طی چند‌سال اخیر با پدیده‌ای مواجه هستیم به‌عنوان رشد تولیدات محصول ایرانی البته نه در داخل کشور بلکه در خاک چین. این موضوع که به‌دلیل هزینه‌های بالای تولید در ایران شکل گرفته نوعی خروج سرمایه ایرانی محسوب می‌شود. نگاهی گذرا به مشکلات صنایع کشور بیانگر این حقیقت است که هزینه تمام شده تولید در ایران بسیار بالا‌تر از کشورهای دیگر و حتی کشورهای همسطح است.
رشد تورم به همراه نوسانات قیمت ارز از مواردی است که قیمت تمام شده را در ایران بالا برده است. این افزایش قیمت تمام شده باعث شده تا برخی از تولیدکنندگان داخلی برای ادامه فعالیت و حیات ناچار باشند تا تحت برند خودشان در چین تولید کنند. مسلم است که این نوع تولید باعث کاهش نرخ اشتغال و خروج سرمایه از کشور می‌شود اما ظاهرا برخی از تولیدکنندگان برای ادامه فعالیت چاره‌ای جز این ندارند. «شهروند» برای بررسی این موضوع با «محسن بهرامی ارض اقدس» عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی و مشاور معاون اجرایی رئیس‌جمهوری گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
طی چند سال اخیر رویه‌ای در بخش تولید کشور شکل گرفته و آن‌هم تولید تحت برند ایرانی در کشور چین است. به نظر شما چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟
این موضوع مدت‌هاست که جریان دارد و متاسفانه بسیاری از تولیدکنندگان داخلی به تولید در چین با برند ایرانی مبادرت می‌ورزند. دلیل این موضوع این است که هزینه‌های تولید در کشور ما به اندازه‌ای بالاست که می‌توان گفت تولید در برخی موارد به‌صرفه نیست. نرخ بالای تورم در ایران باعث شده تا هزینه‌های تولید نیز با افزایش همراه باشد اما در چین، نرخ تورم تک رقمی هزینه‌های تولید را کاملا پوشش داده و موجب شده تا قیمت تمام شده کالای تولیدی پایین بوده و تولید به‌صرفه باشد.
چه عواملی در رشد هزینه‌های تولید و افزایش قیمت تمام‌شده تولید داخلی سهیم است؟
در نظر بگیرید قیمت دلار در سال ٩٠ حدود ١٢٠٠ تومان بود اگر کالایی در آن زمان با هزینه تمام شده ١٠٠ دلار تولید می‌شد اکنون و باتوجه‌به نرخ دلار ٣٢٠٠ تومان، رشد تورم که نسبت به آن زمان ١٢٥درصد رشد داشته، افزایش مالیات بر ارزش افزوده، رشد قیمت آب، برق، گاز و سایر موارد این قیمت امروزه به ٣٠٠ دلار رسیده است. این موضوع خود مبین این است که تولید در ایران با هزینه بالا روبه‌روست و به همین دلیل تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند که در کشوری مانند چین که هزینه تولید پایین است اقدام به تولید با برند ایرانی کنند. همین موضوع باعث شده تا قیمت کالاهای خارجی از قیمت کالاهای ایرانی کمتر باشد.
تولید در چین برای تولید‌کننده ایرانی چه مزیت‌هایی دارد؟
برای برخی از تولیدکنندگان صرف می‌کند که کالای تولیدی تحت برند آنها در چین تولید شود. در نظر بگیرید که یک تولید‌کننده که سال‌ها با آبرو تولید کرده و جای خود را در بازار ایران باز کرده است با این افزایش هزینه‌ها که پیشتر به آن اشاره کردم چاره‌ای جز ادامه فعالیت به این شکل را ندارد. تولید‌کننده وقتی می‌بیند که تولید در چین حتی با در نظر گرفتن هزینه‌های حمل و نقل، گمرکی و ... باز هم ارزان‌تر از ایران تمام می‌شود برای حفظ اعتبار خود در بازار کالا را با برند خود در چین تولید می‌کند.
دولت برای رفع این مشکل چه اقداماتی باید انجام دهد؟
امیدواریم با اقداماتی که دولت در زمینه خروج از رکود و کاهش نرخ تورم و ارز انجام داده شاهد رونق تولید در ایران باشیم. به نظر می‌رسد با اقدامات دولت یازدهم در توقف رشد قیمت دلار و کاهش تورم که در سایه ثبات و کنترل اقتصادی انجام شد و همچنین کاهش تنش‌های بین‌المللی شاهد وجود امنیت در بحث سرمایه‌گذاری باشیم. به‌طوری‌که این امنیت موجب مقرون به‌صرفه‌شدن تولید در داخل شود. این موارد در کنار حمایت‌های اساسی دولت نقش مهمی در رفع مشکل دارد.
