٥٦ هزار نفر در صف اهداي سلولهاي بنيادي بيمارستان شريعتي منتظرند تا يك كيت hla (شناسه ژنتيكي فردي) پيدا شود و بتوانند به بيماران نيازمند پيوند سلولهاي بنيادي در ايران و جهان كمك كنند، اما به دليل افزايش سه برابري قيمت كيتها طي سه سال گذشته، تا امروز و با تجميع كمكهاي خيرين و موجودي بيمارستان، فقط ٤ هزار كيت و امكان استخراج hla كمي بيش از ٤ هزار داوطلب فراهم شده است.
در حالي كه پاسخگويي به اين داوطلبان و ايجاد امكان براي استخراج «شناسه
ژنتيكي» آنها بايد اولويت اول متوليان سلامت باشد، اكنون بحث ايجاد شده در
وزارت بهداشت اين است كه از بين پژوهشگاه رويان، بيمارستان شريعتي يا
سازمان انتقال خون، كدام يك واجد شرايط دريافت كمكها ي آتي خواهند بود.
در حالي كه عباس زارعنژاد، مشاور وزير بهداشت در گفتوگو با «اعتماد» خبر ميدهد كه در حاشيه نشست همانديشي روز گذشته وزير بهداشت با خيرين سلامت و هنرمندان درباره چگونگي كمك به كنترل سرطان، يك نيكوكار اصفهاني براي هزينه تامين كيت مورد نياز استخراج hla اهداكنندگان قدم پيش گذاشته، شنيده ميشود كه روز يكشنبه آتي جلسهيي در وزارت بهداشت تكليف نهايي محل هزينهكرد اين رقم را مشخص خواهد كرد، زيرا اكنون مسوولان وزارت بهداشت مايل به اين اتفاق هستند كه اهداي سلولهاي بنيادي بهطور متمركز و در حاشيه اهداي خون داوطلبان انجام شود و به همين سبب، بيمارستان شريعتي و زيرمجموعه دانشگاه علوم پزشكي تهران اكنون در رقابت با پژوهشكده رويان و سازمان انتقال خون قرار گرفته تا نشست روز يكشنبه، برنده نهايي براي دريافت كمك مالي اين نيكوكار گمنام را مشخص كند.
باز هم نرخ ارز
حتي در داستان سلولهاي بنيادي هم پاي نرخ ارز در ميان است. امير علي
حميديه، موسس بانك اهداي سلولهاي بنيادي ايران در گفتوگو با «اعتماد»
توضيح ميدهد كه علت اصلي مشكل ايجاد شده و كمبود كيت استخراج شناسه ژنتيكي
داوطلبان اهداي سلولهاي بنيادي مربوط به نوسانات نرخ ارز طي ٣ سال گذشته
است كه ٣ سال قبل قيمت هر كيت ١٠٠ هزار تومان بود اما امروز به ٣٠٠ هزار
تومان افزايش يافته است.
گراني قيمت كيتها و طولاني شدن صف انتظار
داوطلبان اهداي سلولهاي بنيادي تبديل به يك نگراني جدي براي عضو هيات
رييسه پيوند آسيا و اقيانوسيه شده است، زيرا به گفته حميديه، برخلاف باور
عمومي، سلولهاي بنيادي صرفا براي درمان سرطان كاربرد نداشته بلكه در
مداواي بيش از ٦٠ بيماري صعبالعلاج و جانكاه موثر است؛ بيماريهايي كه در
پنج گروه كلي خوني بدخيم (مثل سرطانهاي خون)، غير بدخيم خوني (مثل كم كاري
مغز استخوان و تالاسمي ماژور)، نقص ايمني ارثي، نقايص ارثي متابوليك (مثل
اختلالات چربي و قند) و تومورهاي جامد طبقهبندي ميشود.
نكته قابل توجه در
انگيزه داوطلباني كه امروز در راهروهاي بيمارستان شريعتي سرگردان شدهاند
اين است كه ذخيره شناسه ژنتيكي اين زنان و مردان، فقط براي بيماران هموطن
كاربرد درماني نخواهد داشت بلكه اين فرآورده سلولي در صورت سازگاري با هر
بيمار نيازمند پيوند، فارغ از مليت و نژاد و جنس و قوميت و در اقصي نقاط
جهان ميتواند تداوم حيات يك انسان را تضمين كند.
