در سراسر جهان، مرتب به زنان باردار توصیه می‌شود که چه غذاهایی را بخورند
و از چه غذاهایی دوری کنند. حقیقت اما جایی بین علم و داستان‌های
مادربزرگ‌ها گم شده است.
به گزارش فرادید به نقل از بی‌بی‌سی، زنان
باردار در کره جنوبی بیشتر سوپ جلبک دریایی می‌خورند. زنان زولو در
آفریقای جنوبی «ایسیهلام بِزو» می‌خورند. این غذا معجونی گیاهی است که از
گل مروارید و استبرق گرفته تا خرگوش کوهی خشک‌شده را در آن می‌ریزند. در
ایران، آب انار بین زنان باردار گزینه‌ای محبوب است و در سنگال آبگوشت مغز
استخوان از این جایگاه برخوردار است.
اما
موردی وجود دارد که در میان زنان جهان کاملا رایج است: نصیحت، که اتفاقا
اغلب با چاشنی «تقصیر» همراه است. در واقع، به زنان باردار مدام توصیه
می‌شود که چه غذاهایی را بخورند و از کدام غذاها دوری کنند؛ اگر هم آنها
رعایت نکنند، تقصیر خودشان است!
دامنه این نصیحت‌های غذایی وسیع است. ماهی برای رشد مغز جنین ضروری است، اما آیا سطح جیوه موجود در ماهی برای کودک خطرناک نیست؟
بهتر
است بادام‌زمینی مصرف نشود، یا شاید مصرف آن مانع بروز آلرژی به آجیل‌ها
در کودکان شود؟ حتما باید از پنیر نرم و گوشت فرآوری شده دوری کرد، اما پس
چرا زنان باردار ایتالیایی بدون هیچ مشکلی از «گوشت پروشوتو» تغذیه
می‌کنند؟ یا زنان فرانسوی نمی‌توانند از خوردن پنیر خوشمزه «کامامبر» دست
بکشند؟
لیندا
گِدِس، مادر دو فرزند و مولف کتاب بامپولوژی است. این کتاب از علم روز کمک
گرفته تا پایه حکایات، افسانه‌ها و وردهای بی‌اساس را برچیند. لیندا
می‌گوید: « حالا که زنان باردار کمی گیج شده‌اند، باید رسانه‌ها را نیز
مقصر دانست. روزنامه‌نگاران به تمام پژوهش‌های راجع به بارداری می‌پردازند،
چون می‌دانند مردم به این موضوعات علاقه دارند. اغلب پژوهش‌های ناقص یا
پژوهش‌هایی که هنوز در مراحل ابتداییِ خود است انتخاب می‌شوند و زمانی که
به یک وحدت علمی (گاهی اوقات سال‌ها بعد از آن) رسیده می‌شود، آن موضوع
هیجان خبری خود را به دلیل کهنه بودن از دست داده و نتیجه نهایی گزارش
نمی‌شود. به همین دلیل، سوال‌های زیادی در ذهن افراد ایجاد می‌شود. حاصل
کار نیز این چنین می‌شود که یک زن سوال خود را در گوگل تایپ می‌کند، اما با
پاسخ‌های بی‌اساس روبه‌رو می‌شود.»
فقط این نیست که علم روز بد گزارش داده می‌شود. مشکل این است که اغلب با خرافات و فرهنگِ قومى کشورها آمیخته می‌شود.
دانش
عامی مردم نیز حتی اسیر این اتفاق می‌شود. خوردن سبزی در فرهنگ‌های سنتی
نقاط مختلف جهان پیشنهاد می‌شود، اما گاهی اوقات، همین مسئله نیز بوی جادو
به خود می‌گیرد. در نقاط روستایی نیجریه، گفته می‌شود که خوردن مار بچه شما
را تنبل می‌کند.
به
زنان باردار در ژاپن گفته می‌شود که اگر غذای تند بخورند، کودک «کم‌حوصله»
می‌شود. در آمریکا، ماه‌گرفتگی‌های مادرزادی به ویار مادر به توت‌فرنگی و
فلفل تند ربط داده می‌شود. در مکزیک، باوری قدیمی وجود دارد که خوردن
تخم‌مرغ باعث می‌شود که کودک بوی بد بدهد. از سوی دیگر در فیلیپین گفته
می‌شود که زنان بهتر از درست قبل از زایمان تخم‌مرغ خام بخورند تا مجرای
زایمان چرب شود.
فرهنگ قومی چین سرشار از توصیه‌های تغذیه‌ای است
که در آن زنان باید از خوردن برخی غذاها خودداری کنند. خوردن خرچنگ بچه‌ی
شما را بازیگوش می‌کند یا باعث می‌شود که کودک 11 انگشت داشته باشد. شیر
باعث می‌شود که پوست کودک روشن‌تر شود. خوردن سر پاوران نیز باعث می‌شود تا
رحم «چسبناک» شود.
دکتر ژیاو پینگ ژای صاحب یک کلینیک بارداری
است که لقب «مادرخوانده افسونگر بارداری» یدک می‌کشد. او می‌گوید که زنان
چینی برخی از این خرافه‌ها را کنار گذاشته‌اند: «بعضی از این ایده‌ها در
هزاران سال پیش ریشه دوانده‌اند. من فکر نمی‌کنم که دیگر کسی به آنها باور
داشته باشد؛ حتی هم‌نسلی‌های مادران ما.» ژای با اینکه برخی از باورهای
قدیمی را کنار گذاشته است، اما درمان سنتی چینی را ارائه می‌دهد و همچنان
معتقد است که کودکی ارزشمند در سنت زایمانی شرق وجود دارد.