حمایت‌های دولت باید در چه مواردی خلاصه شود یا به عبارت دیگر اولویت‌بندی دولت برای حمایت از صنایع چه مواردی باید باشد؟
یکی از مهم‌ترین حمایت‌هایی که دولت می‌تواند از تولید انجام دهد، اختصاص یارانه تولید در فاز دوم هدفمندی است که باعث می‌شود تولید‌کننده با خیال راحت‌تری نسبت به کاهش هزینه‌های تولید به فعالیت ادامه دهد. چیزی که در دولت قبل شاهد آن نبودیم و باوجود آنچه مقرر شده بود در مرحله اول باید ٣٠درصد از درآمد‌های حاصل از آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی به بخش صنعت کشور اختصاص یابد اما هیچگاه این اتفاق رخ نداد و تولید‌کننده داخلی به این وضع نابسامان دچار شد. علاوه‌بر آن چند برابر شدن قیمت حامل‌های انرژی، رشد قیمت دلار و هزینه‌های ثبت و سفارش در کنار عدم پرداخت تسهیلات از سوی بانک‌ها شرایط بحرانی برای تولید داخل ایجاد
کرده است.
اطلاع دارید که درحال حاضر چه نوع کالایی تحت برند ایرانی در چین تولید می‌شود؟
درحال حاضر برخی از کالاهای ایرانی در چین تولید می‌شوند که شاید ذکر نام آنها درست نباشد، اما نکته مهم این است که برخی از برندهای معروف ایرانی نیز در چین تولید می‌شوند. یک تولید‌کننده پیراهن می‌گفت که پیراهنی که تحت برند ایرانی در چین تولید می‌کنیم بسیار ارزان‌تر از ایران تمام می‌شود به‌طوری‌که با هزینه تولید در چین تنها می‌توان جعبه پیراهن را در ایران تولید کرد. این نشان‌دهنده هزینه‌های پایین تولید در چین است که قیمت محصول تمام شده، آن‌قدر پایین است که برای تولید‌کننده ایرانی صرف می‌کند در این کشور تولید کند. حال این تولید‌کننده به صورت رسمی اقدام به تولید در چین می‌کند اما در نظر بگیرید اگر این تولید چینی به صورت قاچاق وارد کشور شود هزینه‌هایی بسیار کمتر از تولید رسمی در بر دارد. براساس آنچه مسئولان گمرک و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اعلام کرده‌اند درحال حاضر حجم قاچاق کالا در کشور به ٢٠میلیارد دلار رسیده است. همین موضوع نشان‌دهنده جذابیت تولید در کشور چین است.
این موضوع چه تاثیری در کاهش اشتغال داخلی دارد؟
مسلما این‌گونه تولید تأثیر منفی در اشتغال کشور دارد. تعطیلی کارخانه‌ها و رشد بیکاری گواه این موضوع است. وقتی که کالای ایرانی در چین تولید می‌شود یعنی کاهش اشتغال و رشد بیکاری. رشد منفی حدود ٧درصدی تولید ناخالص داخلی در سال ٩١ خود موید این موضوع است. درحالی‌که دولت قبل بیش از ١٠٠میلیارد دلار درآمد نفتی داشت اما اقدامات نادرست و سیاست‌های اشتباه اقتصادی آن باعث شده تا تراز اشتغال منفی شود.
اختلاف قیمت بین تولید در ایران و چین چقدر است؟
بستگی به نوع کالا و میزان تعرفه آن دارد. هر کالایی که تعرفه آن بالا‌تر باشد مسلما به دلیل افزایش هزینه‌های گمرکی قیمت بالاتری پیدا می‌کند. ولی همان‌گونه که گفته شد برخی کالاهای تولید شده در چین به‌خصوص کالاهایی که تعرفه گمرکی بالایی دارند را به صورت قاچاق وارد کشور می‌کنند که هزینه آن به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد.
رشد تورم، مالیات بر ارزش افزوده و نوسان ارز، هزینه تولید را بالا برد
سالانه ٠٢ میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور می‌شود
تولید کالای ایرانی در چین بیکاری را افزایش می‌دهد
دولت قبل با ٠٠١میلیارد دلار درآمد نفتی تراز اشتغال را منفی کرد
چینی‌ها کالاهای داخلی ایران را هم تولید می‌کنند
هزینه بالا، تولید ایران را به چین برد
ندادن یارانه تولید در دولت قبل، صنعت را به این روز انداخت
رشد منفی ٧درصدی تولید ناخالص داخلی نتیجه سیاست نادرست بود