چنانكه حميديه تاييد ميكند تا امروز، ٢٤ ميليون داوطلب كه ١١ ميليون نفرشان اهل امريكا، ٦ ميليون نفر اهل آلمان، يك ميليون نفر اهل انگلستان و بقيه، اهل ساير كشورها هستند، براي اهداي سلولهاي بنيادي خود در بانكهاي جهاني مربوط ثبت نام كردهاند و شناسه ژنتيكي شان استخراج شده تا هر زمان، هر بيمار در گوشهيي از دنيا نياز داشته و مشخصات ژنتيكي آنها با اين بيمار همخواني داشته باشد براي انجام آزمايشهاي تكميلي روي تخت نخستين بيمارستان حاضر شوند؛ آزمايشهايي كه براي بيمار ايراني ساكن ايران از هيچ پوشش بيمهيي برخوردار نيست و به همين سبب، اگر بيمار ساكن ايران موفق به پيدا كردن دهنده داوطلب از كشوري در اقصي نقاط جهان شود، براي انجام آزمايشهاي ايدز، هپاتيت b و c و معاينات قلب براي دهنده داوطلب در كشور مبدا و انتقال سلولهاي بنيادي اهداكننده به ايران، بايد هزينهيي معادل ١٩ هزار يورو متقبل شود كه حتي يك ريال از اين رقم مشمول كمكهاي دولت يا سازمانهاي بيمهگر نميشود.
هرچند به گفته حميديه در صورتي كهدهنده داوطلب ساكن ايران باشد هزينه اين آزمايشات، صفر و رايگان خواهد بود اما او تاكيد ميكند حتي با عضويت داوطلبانه تمام جمعيت ايران هم بيماران ايراني از اهداكنندگان جهاني بينياز نميشوند زيرا امكان دارد يك داوطلب هيچگاه در جايگاه يك دهنده سلول بنيادي قرار نگيرد و بيمار سازگار با شناسه ژنتيكي او در هيچ نقطهيي از جهان پيدا نشود.
جلب كمك خيرين و داستان پرده آويخته
زارعنژاد تاكيد دارد به علت محدوديت منابع مالي وزارت بهداشت و شرايط نامناسب اقتصادي دولت، چرخ نگاه بايد به سمت جلب كمكهاي خيرين هدايت شود. سيدهادي ايازي، قائممقام وزير بهداشت در امور مشاركتهاي اجتماعي، سازمانهاي مردمنهاد و خيريههاي حوزه سلامت كشور هم در گفتوگو با «اعتماد» ضمن ابراز اميدواري براي حل هرچه سريعتر كمبود تجهيزات اهداي سلولهاي بنيادي اعلام ميكند كه تعداد نيكوكاران حوزه سلامت بيشمار است و برخي كمكهاي داوطلبانه نيكوكاران حتي از مرز ٦٠٠ ميليارد تومان هم گذشته است. در كنار آمد و رفت اين اميدها و خوشبينيها، اما به نظر ميرسد در برخي راهروهاي ساختمان خيابان سيماي ايران شهرك غرب داستان ديگري در حال پيگيري است؛ داستان برد و باخت كه راويانش فعلا آن ٥٦ هزار داوطلب اهداي سلولهاي بنيادي را از ياد بردهاند.
بازتاب كمپينهاي ضد سرطان در شبكههاي اجتماعي
اعتماد| «مقابله با سرطان»، «نه به سرطان». اين روزها كمپينهاي مختلفي در شبكههاي اجتماعي براي مبارزه با سرطان تشكيل شده است و مردم با استقبال از اين كمپينها بار ديگر نفوذ شبكههاي اجتماعي را در امور مثبت نشان دادند.
كمپين مبارزه با سرطان، كه بيشتر درباره اهداي پلاكت و سلولهاي
بنيادي است، به اندازهيي مردم را به سمت اين حركت كشانده كه بيمارستان
شريعتي از وزارت بهداشت براي تجهيز و اضافه كردن دستگاهها و فضاي اين كار
درخواست بودجه و كمك كرده است.
در شبكههاي اجتماعي مثل اينستاگرام، توييتر
و فيسبوك با قرار دادن هشتگهاي مخصوص مبارزه با سرطان، تبليغ اين حركت
انجام شده است. از سوي ديگر هنرمندان هم در جهت معرفي به مردم به كمك اين
كمپين آمدهاند. حبيب رضايي و رضا كيانيان در برنامههايي جداگانه با توضيح
فرآيند اهداي خون و پلاكت مردم را به سمت اين كار تشويق و اعلام كردند در
صورت استقبال از اين طرح ميتوان آن را رسانهيي كرد. كمپينهاي ضد سرطان
هماكنون در شبكههاي اجتماعي نزديك به ١٠٠ هزار مخاطب دارد و مردم از طريق
شبكه اجتماعي مورد علاقه خود اين موضوع را دنبال ميكنند.
با توجه به تازه بودن اين اقدام به نظر ميرسد كه اين كمپين در روزهاي آتي به ١٥٠ تا ٢٠٠ هزار كاربر برسد. حمايت هنرمندان و پيگيري آنها در جهت راهاندازي كمپينها در شبكههاي اجتماعي باعث ميشود تا مردم اعتماد بيشتري به اين شبكهها كنند، اين كمپينها باعث شده براي مبارزه با سرطان خود مردم دست به كار شوند تا با اين موج وسيع سرطان مقابله شود.