ژای
برای زنی که مشکل بالینی خاصی دارد، جوشانده گیاهی ویژه‌ای از 12 گیاه
مختلف را پیشنهاد می‌کند. از جمله آنها بای مائو ژِن، گیاهی شبیه بامبو و
هوانگ کین است. ژای می‌گوید: «مورد آخر از بارداری محافظت می‌کند.»
ویژگی‌های علمی رسوم مردم به تدریج اثبات می‌شود، اما در همه موارد این
مورد صحت ندارد.
در جوامع توسعه نيافته، جهل و حکایات بی‌اساس
آسيب‌های زیادی را به بار آورده است.در برخی نقاط آسیا، آفریقا و آمریکای
جنوبی، این توصیه‌های غیرعلمی باعث شده تا زنان باردار رژیم غذاییِ صحیحی
نداشته باشند.
در آندارا پرادش هند، زنان باردار باید از عنبه
هندي و کدوتنبل دوری کنند زیرا برای بچه «گرم» است. در گوجارات، غذاهای
سفیدرنگ مانند شیر و ماست و موز به دلیل «سرد» بودن باید کنار گذاشته شوند.
این مفهوم گرم و سرد در مکزیک هم وجود دارد که باعث شده گوجه، تخم‌مرغ و
آووکادو استفاده نشود.
در برخی نقاط تانزانیا، زنان باردار از
خوردن گوشت اجتناب می‌کنند، زیرا می‌ترسند فرزند آنها ویژگی‌های آن حیوان
را بگیرند. همچنین باوری رایج در آفریقا وجود دارد که خوردن تخم‌مرغ باعث
نازایی می‌شود. در برخی جاهای آفریقا و آسیا این باور اشتباه وجود دارد که
نباید در چند روز اولِ پس از زایمان به کودک شیر مادر داد. بیشتر این
توصیه‌های غیرعلمی توسط افراد قابل اعتماد به زنان باردار داده می‌شود.
یکی
از راه‌هایی که می‌توان بر این مسائل غلبه کرد این است که رژیم غذاییِ
علمی و شخصی‌سازی شده را در اختیار زنان باردار قرار داد. این دقیقا همان
هدفی است که پروفسور فیل بِیکر، مدیر مرکز ملی رشد و توسعه دانشگاه آکلندِ
نیوزلند، دنبال می‌کند.
او می‌گوید: «در حال حاضر، پیشنهاد ما به
زنان عمومی و یا کمترین هزینه ممکن است. البته در نقاط مختلف، نوع رژیم
غذایی متفاوت است... اما هدف درازمدت ما این است که هزینه‌ها را تا حد ممکن
پایین بیاوریم تا مردم نقاط مختلف جهان هم بتوانند از آن استفاده کنند.»
او معتقد است که شرایط رحم برای سلامت هر دو شخص در درازمدت مهم است.
لیندا
گدس می‌گوید اغلب مادرانی که اولین زایمانشان است می‌خواهند به بهترین شکل
زایمان کنند. همین امر باعث می‌شود تا به این توصیه‌ها گوش کنند. در برخی
از این موارد، به کودک و مادر آسیب وارد می‌شود.
در
سال 2004، دکتر کاتری رایکونن از دانشگاه هلسینکی فنلاند پژوهشی را منتشر
کرد. او پیشنهاد داد که بین شکلات خوردن هنگام بارداری و زایمان یک فرزند
شاد رابطه‌ای وجود دارد.
رایکونن اشاره کرد که بین این دو
هیچ‌گونه رابطه سببيت پیدا نشد. با این حال، مکانیسم‌هایی که از نظر
زیستی منطقی است وجود دارد که طی آن، شکلات بر مغزِ جنین تاثیر می‌گذارد.
او می‌گوید: «شاید راه‌های روان‌شناختی نیز وجود داشته باشد. خوردن شکلات
زنان باردار را خوشحال می‌کند و این خوشحالی بر رشد کودک تاثیر می‌گذارد.
این
رابطه به نظر وسوسه‌انگیز می‌آید، اما اجماع علمی مشخص است: هرگز به
داستان‌های بی‌اساس مادربزرگ‌ها اعتماد نکنید؛ به چیزهایی هم که در اینترنت
– حتی همان داستان شکلات - می‌خوانید نیز اعتنا نکنید.
توصیه‌های غذاییِ خدمات سلامت همگانی بریتانیا
- میوه و سبزی زیاد مصرف کنید – حداقل پنج بار در روز
- غذاهایی که شامل پروتئین هستند – از جمله گوشت، ماهی، تخم‌مرغ، آجیل – و غذاهای سرشار از کلسیم مانند شیر و ماست
- ماهی‌های
روغنی مانند اسقومري و ساردين خوب هستند، اما از ماهی‌هایی که بالای
زنجیره غذایی هستند دوری کنید، مانند کوسه و اره‌ماهی
- از پنیرهای بری و کامامبر دوری کنید. پنیرهای نرم آبی‌رنگ مانند گورگونزولا و روکِفورت را نیز مصرف نکنید.
- تخم‌مرغ خام، گوشت خام، نرم‌‌تن صدف دار خام را از رژیم غذایی خود خارج کنید.
