی دستیابی به
این هدف تعریف می‌شود. شاید اقداماتی محدود از سوی دو طرف را شاهد باشیم
اما این توافق قطعی نخواهد بود و هنوز ما در مرحله موقتی قرار داریم.
طولانی‌شدن مذاکرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یک علت این است که مذاکرات پیچیده‌ای است و افراد زیادی در آن درگیر
هستند. آنچه مسلم است در حال حاضر ایران راحت‌تر می‌تواند تصمیم بگیرد
چراکه مستقل است اما در طرف دیگر شش کشور باید به تعامل و نقطه مشترکی
برسند و ظاهرا بین کشورها اختلافات جزیی وجود دارد و برای اینکه کشورهای
فوق بر سر موضوعی باید به توافق برسند زمان بیشتری لازم است. به‌نظرم این
قضیه سبب کندشدن مذاکرات می‌شود.
با این حساب اگر بخواهیم در بین کشورهای 1+5 یک دسته‌بندی کلی
انجام دهیم، در حال حاضر چه کشورهایی موافق‌تر و چه کشورهایی مخالف‌ترند؟
جواب به این سوال غیرممکن است. واقعا نمی‌توان پاسخ صریحی به این پرسش
داد. تصور می‌کنم در آینده این مطلب روشن شود. اما به نظرم بین کشورهای
یادشده تفاوت‌های جزیی مطرح است اما در حال حاضر جزییات دیدگاه‌ها منتشر
نشده و نمی‌توان انگشت اتهام را علیه فلان یا بهمان کشور نشانه گرفت.
اگر این سوال را می‌کنم دلیلش آن است که خبرها حاکی از آن است
که فرانسه در این مذاکرات حتی از آمریکایی‌ها سرسختانه‌تر عمل می‌کند.
من هم شنیده‌ام. اما شاید دلیلش این باشد که آقای «(لوران) فابیوس» (وزیر
امور خارجه فرانسه) تنها کسی بوده است که در مصاحبه‌ای رادیویی از متن
مذاکرات و مشکلات آن صحبت کرده و بدیهی است این موضوع سبب شده که موضع
فرانسه بیش از بقیه مطرح شود.
اگر توافق نسبتا جامعی که مورد قبول طرفین باشد حاصل نشود، از نظر شما چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در این صورت تصور می‌کنم که تا دو هفته دیگر جلسه دیگری تشکیل خواهد شد تا
در آن نتیجه‌ای حاصل شود و به نظرم آن جلسه مهم خواهد بود زیرا اگر باز هم
توافقی حاصل نشود آن‌موقع دلیل جدی برای نگرانی وجود دارد. در حال حاضر
هنوز جای امیدواری وجود دارد و باز باید به نتیجه امیدوار بود.
زمانی که رییس‌جمهوری کنونی ایران «حسن‌روحانی» مسوول مذاکرات
با تروییکای اروپایی بود، شما هم سفیر فرانسه در تهران بودید. نظر شما
درباره اراده آقای روحانی در انجام مذاکرات چیست؟
آقای روحانی همانگونه که من می‌شناسم مذاکره‌کننده عالی‌ای است و برای
انجام این مذاکرات اراده کامل دارد و از حسن‌نیت برخوردار است. وی در آن
مذاکرات نیز به‌دنبال راه‌حل بود. در آن زمان وی به اقدامات چشمگیری از
جمله تعلیق غنی‌سازی که در کانون نگرانی‌های غرب بود، دست زد و پروتکل
الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به اجرا درآورد. در آن زمان آقای
روحانی با ابتکارات خود دست به اقداماتی مهم زد و ریسک بالایی را پذیرفت.
او به‌راستی چنین فکر می‌کند و می‌خواهد که مذاکرات حتما به نتیجه برسد اما
در همین حال خواهان حفظ منافع کشورش می‌باشد و این امر کاملا طبیعی است.
او از اعتماد رهبری برخوردار است و این امری مهم است. اگر آقای روحانی در
موضوع هسته‌ای موفق شود می‌تواند در سایر پرونده‌های مربوط به تحولات
منطقه‌ای نیز درخواست اختیارات بیشتری کند.
آیا به نظر شما خواست ایران در غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود که یکی از موضوعات اختلاف است، حق مشروع ایران نیست؟
این سوال مهمی است. به نظر شخص من در پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی
(ان‌پی‌تی) در این زمینه غنی‌سازی یک حق دیده نشده و از طرفی انجام آن نیز
منع نشده است. باید این را گفت... برخی می‌گویند در «ان‌پی‌تی» حقی برای
غنی‌سازی نیست اما از آن طرف هم باید گفت که منعی هم در ان‌پی‌تی دیده نشده
است... «ان‌پی‌تی» در این موضوع مبهم است... بنابراین می‌توان گفت کشور
عضو می‌تواند برنامه غنی‌سازی داشته باشد اما در همین حال باید تمام
تضمین‌های لازم به جامعه بین‌المللی را بدهد که این فناوری حساس برای مقاصد
نظامی به‌کار گرفته نشود.
اما ظاهرا ایران تنها کشوری است که در این زمینه تحت فشارهای مختلف قرار
دارد و با بقیه کشورهای عضو ان‌پی‌تی تاکنون، چنین رفتاری نشده است... .
بله درست است... شما حق دارید... اما همان‌طور که می‌دانید ایران در
منطقه‌ای بسیار آشوب‌زده قرار دارد و در بین امضا‌کنندگان ان‌پی‌تی کشوری
که توانسته باشد چنین فناوری حساسی را آن‌هم در منطقه‌ای با چنین حساسیت
بالا توسعه دهد، وجود نداشته است. شاید به همین دلیل هم در مورد ایران تا این حد انتظارات بالاست.
همان‌طور که می‌دانید در سال 1995 زمانی که «ژاک شیراک» به
ریاست‌جمهوری رسید، وی باوجود اعتراضات بین‌المللی تصمیم به انجام آزمایش
هسته‌ای گرفت و تا اتمام تعداد آزمایش‌های مورد نیاز برای ورود به مرحله
تست‌های آزمایشگاهی، به اعتراضات جهانی وقعی ننهاد. از طرفی شاهد چنین
برخوردهایی در قبال ایران هستیم. این حالت یک بام‌ودوهوایی که برخی در
ایران احساس می‌کنند را چگونه می‌توان توضیح داد؟
شما حق دارید... . چنین احساسی منطقی است... اما از زمان خلقت آدم و حوا
این یک بام‌ودوهوایی وجود داشته است... بنابراین وضعیت هر کشوری خاص است...
شرایط ایران خاص است... ایران کشوری است که به دلیل موقعیت منطقه‌ای
پیچیده که در آن قرار گرفته است دارای وظیفه‌ای بین‌المللی است و من تصور
می‌کنم که ایران متوجه این مطلب هست و مذاکره‌کنندگان فعلی نیز به این
موضوع که باید بیش از کشورهای دیگر درمورد استفاده صلح‌آمیز از فناوری‌های
حساسی که می‌خواهد توسعه دهد، تضمین‌هایی را به جامعه بین‌المللی دهند،
کاملا واقفند.
ظاهرا از هم‌اکنون بسیاری از شرکت‌های غربی تماس با ایران را آغاز کرده‌اند تا در صورت لغو تحریم‌ها به بازار ایران وارد شوند...
اگر تحریم‌ها برداشته شود و غربی‌ها به ایران بازگردند دعوایی در
دروازه‌های ورودی ایران شکل خواهد گرفت... بسیاری از شرکت‌هایی که در گذشته
در ایران حضور داشتند با احساس شرایط جدید تماس‌هایی را با طرف‌های ایرانی
آغاز کرده‌اند... درست است که مجازات‌ها هنوز پابرجاست اما تحریم‌ها
حرف‌زدن با طرف‌های ایرانی را منع نکرده است. البته فرانسوی‌ها تا قبل از
تحریم‌ها در ایران حضور جدی داشتند. شرکت توتال، رنو، پژو و... در ایران
بودند... تحریم تنها در بخش خودرو سبب شد که پنج تا 10هزار شغل در فرانسه
از دست برود. این فاجعه‌ای در عین سکوت است.
در خصوص اسراییل و این مذاکرات آیا می‌توان گفت که اسراییل به‌طور ضمنی و غیرمستقیم در این مذاکرات حضور دارد؟
من فکر می‌کنم که اسراییل با توجه به مناسبات تنگاتنگی که با برخی کشورهای
عضو گروه 1+5 دارد، به‌طور تنگاتنگی در جریان اتفاقاتی که رخ داده قرار
داشته باشد. آری من فکر می‌کنم اسراییل این مذاکرات را از نزدیک دنبال
می‌کند.
تاثیر این توافق بر تحولات منطقه‌ای چه خواهد بود؟
اگر در موضوع هسته‌ای ایران راه‌حلی یافت شود، با در نظرگرفتن اینکه همه
اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز شده و قوام یافته است، می‌توان
گفت که حل این مساله بر سایر مسایل مانند بحران سوریه نیز تاثیر مثبتی
خواهد داشت. ضمن اینکه نباید فراموش کرد امروز نیز نوعی ائتلاف عینی بین
عربستان‌سعودی و اسراییل علیه توافق ایران و غرب دیده می‌شود و هرچند دو
کشور مایل به ایران اتمی نیستند اما با هر توافقی بین غرب و ایران به ضرر
خود نیز مخالفند. از طرفی حل مساله هسته‌ای ایران مساله صلح اسراییل و
فلسطینی‌ها را بار دیگر به صدر توجهات می‌کشاند.
آیا می‌توان انتظار خاورمیانه‌ای عاری از سلاح‌های کشتارجمعی را داشت؟
بله دقیقا من تصور می‌کنم که توافقی خوب با ایران می‌تواند گام مهمی در
این جهت باشد. در این خصوص با امحای سلاح‌های شیمیایی سوریه گام مهمی در
منطقه برداشته شد و اگر با ایران نیز به توافقی خوب دست یابیم این توافق
نیز گام مهم‌تر دیگری در این جهت خواهد بود و این گام‌ها به‌نظرم می‌تواند
فضای جدیدی را در منطقه ایجاد کند و به این ترتیب ما روزی به این هدف
خواهیم رسید.
که در آن خلع سلاح‌های کشتارجمعی اسراییل هدف باشد...
بله کاملا... این هدف اسراییل را نیز شامل خواهد شد اما هنوز مشکلات زیادی
پیش‌رو است اما همان‌طور که گفتم توافقی خوب با ایران در مسیر کاهش تنش
پیش می‌رود و همان‌طور که ژنرال دوگل گفته است تنش‌زدایی می‌تواند به نرمش و
سهولت در مناسبات در تمام منطقه خاورمیانه بینجامد.
